TẠNG LUẬN
SỐ 1662 - KINH BỒ ĐỀ HẠNH
Bồ tát Long Thọ tập tụng. Hán dịch: Đời Triệu Tống, Sa-môn Thiên Tức Tai.
Phẩm 2: TÂM BỒ ĐỀ, BỐ THÍ CÚNG DƯỜNG
Phẩm 4: TÂM BỒ ĐỀ, NHẪN NHỤC BA LA MẬT ĐA
Phẩm 5: TÂM BỒ ĐỀ, TINH TẤN BA LA MẬT ĐA
Phẩm 6: TÂM BỒ ĐỀ, TĨNH LỰ BÁT NHÃ BA LA MẬT ĐA
Phẩm 7: TÂM BỒ ĐỀ BÁT NHÃ BA LA MẬT ĐA
Như Đức Phật-pháp diệu thể vô biên
Phật tử tâm chân chánh quy mạng kính lễ
Giới Phật như cam lồ rưới xuống che chở
Nay con ca ngợi nói đều dựa vào pháp.
Nói ra điều không có và chưa từng có
Cũng chẳng phải tự con chuyên giữ một mình
Lúc con không có Tự và Tha như vậy
Mới tự mình tư duy quán sát thực hiện.
Lúc phát tâm quán sát như vậy
Có thể khiến con tăng trưởng thiện nầy
Lúc nhìn thấy cõi Ta-bà như vậy
Đây chính là lúc Đức Phật tư duy.
Cõi nầy trong sát na khó sanh ra được
Được sanh làm người nên tự mình vui
Tư duy nếu xa rời tâm Bồ-đề ấy
Đến sau nầy, lấy gì làm chứng đắc?
Như mây che kín, đêm đen tăm tối
Ánh chớp sáng hiện rõ trong khoảnh khắc
Uy đức lợi ích của Phật cũng như vậy
Ý phát khởi thoáng chốc người được phước.
Vì vậy lực thiện ít tuy nhỏ bé
Có thể phá tan nghiệp lực ác lớn
Nếu phát khởi tâm Bồ-đề như vậy
Thiện nầy dũng mãnh tiến vượt ác kia.
Tư duy từ vô lượng vô biên kiếp
Thấy chư Phật đều thuyết chân thật nầy
Nếu không an vui sẽ được an vui
Tăng trưởng cứu độ vô lượng chúng sanh.
Vì các hữu tình vốn nhiều đau khổ
Khiến lìa trăm ngàn khổ đau sợ hãi
Được nhiều an vui đến trăm ngàn loại
Để luôn luôn không rời tâm Bồ-đề.
Bậc Thiện Thệ ấy ở nơi triền cái
Đi trong luân hồi không còn yêu thích
Như trong khoảnh khắc nói tâm Bồ-đề
Trời người hoan hỷ đều cùng quy mạng.
Như người thọ trì hình tượng không sạch
Ví như hình tượng Phật bảo vô giá
Như thuốc thay đổi bền chắc khắp nơi
Nếu tu trì tâm Bồ-đề kỳ diệu.
Tâm Bồ-đề quý báu ứng nghiệm vô biên
Giá trị thế gian không thể ví dụ
Dẫn dắt thực hành cùng bạn đồng hành
Tất cả khiến cho thọ trì kiên cố.
Thân chuối không thật nhưng sanh ra buồng
Cây chuối sanh buồng mà thân tàn tạ
Cây tâm Bồ-đề mà thường thanh tịnh
Thường sanh ra quả tốt mà không hết.
Đã tạo ra nhiều nghiệp tội bạo ác
Nhờ tâm Bồ-đề cởi bỏ trong khoảnh khắc
Dũng mãnh nương tựa không gì đáng sợ
Hữu tình ngu kia sao không nương tựa?
Ví như lửa dữ lúc kiếp tận cùng
Phút chốc thiêu đốt sạch củi tội nghiệp
Ca ngợi Đấng Từ Tôn, thật vô lượng ngôn từ
Đúng chỉ nói: Bậc trí. Lành thay! Đã hiện.
Rất nhiều loại tâm giác ngộ ấy
Chánh trí mà luôn luôn bình đẳng
Tâm Bồ-đề thệ nguyện bao la
Luôn hành trì công hạnh Bồ-đề.
Như người hướng đến muốn thực hành
Phân biệt nói rõ cho người kia
Trí tuệ phân biệt nói rõ rồi
Thực hành giống như trí sử dụng.
Tâm nguyện bao la của Bồ-đề
Quả báo to lớn như luân hồi
Phước đức cho nên không gián đoạn
Cũng giống như ý đã thực hành.
Nếu chúng sanh kia không giới hạn
Giải thoát được cảnh giới hữu tình
Cùng với tâm Bồ-đề bình đẳng
Nguyện Bồ-đề không thể giảm sút.
Những chúng sanh kia thích ngủ vùi
Cũng lại nhiều đắm say mê muội
Làm gián đoạn ở dòng phước đức
Như hư không chẳng có vật gì.
Duỗi cánh tay đẹp hỏi điều nầy
Hữu tình với ý nghĩ thấp kém
Đối với giải thoát được sanh ra
Là chính mình hay là Như Lai?
Thế là tư duy để loại trừ
Bao nỗi khổ não của hữu tình
Khiến cho khổ não trừ sạch hết
Thu được phước đức không giới hạn.
Hữu tình đau khổ không biên giới
Làm sao mà chữa lành yên ổn
Khiến cho tất cả đều an lạc
Đạt được công đức đến vô biên?
Lấy gì lợi ích cho cha mẹ
Như vậy cho tới mọi người thân
Được sanh loài Trời và loài Tiên
Chủng tộc Bà-la-môn hạnh tịnh?
Như vậy thì những hữu tình kia
Chính là trong giấc mộng quá khứ
Không mong muốn cho lợi ích mình
Chỉ muốn làm lợi ích cho người.
Hữu tình quý báu tốt đẹp nhất
Hiếm có sao có thể phát sanh
Rất nhiều ý nghĩ lợi cho người
Không riêng đối với lợi ích mình?
Hoan hỷ gieo trồng cho thế gian
Tinh tấn làm thuốc cho thế gian
Tâm quý báu và có phước đức
Nhưng người kia nói như thế nào?
Làm gì cho các loài hữu tình
Đạt được tất cả niềm vui sướng
Hãy phát khởi tâm nguyện Bồ-đề
Cúng dường hướng về Đức Như Lai.
Say mê yêu thích và vui sướng
Thế là hiểu rõ hơn hiềm khích
Xa lìa và thuận theo thực hành
Tất cả từ nơi ý của mình.
Nếu như tâm cầu mong an vui
Chủng loại khổ não lại vô biên
Tích lũy các niềm vui tốt đẹp
Thì những khổ đau được tiêu trừ.
Phá tán các nguyên nhân mê hoặc
Tốt đẹp quá làm sao đạt được?
Gần gũi các bậc tri thức thiện
Phước đức ấy đạt được như vậy.
Tạo lợi ích nếu như hồi hướng
Họ ắt trở lại luôn khen ngợi
Làm điều thiện không cầu lợi ích
Nói người ấy là bậc Bồ-tát.
Nếu như có bố thí ít đồ ăn
Tu thiện cúng dường tại thế gian
Đã bố thí lớn nhỏ như ruồi muỗi
Cũng được vui sướng trong nửa ngày.
Làm sao thu được ở tại Năng Nhân
Muốn hóa độ hết vô lượng hữu tình
Hữu tình vô tận giống như hư không
Nhất thiết trí cầu tự mình viên mãn.
Phật tử tĩnh niệm nhớ mà tư duy
Nếu phiền não sanh tự tâm dấy lên
Thường sanh phiền não lại sanh nghi ngờ
Phật dạy người nầy rơi vào địa ngục.
Nếu như Phật tử phát tâm Bồ đề
Diệt tội lớn nỗ lực đạt quả tốt
Nay con quy mạng tâm ngọc ma ni
Cứu độ hữu tình đạt được an vui.
-----------------
Đem tâm ngọc ma ni cung kính ấy
Để dâng lên cúng dường Đức Như Lai
Và pháp bảo vi diệu thanh tịnh kia
Biển công đức Phật sâu rộng vô biên.
Dùng hoa thật đẹp của thế gian
Cho đến quả ngon và thuốc hay
Tất cả châu báu làm trong sạch nước
Thảy đều dâng lên cúng dường được vừa ý.
Vật báu và các vật báu trong núi
Nơi rừng cây yên lặng thích hợp tâm tư
Hoa kết trang nghiêm cây cối tươi sáng
Quả trĩu dưới thấp cành nhánh là đà
Hương xoa hương ướp của trời và người
Cho đến cây lâu năm và cây báu
Hồ nước trong sạch lại trang nghiêm
Tiếng ngỗng nhạn dịu êm thật thích ý
Hoa màu tự nhiên sanh không phải gieo trồng
Mọi thứ trang nghiêm khác nhau mà cúng dường
Như cõi hư không rộng lớn bao la
Tất cả có nơi nầy đều thọ dụng.
Nay con đã dâng lên tất cả gì nhỏ bé
Cúng dường Phật Mâu-ni cao cả nhất
Vì con không buông bỏ lòng Đại bi
Thọ nhận sự cúng dường tối thượng.
Vì con vô phước quá bần cùng
Lại không mảy may cúng dường sai khác
Nay con tư duy vì mình và người
Nguyện Đức Phật tiếp nhận sự cúng dường tùy sức.
Tự thân con làm theo tất cả Đức Phật
Để cho tự thân cùng tất cả mọi nơi
Gia hộ cho con thực hiện trước hữu tình
Hữu tình luôn luôn được Phật giáo hóa.
Con được Như Lai gia hộ rồi
Giáo hóa lợi ích hữu tình không còn sợ hãi
Tội nghiệp quá khứ thảy đều xa lìa
Các tội lỗi vị lai không tiếp tục gây ra.
Nơi ánh sáng quý báu rất vui mừng sung sướng
Lọng trời trang nghiêm hầu hạ chân như
Nước rất trong suốt lại sáng ngời
Nhiều loại phòng ốc thượng diệu làm nơi tắm rửa ngát hương.
Bình quý lớn chứa đầy nước thơm
Lại gắn vào các loài hoa lạ kỳ như ý
Tắm gội thân vô cấu của Như Lai
Con hướng về tán thưởng ca ngợi dâng lên âm nhạc
Hương thanh tịnh xông ướp áo quần thượng hạng
Dùng lọng báu che chở sắc tướng tối thượng.
Nay con dâng lên y phục thượng diệu nầy
Nguyện Đức Phật từ bi thương xót thu nhận!
Các loại y phục cõi trời mềm mại tuyệt vời
Trong sự trang nghiêm mà tối thượng ấy
Cúng dường Như Lai và các Đại Bồ tát
Như Phổ Hiền-Văn-thù cùng Quán Tự Tại.
------------------
Giữ giới luật là bảo vệ tâm
Bảo vệ tâm khiến cho kiên cố
Tâm nầy không thể bảo vệ được
Làm sao có thể bảo vệ giới?
Ví như voi say không thuần phục
Không ưu sầu đối với đau khổ
Tâm buông thả giống như voi say
Sẽ dẫn đến các ngục A-tỳ.
Sợi dây niệm luôn luôn giữ chặt
Trói buộc vào con voi trong tâm
Được xa rời nỗi sợ phóng dật
Giành lại tất cả mọi yên vui.
Nếu có thể giữ được một tâm
Tất cả đều có thể giữ được
Nếu tự mình hàng phục một tâm
Thì tất cả tự nhiên hàng phục.
Sư tử-gấu-cọp beo-lang sói
Dạ xoa-La-sát và ma quỷ
Tất cả binh lính chốn địa ngục
Đều biết là oán thù của chúng.
Nếu sợ hãi tất cả oán thù
Khổ não tụ tập không biên giới
Đều do nơi tâm đã tạo ra
Đức Phật dạy đích thực như vậy.
Những nỗi khổ đau chốn địa ngục
Và vô số cực hình tàn khốc…
Ai gây ra lại từ đâu sanh
Tất cả đều do tham sân si.
Vì các tội lỗi vì tâm ấy
Phật sanh ra ở các thế gian
Do vì diệt sạch tâm ba cõi
Do đó không có gì sợ hãi.
Nếu ngày xưa thực hành bố thí
Đời nay nhờ vậy mà không nghèo
Hiện tại nghèo thiếu đừng phiền não
Quá khứ làm sao hối hận được!
Nếu như người có chút tâm tư
Thực hành Bố thí Ba-la-mật
Vì thế cho nên nói quả báo
Tất cả cùng nhau hành bố thí.
Nếu như người có tâm trì giới
Hiềm khích ai mà phải giết hại?
Tâm sân hận chính là kẻ thù
Giết hại tất cả như hư không.
Mặt đất bao la không giới hạn
Da nào mà có thể che đậy?
Giầy dép sử dụng một chút da
Tùy ý đi lại khắp mọi nơi.
Ngã tánh bên ngoài cũng như vậy
Tất cả ai có thể khuyên nhủ?
Chỉ khuyên nhủ từ tự tâm mình
Ngã bên ngoài sẽ tự khuất phục.
Vì thân tham nên không có phước
Quả ấy giống như nhân đã làm
Nếu tâm bố thí một chiếc áo
Cảm đến quả mà tăng thêm phước.
Các công hạnh nếu thường tu trì
Tâm niệm luôn luôn không rời bỏ
Tất cả các tâm không lợi ích
Giả dối rỗng lặng nên xa lìa.
Hết thảy tâm-pháp-tài lợi ích
Tùy nghi bí mật mà quán sát
Lìa đau khổ đạt được yên vui
Người ấy được vượt quá thế gian.
Mình phải tu hành như thế nào?
Tu hành chỉ vì bảo vệ tâm
Vì thế mình phải quán xét tâm
Luôn luôn nhớ mà giữ gìn tâm.
Ví như vượn khỉ thân bị nhọt
Dốc lòng mà chăm sóc bảo vệ
Điều ác trong con người như vậy
Luôn bền lòng nhằm bảo vệ tâm.
Sợ hãi ung nhọt của khổ não
Mình dốc lòng luôn luôn bảo vệ
Làm hủy hoại ở các hòa hợp
Vết lở tâm mới không sợ hãi.
Thường dấy lên thực hành như vậy
Điều ác trong người không làm được
Tội lỗi trong người không phạm vào
Tự nhiên mà không sợ hãi gì.
Mình cần phải dùng hết thân mạng
Làm việc lợi ích mà cúng dường
Thân mạng sai khác đều dùng hết
Tâm thiện làm nhưng không giảm sút.
Mình cần phải canh giữ cho tâm
Chắp hai tay nay chuyên thực hiện
Trong từng niệm từng niệm của tâm
Tất cả làm phương tiện bảo vệ.
Ví như đối với người bệnh nặng
Mọi chuyện không thể nén chịu đựng
Tâm tán loạn cũng giống như vậy
Không thể chịu được các sự nghiệp.
Tâm tán loạn không thể ổn định
Nghe-tư duy cùng với quán sát
Như đồ dùng rò rỉ thấm ra
Không thể nào dùng chứa đựng nước.
Do có người học rộng biết nhiều
Đối với những phương tiện như Tín…
Tâm sai lầm không thể ổn định
Mắc phải tội không yên lặng được.
Do vì tâm không quyết định được
Giặc cướp mê hoặc thật vừa lòng
Tất cả mọi phước đức thiện căn
Bị trộm đưa vào chỗ xấu ác.
Đám trộm cắp phe cánh phiền não
Dính vào ma nên chúng được dịp
Vì mạng lưới ma đã phát khởi
Làm tổn hại sanh mạng tốt đẹp.
Giữ chặt cánh cửa ý căn kia
Điều ác không thể dắt đi được
Nhớ đến tội lỗi khổ não ấy
Thứ tự trở lại được an trú.
Lành thay! Thuận theo lời thầy dạy
Niệm thiện nhất định được phát sanh
Vâng theo sự dạy dỗ của thầy
Nên dốc lòng cúng dường đầy đủ.
Đối với chư Phật và Bồ-tát
Tâm quyết định ngay trong khoảnh khắc
Nên nhớ lại những gì sợ hãi
Xin Phật xót thương hiện ngay trước mặt.
Tâm dong ruổi mà không ổn định
Cứ rời xa không thể trở về
Nếu có thể canh giữ cửa ý
Bảo vệ dừng lại không thể tản ra.
Nay con phải bảo vệ tâm nầy
Luôn bền lòng chắc chắn như vậy
Ví như cây không có gốc rễ
Không sanh ra cành lá xấu ác.
Mắt quán sát đối với sắc tướng
Biết rõ hư giả không chân thật
Mọi vật luôn luôn nhìn tỉ mỉ
Do đó không thể đắm vào được.
Vì thế nhìn thấy mà quán sát
Quán sát khiến cho chẳng mê hoặc
Quán sát đến nơi nhìn thấy rồi
Yên tâm khâm phục theo thiện đến.
Muốn thực hành không biết phương hướng
Trông về bốn phía sanh sợ hãi
Quyết định biết rõ phương hướng rồi
Quán sát tâm hành cũng như vậy.
Những công hạnh của người có trí
Tư duy hướng về trước và sau
Loại nầy là thiện-đây là ác
Như vậy việc làm không sai lầm.
Không thể dừng lại nơi thân nầy
Xa rời thân nầy tiếp làm gì?
Tại vì sao trú nơi thân nầy?
Nên trở lại quán sát bên trong.
Quán sát nội tâm cũng như vậy
Nhưng sử dụng các phương tiện ấy
Dùng pháp làm thành cây cột lớn
Buộc chặt vào khiến không thể cởi.
Trước mắt dùng ý nghĩ như vậy
Quán sát mình là ở chỗ đó
Tất cả các thức đều như vậy
Thâu gồm khiến dừng trong khoảnh khắc.
Nếu như sợ do vì nghiệp lực
Có thể hướng theo cầu an vui
Tu bố thí-trì giới độ kia
Cho đến những xả bỏ lớn lao.
Nếu như tu tập nhân Bồ-đề
Phân biệt không tư duy điều ấy
Luôn luôn tu tập tự tâm mình
Nên khởi lên cách nhìn như vậy.
Như thế tu tập các điều thiện
Không khởi lên những gì sợ hãi
Mà lại làm cho các phiền não
Quyết định không thể tăng trưởng được.
Các loại ngôn thuyết hợp chánh lý
Thấy hiện đang mà lại rất nhiều
Quan sát xem hết quyết định hiểu
Phá hỏng lưới nghi đạt được quả.
Giống như cỏ dại bị cắt đứt
Niệm Phật giới có thể nhẫn nại
Sát na thực hành công hạnh nầy
Thu được kết quả rất tốt đẹp.
Nếu muốn đối với các chánh thuyết
Toàn bộ đều có thể thông suốt
Nên quán sát hiểu rõ tự tâm
Thường xuyên tu tập cho tinh tấn.
Ví như cây không có tình ý
Không nói năng không làm điều gì
Nhìn tự tâm mình cũng như vậy
Quyết định làm cho được như vậy.
Tâm dấy lên hướng về khinh mạn
Như người say rượu mê muội kia
Chỉ mưu cầu khen ngợi tự mình
Không phải là người tu hành ấy.
Nếu như người khác đối với mình
Mà phát sanh ra sự hủy báng
Đó gọi là tâm ý sân si…
Trú tâm luôn luôn giống như cây.
Như cây cối không thể phân biệt
Lợi dưỡng-địa vị và khen chê
Cũng không vì thân thích họ hàng
Thậm chí những quan hệ kế thừa…
Lợi cho người không tự lợi mình
Chỉ mong ước mình vì tất cả
Vì thế cho nên nói tâm mình
Kiên quyết bền lòng như cây cối.
Nhất tâm an trụ như cây cối
Đối với người thân và bạn bè
Cho đến đối với ba nghiệp hành
Không nảy sanh yêu-ghét-sợ hãi.
Quán sát cả với những phiền não
Như hư không nên chẳng chấp trước
Hãy dũng mãnh và luôn kiên định
Thọ trì thường xuyên thật chăm chỉ.
Không có thiện-xấu hổ đáng sợ
Nên một lòng mong cầu người khác
An trú thanh tịnh trong Tam muội
Được người khác tôn trọng khâm phục.
Tuy ở phần vị còn thơ trẻ
Nhưng không làm người khác buồn giận
Tự mình cũng không giận người khác
Lòng từ bi luôn luôn như vậy.
Mình thọ trì các pháp thiền định
Làm cho ý luôn luôn vắng lặng
Để cho tất cả mọi chúng sanh
Thường xuyên ở nơi không tội lỗi.
Từng niệm từng niệm trong khoảnh khắc
Một thời gian dài thành tốt đẹp
Tâm thọ trì chuyên cần như thế
Không lay động như núi Tu-di.
Chim đại bàng tham thịt không chán
Người tham điều thiện cũng như vậy
Thân và tâm không thể tu hành
Làm sao có thể rời xa được?
Làm sao bảo vệ được thân ý?
Tất cả mọi lúc tự chăm chỉ
Mọi người đã thực hành được gì?
Tất cả đều chuyên chú dốc lòng.
Mê muội ngu si không kìm chế
Tham lam xằng bậy như thân cây
Thân nầy do bất tịnh tạo ra
Tại sao trở lại yêu say đắm?
Xương thịt dựa vào nhau giữ gìn
Da bên ngoài để mà trang sức
Tự hiểu rõ khiến cho không tham
Giải thoát do lưỡi dao trí tuệ.
Cắt đứt các phần trên thân thể
Khiến nhìn thấy tinh tủy trong thân
Quán sát và tư duy tường tận
Vì sao nhìn thấy có con người?
Dốc lòng luôn quán sát như vậy
Xem xét tỉ mỉ không thấy người
Tại sao thân nầy là bất tịnh
Tham lam yêu quý để giữ gìn?
Ở trong thai ăn vật bất tịnh
Ra khỏi thai uống toàn máu sữa
Không ăn uống các loại như vậy
Làm sao tạo được thân thể nầy?
Sói lang-đại bàng… đều tham thịt
Không thể phân biệt thiện và ác
Nên giống như người yêu quý thân
Thọ dụng trở thành tích lũy nghiệp.
Nhưng bảo vệ thân người như vậy
Đến chết nhẫn tâm không yêu thương
Cùng sói lang-đại bàng không khác
Ông sao lại luôn làm như thế?
Thân chết đi thức không ở lại
Áo quần ăn uống há đáng giữ?
Thân rơi rụng thức ắt chuyển đổi
Có được để dùng tại sao lại tham?
Vì thế cho nên nay tác ý
Không tham lam những điều như vậy
Như vậy không thể rời bỏ được
Tất cả những điều bất thiện kia.
Giống như thân người có sự sống
Mình và tay chân cầu thành tựu
Thân có được nhưng trí không tăng
Quay trở lại chỉ tự hãm mình.
Đối với cuộc đời mặc thân sơ
Nét mặt hiền hòa an ủi trước
Như vậy thường tự kìm chế mình
Tâm niệm luôn luôn không rời bỏ.
Cười mỉm không cần phải cao tiếng
Không đùa giỡn ném các vật ngồi
Tay nhẹ nhàng gõ cửa người khác
Tin chắc thật bền lòng tự giữ.
Như kẻ trộm-như mèo rình chuột
Theo đuổi việc làm không tiếng động
Tu tâm cũng như những loại nầy
Nên xa rời đối với thô lỗ.
Những sự hiềm khích do người khác
Không chính nghĩa lợi ích không nói
Luôn luôn vừa lòng các đệ tử
Trong lời nói vẫn luôn kính yêu.
Tất cả những gì đã nói ra
Nghe rồi làm cho xứng với thiện
Quan sát việc phước họ đã làm
Ca ngợi tán thưởng làm hoan hỷ.
Trong lòng mình nói đức của họ
Họ nghe được tâm ắt vui mừng
Lúc muốn khen ngợi nói về họ
Hãy quán sát đức hạnh người kia.
Tu tập những việc làm hoan hỷ
Khó có được tâm chân thành ấy
Thường xuyên tu đức lợi cho người
Sẽ nhận được báo ứng vui sướng.
Nỗi khổ yêu-ghét nên rời bỏ
Vì nỗi khổ lớn của kiếp sau
Nỗi khổ nầy mình không trú vào
Kiếp sau an vui rất lớn lao.
Lời nói lành tiếng nói mềm mỏng
Căn đau buồn nghe sanh vui vẻ
Biểu hiện việc làm vừa ý họ
Nên tin theo lời nói chân thật.
Luôn thương xót nghĩ đến chúng sanh
Yêu quý giữ gìn như quý mắt
Làm cho họ trú trong chân thật
Chắc chắn tương lại được thành Phật.
Người ấy chân thật được thành tựu
Tất cả bạn bè đều lợi ích
Công đức tu tập trong khoảnh khắc
Rời đau khổ vô cùng an lạc.
Công đức ân cần chịu khó tu
Luôn làm mà tự mình đạt được
Không khoe khoang không hề cất giấu
Người nào nói đến những việc nầy?
Các Ba-la-mật như bố thí…
Tuyệt diệu vô cùng mà cao nhất
Những hạnh khác chẳng phải cao nhất
Lợi ích xuống dưới không rời xa.
Đức Phật lợi cho người như vậy
Điều ấy luôn luôn thiết thực nhất
Trong giáo pháp của Đức Như Lai
Thấy rõ trách nhiệm Từ Bi ấy.
Khi bậc thầy ba cõi nhập diệt
Phân biệt rõ ràng người xuất gia
Thức ăn có được-không có được
Không xa rời ba y-bình bát…
Pháp thân vi diệu của vị lai
Không thể khổ não vì chúng sanh
Đối với chúng sanh luôn như vậy
Tùy ý được đầy đủ trọn vẹn.
Xả bỏ không cần tất cả mạng
Xả bỏ kia cần phải bình đẳng
Tâm thương xót hướng về thanh tịnh
Quả báo tự nhiên được tốt đẹp.
Tâm thanh tịnh mà tôn trọng pháp
Không giữ các loại gậy và dao…
Không cầm dù lọng che trên đầu
Không có các tâm ý khinh mạn.
Vì tất cả người nam người nữ
Giảng về pháp sâu xa rộng lớn
Không phân biệt người tốt kẻ xấu
Khiến cho họ coi trọng bình đẳng.
Pháp không hề có sự rộng lớn
Mới đạt tới chẳng phải pháp hành
Xa rời không cung kính lễ dạy
Vui vẻ nói về pháp Đại thừa.
Xỉa răng và khạc nhổ đàm dãi
Không được vứt ở nơi đất sạch
Nước sạch và nhà cửa sạch sẽ
Không được bỏ các thứ tùy tiện.
Thức ăn đừng chứa đầy trong miệng
Ăn đừng làm cho có tiếng to
Lúc ăn không nói chuyện qua lại
Cũng đừng mở miệng mồm rộng toác.
Ngồi không được đung đưa nhịp chân
Đi cũng không vung vẫy cánh tay
Không cùng với người nữ chung xe
Cũng không cùng nhau ngồi chung giường.
Những việc gì vốn không đúng luật
Người trông thấy tâm không ưa thích
Tất cả những người đã nhìn thấy
Rời xa mà không thể cung kính.
Người khác hỏi để biết đường đi
Không được dùng một tay chỉ đường
Hai tay mà chỉ đường cho họ
Chỉ ra nơi đến con đường đó.
Tất cả các bước chân mình đi
Không vung cánh tay phát ra tiếng
Cũng đừng bật ngón tay xằng bậy
Oai nghi giữ gìn luôn như vậy.
Thầy tuy đã hóa thân diệt độ
Bốn oai nghi thuận theo nên học
Tôn trọng giới hạnh không coi thường
Quyết định đạt được quả bậc Thánh.
Vô lượng công hạnh đạo Bồ-tát
Điều đã nói không có giới hạnh
Hướng về dùng tâm tư thanh tịnh
Quyết định mà vâng mạng thực hành.
Đối với thời gian một ngày đêm
Tất cả phân ra làm ba thời
Thực hành đạo sám hối tất cả
Trú trong tâm Bồ-đề của Phật.
Tâm Bồ-đề tự mình an trú
Cũng khiến cho người khác đạt được
Phật tử trú trong các học giới
Dốc hết lòng giữ gìn như vậy.
Giới Thể của Phật luôn thanh tịnh
Không thể trông thấy có mảy may
Luôn khởi lên thực hành như vậy
Phước ấy không có gì tính được.
Từ vô thỉ vì các chúng sanh
Từng hạnh từng hạnh không sai khác
Như vậy vì tất cả chúng sanh
Cảm hóa khiến tất cả giác ngộ.
Nên biết là bậc tri thức thiện
Giống như tính mạng không thể bỏ
Bồ-tát giới là pháp tối thượng
Giáo pháp Đại thừa cũng như vậy.
Giải thoát dựa vào thầy học hỏi
Mà luôn luôn sanh ra tốt đẹp
Chư Phật thuyết khiến kinh trí tuệ
Đọc rồi nhìn thấy những giới pháp.
Nếu như tâm người bảo vệ giới
Mọi công hạnh đều đã nhìn thấy
Nếu ở nơi thân hoặc nơi tâm
Nên quán sát hết sức tường tận.
Miệng đọc làu thân không thực hành
Những ví dụ sao tương xứng được?
Ví như người mắc bệnh hiểm nghèo
Nói viễn vông về sức của thuốc.
Trong Kinh Hư Không Tạng đã nói
Giới luật Ba La Ba Để (Ba-la-đề-mộc-xoa)
Tập hợp các giới-định như vậy
Mở rộng như kinh điển đã nói.
Bậc Thánh giả Bồ-tát Long Thọ
Dốc hết lòng tập hợp tụng nầy
Tùy theo xứ sở mình cư trú
Khuyến khích bền lòng biết cúng dường
Vâng mạng thực hành các nghiệp thiện
Bố thí-Trì giới để dẫn đường
Cúng dường hướng về các Như Lai
Trăm ngàn đời kiếp không cùng tận.
Tu hành hướng về nơi Sàn đề (Nhẫn nhục)
Tội lỗi sân giận không tổn tại
Quán sát các loại Thể đều Không
Vì thế dốc hết lòng nhẫn nhịn.
Không thể được ham theo vui sướng
Giữ gìn ý khiến cho bình đẳng
Tâm có bệnh giận dữ phiền muộn
Không ngủ luôn luôn không đầy đủ.
Bên nầy bên kia có thí chủ
Cung cấp đầy đủ cho lợi dưỡng
Tùy tâm yêu mến sâu nặng kia
Không được sanh ra sự buồn giận.
Tất cả những quan hệ gần gũi
Không khởi lên do tâm hiềm ghét
Đối với kia không còn tức giận
Mới đạt được niềm an lạc ấy.
Nhẫn nhịn mọi sự việc như vậy
Nếu như đối với kẻ oan gia
Sự tức giận nếu có thể trừ
Đời đời thu được sự bình an.
Oán thù nếu phát sanh nơi tâm
Đối với yêu thương cũng không vui
Như bữa cơm tối ăn buồn giận
Không khéo nhẫn nại không làm hỏng.
Món ăn kia mình oán thù lắm
Đối với mình không ích lợi gì
Biết oán thù kia không thể ăn
Vì thế cho nên nhẫn bền vững.
Hễ thấy oán thù đến hay đi
Hoan hỷ mà không hề giận giữ
Đối với oán thù nếu nổi giận
Thiện-lợi chung quy diệt không còn.
Tâm nhẫn nại luôn luôn như vậy
Khiến cho giận dữ không được khởi
Trú trong nhẫn không có thời hạn
Giận dữ oán thù tự nó không sanh.
Nếu người tự yêu quý giữ gìn
Không tạo ra khẩu nghiệp xấu ác
Khẩu nghiệp nếu như không xa rời
Sau cảm lấy nỗi khổ oan gia.
Sự khổ đau không rời xa được
Không làm nhân của mọi khổ đau
Vì vậy tâm nhẫn nại kiên định
Thu được những niềm vui bình an.
Hạng Nột Lăng Nga Tử nơi ấy
Nhìn nhận tà vạy cầu giải thoát
Dao cắt mình-lửa đốt cháy thân
Không có lợi do có thể nhẫn.
Hạng ngu si không có chánh kiến
Nhận chịu vô ích lắm khổ não
Mình vì tâm luôn hướng Bồ đề
Tại sao khổ không nén chịu đựng?
Các loài muỗi bọ chét rận rệp…
Thường đói khát vô cùng khổ sở
Rất ngứa ngáy làm người phiền muộn
Trú trong nhẫn nại mà không thấy.
Thời tiết lạnh nóng và mưa gió
Bệnh tật-gông xiềng-đùi gậy đánh
Gặp phải các sự việc khổ sở
Nén chịu đựng không cầu an vui.
Giết người khác máu chảy xối xả
Tâm kiên quyết càng dũng mãnh hơn
Cắt thân mình tự trông thấy máu
Sợ hãi nên kinh động ngã nhào.
Người có trí tâm tư thanh tịnh
Luôn luôn sợ buồn giận xâm hại
Cùng với phiền não giằng co nhau
Tâm nhẫn nại luôn luôn dũng mãnh.
Bụng rắn trườn đi trên mặt đất
Dụ như giận dữ nấp trong tâm
Giết nó thì nói không dũng khí
Giết hại kẻ kia được tối thắng.
Như Lai-bậc Đại bi bao la
Xót thương khổ đau nói luân hồi
Khiến cho biết gốc rễ tội lỗi
Trú trong nhẫn nại mà không làm.
Tâm cha mẹ nào tính toán gì
Chỉ sợ con gặp phải chìm đắm
Giữ cho tâm xa rời giận dữ
Tự mình xa khổ báo vô cùng.
Ví như người không có trí tuệ
Khiến cho tội lỗi được phát sanh
Tu hành mà không có trí tuệ
Giận dữ sanh ra cũng như vậy.
Muốn trú vào nơi không nghĩ bàn
Trước mắt phải giữ gìn tự tâm
Ở tại đây phát sanh quý trọng
Khiến cho nóng giận không sanh khởi.
Nếu tham lam với trần cảnh ấy
Mà nảy sanh các loại tội lỗi
Do vì năng lực các nghiệp kia
Nên không thể nào tự tại được.
Đối với cảnh nếu như không tham
Tập ấy không có nhân tồn tại
Do vì tâm hòa hợp không có
Cho nên không có gì nảy sanh.
Không tham trước nên không nảy sanh
Không có gì được mà tự nói
Do mình đã đạt được như vậy
Thì phát sanh không nghĩ bàn được.
Vô sanh kia không thể phát sanh
Thì đạt được có như thế nào?
Nhìn và xét đối với hai bên
Diệt hết đã không sót lại gì
Tâm nầy luôn luôn được thanh tịnh
Ví như màu sắc ngọc ma ni.
Mọi biến đổi đều tùy theo nhân
Không có nhân thì tướng nào có?
Lúc thực hành công hạnh quá khứ
Công hạnh ấy đã làm những gì
Tùy theo nhân đã thực hành kia
Cùng với nhân mà cảm lấy quả.
Tất cả cần phải tùy thuộc nhân
Nhân thiện ác căn cứ vào tâm
Nói là mưu cầu tánh tịch tĩnh
Như vậy có gì là sai lầm?
Nếu như giữ lấy nhân hòa hợp
Là niềm vui đối với khổ não
Tâm nầy không thể dừng lại được
Người có trí nên tự khuyến khích.
Vì thế cho nên thấy oan gia
Nghĩ là làm bậc tri thức thiện
Nhờ công hạnh thực hành như vậy
Trước mắt đạt được niềm vui sướng.
Như vậy tất cả các chúng sanh
Do nghiệp không thể tự tại được
Nếu như tự tại được thành tựu
Ai chịu hướng về nơi đau khổ?
Tâm tán loạn duyên theo trần cảnh
Tâm bị cắt nát không cảm giác.
Món ăn mất ăn thêm giận giữ
Ở nơi khổ mà lại yêu thích.
Tự mình nếu không có phước hạnh
Yêu thích trở lại trói buộc nghiệp
Như ăn buổi tối đầy thuốc độc
Rơi vào bến bờ của sanh tử.
Tự mình ở trong phiền não nầy
Đúng là vì không bảo vệ mình
Mong muốn giải thoát cho người khác
Việc làm nầy do đâu mà được?
Phiền não làm mê mờ hỗn loạn
Rồi đến mức quay về tự sát
Độc tố nhiều không có xót thương
Tại sao giận dữ không bảo vệ?
Tự tánh đã ngu si mê muội
Đối với người làm cho rối loạn
Giận dữ kia sanh chẳng nghi ngờ
Như ngọn lửa luôn luôn thiêu đốt.
Lúc tánh chúng sanh đã ngu si
Thường làm ra bao điều sai trái
Ngu si mê muội nên như vậy
Như khói xông phủ giữa hư không.
Nếu người giận dữ không bảo vệ
Vì ngu si mê muội vô trí
Ví như cầm gậy khuyên nhủ người
Mà buồn giận kia càng tăng thêm.
Mình ở tại đời kiếp quá khứ
Làm khổ sở đến các chúng sanh
Vì thế cho nên ở thân nầy
Bị khổ sở có thể nhẫn chịu.
Thân mình ví như cùng gang thép
Chịu đựng ngọn lửa rèn đập kia
Như gang thép ấy để giữ mình
Sao có thế có nỗi khổ kia?
Nay mình đối với thân thể nầy
Như hình tượng không có tình cảm
Tuy gặp phải các điều khổ não
Mà giận dữ không hề nổi lên.
Ngu muội khởi lên nghiệp yêu thương
Không biết gốc rễ đau khổ đó
Duyên khổ tự mình phải vượt qua
Tại sao phát sanh buồn căm giận?
Ví như nhận chịu khổ địa ngục
Các loại chim thú núi rừng gươm…
Biết rõ nghiệp mình đã phát sanh
Nơi nào có giận dữ buồn bực?
Nghiệp mình nhất định phải như vậy
Sai lầm nầy biết đã xảy ra
Giả sử khiến đi vào địa ngục
Không do người khác mà gây nên.
Muốn sạch hết nghiệp chướng của mình
Vô lượng không có gì giới hạn
Nghiệp chướng của mình đã như vậy
Nhận chịu địa ngục suốt thời gian.
Mình vượt qua nơi nầy như vậy
Người kia thật oan gia với mình
Phân biệt biết rõ tại vì sao
Ngu muội nóng giận đã tạo ra.
Nếu như người tự bảo vệ mình
Đối diện oán thù nén không hận
Thì tâm phát sanh mọi công đức
Địa ngục vì sao phải đi vào?
Tất cả những việc làm của mình
Nhất định do vì như lúc ấy
Không nhẫn giận không thể bảo vệ
Làm tổn hại đến sự tu hành.
Ý không tướng mạo không hình dáng
Tán loạn chính là làm tổn hại
Vì nhờ vào thân được bảo vệ
Thân đau khổ phải nén chịu đựng.
Mình đối với nghiệp ác của miệng
Nhiều sai lầm nhưng không thể làm
Thân không gặp phải những khổ đau
Tại vì sao tâm có nóng giận?
Mình ở trong kiếp sống hiện tại
Tịnh tâm hành công hạnh lợi ích
Đối với lợi ích đã không có
Việc gì phải hướng về ăn uống?
Tất cả việc làm đã làm ra
Cần phải vì lợi ích cho người
Không có lợi ích kia chẳng quý
Chắc chắn mắc tội không nghi ngờ.
Không bằng trước mắt mạng nầy chết
Chẳng còn tham tà thọ mạng gì
Tà mạng dừng lại tuy lâu dài
Nhưng chết phải rơi vào đường khổ.
Ví như đang sống trong giấc mộng
Trăm năm nhận được niềm an lạc
Giống như được an vui chân thật
Tỉnh giấc rồi biết chẳng có thật.
Ví như lúc ấy vô thường đến
Thọ mạng dài ra hay ngắn lại
Hiểu rõ hai sự việc nầy rồi
Lúc ấy nào có thể vui sướng?
Ở lâu trong những niềm vui sướng
Tự cho là được nhiều lợi ích
Như người đi đường gặp phải cướp
Thân hình trần trụi lại trắng tay.
Phước lợi tùy theo sai lầm giảm
Tội căn vẫn trở lại nảy sanh
Phước hết tội lỗi không nảy sanh
Là được lợi ích không nóng giận.
Sao vì cứu sống tính mạng kia
Luôn luôn làm những điều bất thiện?
Không thể tư duy được như vậy
Không thiện nào không bị tổn hại.
Không nên khen ngợi đối với sân
Do vì làm tổn hại chúng sanh
Tâm lợi ích cho người như vậy
Nóng giận kia không có đường sanh.
Giúp đỡ cho người tu tâm ấy
Nhẫn chịu với điều không chịu được
Nhìn thấy phiền não kia phát sanh
Thì ca ngợi công đức của nhẫn.
Chùa tháp-Phật tượng hay pháp diệu…
Có kẻ phỉ báng và phá hoại
Phật bình đẳng không hề khổ não
Mình đối với họ không nóng giận.
Đối với thầy và trong thân thích
Không khởi lên do nghiệp yêu thích
Nay vì đời kiếp nơi quá khứ
Gặp lại nhau mà tự nhủ mình.
Tâm giác ngộ quán xét chúng sanh
Luôn luôn còn rất nhiều khổ não
Trông thấy chúng sanh như vậy rồi
Đối với khổ não thường nhẫn chịu.
Nóng nảy giận dữ và ngu si
Phân biệt cùng một loại sai lầm
Đối với sai lầm độc hại nầy
Đâu có thể nói là không lỗi?
Tại vì sao ở trong quá khứ
Lại làm ra nghiệp hại người khác?
Nhân tố của các nghiệp như thế
Gián đoạn nghiệp nầy phải làm sao?
Như phước trí của Phật cũng vậy
Nay mình dốc hết lòng thực hiện
Cùng với tất cả mọi chúng sanh
Tâm yêu thương nhìn thấy lẫn nhau.
Ví như lửa cháy nhà cửa đó
Trong nhà mà ngọn lửa đi vào
Trong nhà nếu như có rơm rạ
Ngọn lửa kia tự cháy lan tràn.
Như vậy trở lại dụ cho tâm
Hòa hợp với ngọn lửa nóng giận
Đốt cháy công đức phước thiện kia
Trong khoảnh khắc không còn có gì.
Nếu như người bị giết trong tay
Cố gắng tha cho thật đáng khen
Khổ địa ngục có thể tránh được
Phước thiện nầy ai không ca ngợi?
Nếu như người ở tại thế gian
Một chút khổ không thể nhẫn được
Đau khổ địa ngục thật vô lượng
Nhân nóng giận sao không đoạn dứt?
Mình vì những đau khổ như vậy
Trải qua trăm ngàn chốn địa ngục
Tất cả vì lợi ích cho người
Đã làm không tự lợi cho mình.
Mình không có điều gì khổ não
Và những nỗi khổ lớn như thế
Để giúp họ xa rời thế gian
Làm công hạnh lợi ích như vậy.
Xa rời đau khổ được an vui
Chúng sanh đều ngợi khen công đức
Được mọi người khen ngợi như thế
Tại vì sao lại không vui mừng?
Mọi người thảy đều đã vừa lòng
Vui sướng không có gì ngăn ngại
Làm lợi cho người là trên hết
Người có trí sao không cố gắng?
Công hạnh cao nhất là như thế
Có thể vui sướng không tu tập
Nếu như không bỏ cách nhìn nầy
Thì làm tổn hại cho chánh kiến.
Nếu kính yêu đối với người khác
Lấy đức mà ca ngợi tán thưởng
Đức người khác đã ngợi ca được
Mới chính là tự mình kính yêu.
Trước mắt nên phát tâm Bồ-đề
Nguyện vì tất cả mọi chúng sanh
Làm cho đạt được những vui sướng
Tại sao nóng giận với chúng sanh?
Đức Phật ban vui khắp ba cõi
Mong muốn chúng sanh được thành Phật
Lợi ích thế gian đã không thật
Phiền não kia dấy lên làm gì?
Giống như xương thịt của con người
Cho đến những người thân họ hàng
Nuôi dạy cho những mạng sống ấy
Không vui sao nảy sanh oán giận?
Như người mong cầu Bồ-đề kia
Trước mắt sử dụng tâm Bồ-đề
Nhưng không yêu quý các chúng sanh
Phước tự bỏ đi oán giận gì?
Nếu như người có những mong cầu
Chi ra tiền của bố thí nhiều
Những mong cầu đã không đạt được
Không bằng tiền của còn trong nhà.
Phước thiện công đức rất thanh tịnh
Nào ngăn trở gì mà không được
Đạt được rồi tự mình không nhận
Như tu hành ở trong oán giận.
Gây tội lỗi và làm phước thiện
Không như nhau không thể tùy hỷ
Lại cũng không thể dựa nhau làm
Nên tự nhiên không có mảy may.
Nếu yêu thương đối với oan gia
Muốn cầu sự hoan hỷ của họ
Lại cầu mong những lời khen ngợi
Sự việc nầy không có nhân duyên.
Tuy hy vọng lợi ích viên mãn
Trái lại khổ mà chẳng có vui
Tâm Bồ-đề không nhẫn nhịn được
Đối với lợi ích không thành tựu.
Cái móc tệ hại của phiền não
Dắt con người không thể tự tại
Giống như binh lính chốn địa ngục
Ném người ta vào hầm lửa nóng.
Mình vốn cầu lợi ích cho người
Đâu cần phải ngợi khen giả dối
Không có phước chẳng kể thọ mạng
Không có sức chẳng kể bình an.
Tự lợi ích làm không trọn vẹn
Người có trí cần phải hiểu rõ
Tiếp về sau mà tự thực hành
Nên yêu thích niềm vui viên mãn.
Tu hành muốn ngợi ca tán thưởng
Giống như cầm dao tự giết mình
Như thế gian lắm điều không thật
Vô ích và không có lợi lạc.
Ví như làm tổn hại nhà cửa
Mặt trời soi chiếu thấy trong ngoài
Cũng do vì ngợi khen không đúng
Cần phải dụng tâm hiểu rõ ràng.
Ông tư duy đối với tiếng nói
Khởi lên và diệt đi bình đẳng
Tâm lợi ích cho người như vậy
Nên thực hành công hạnh như thế.
Đối với người có gì yêu quý
Mà làm điều lợi ích cho họ?
Họ đã được niềm vui sung sướng
Mình lợi ích không phải giả dối.
Những người kia được sự lợi lạc
Dùng tất cả lời khen tặng mình
Tại vì sao lại đối với mình
Không niềm vui uy đức gì khác?
Người ấy khen tặng mình như vậy
Vì yêu thương tự nhiên phải thế
Người ấy không có duyên như vậy
Giống như ngu si như mê muội.
Mình tuy nhận được lời khen nầy
Nhanh chóng bỏ qua đừng chấp trước
Hạng xấu căm ghét đức chính đáng
Từ đó mà dấy lên oán giận.
Chính là lời khen thành chướng ngại
Mình làm cho không thể phát khởi
Bảo vệ không rơi vào đường ác
Vì người thực hành pháp vô ngã.
Nếu như cởi cho các chúng sanh
Những trói buộc tôn ti lợi dưỡng
Khiến cho chúng sanh được giải thoát
Ý họ tại sao lại oán giận?
Nếu người muốn rời bỏ khổ đau
Hãy đi vào cửa ngõ giải thoát
Đây là uy đức của chư Phật
Tại sao mình oán giận nơi ấy?
Oán giận nầy mình không dấy lên
Vì tạo chướng ngại cho phước thiện
Tu hành bình đẳng nén chịu đựng
Phước ấy không gì không thu được.
Những sai lầm từ bản thân mình
Nhẫn nhục cho nên không phát sanh
Do vì sai lầm không xảy ra
Nên phước thiện kia gặt hái được.
Nếu như người không có phước thiện
Nén lòng chịu đựng sẽ tự sanh
Thường khiến cho an trú nhẫn nại
Tại vì sao nói là chướng ngại?
Ở thế gian cầu lợi ích cho người
Không thể thí làm thành chướng ngại
Do vì chướng ngại hàng xuất gia
Thì không thể nào xuất gia được.
Những điều khó được ở thế gian
Cầu mong mà có thể tặng cho
Mình chỉ nói đến thiện và lợi
Còn ở lỗi lầm không gì được có.
Do lẽ công hạnh Bồ đề ấy
Xa rời đối với mọi oán thù
Như mở ra kho báu trong nhà
Vì thế cho nên nói không khó.
Sám hối đối với những nghiệp nhân
Điều ấy đầu tiên để dẫn đường
Vì vậy đối với quả nhẫn nhục
Như vậy mà nhất định nảy sanh.
Lúc ấy tâm không có của mình (ngã sở)
Tâm nầy chính là trú vào nhẫn
Thành tựu không thể nghĩ bàn được
Cúng dường hướng về pháp vi diệu.
Tâm nầy làm lợi ích cho người
Thậm chí dùng thọ mạng của mình
Hoặc vì oán thù không cung cấp
Tại vì sao riêng nói nhẫn nhục?
Đối với những tâm xấu ác kia
Tất cả đều nhẫn nhục ủng hộ
Do có thể nhẫn nhục như vậy
Nhờ đó cúng dường pháp vi diệu.
Cõi Phật cùng với cõi chúng sanh
Đại Thánh Mâu-ni dạy điều nầy
Hướng về nơi ấy phụng sự nhiều
Có thể cảm đến quả giàu sang.
Như Lai và đối với giáo pháp
Cùng với chúng sanh luôn bình đẳng
Vì thế tôn trọng đối với Phật
Tôn trọng chúng sanh cũng như vậy.
Xây dựng ý chính là như vậy
Đối với mình không làm điều gì
Dùng tâm hết sức bình đẳng ấy
Bình đẳng đối với mọi chúng sanh.
Ý bao la hướng về chúng sanh
Lòng dạ cho vui (tâm Từ) mà cúng dường
Phước thiện phát tâm như Đức Phật
Đạt được phước thiện như Đức Phật.
Vì thế cho nên hành pháp Phật
Đức Phật và chúng sanh bình đẳng
Đức Phật bình đẳng khắp mọi nơi
Biển cả công đức không giới hạn.
Công đức của Phật thuần tinh khiết
Không công đức nào so sánh được
Tuy khắp nơi ba cõi cúng dường
Nhìn thấy mà không nhận của mình.
Phật là bậc thầy của các pháp
Là bậc tối thượng của chúng sanh
Cúng dường tất cả các chúng sanh
Nên thực hiện ý nghĩ như vậy.
Đối với hàng quyến thuộc của mình
Không thể phát khởi lợi hành nầy
Đối với người khác mà phụng sự
Không thực hiện được sao vượt qua?
Làm tổn hại thân đi vào ngục Vô gián
Như người kia đã làm lại tiếp mình làm
Tâm rộng lớn vì tất cả chúng sanh
Như vậy thường thực hành mọi điều thiện.
Như người đời mong làm chủ tự tại
Do việc của mình không xứng luân tình
Tại sao trở thành lệ thuộc người ta
Mình làm không phải tính cách nô bộc ấy.
Cũng như Phật vào khổ mà không khổ
Như được vui sướng mà lại hoan hỷ
Tất cả Phật chắc chắn hoan hỷ người kia
Hoan hỷ vì họ có thể làm việc nầy
Như thân phiền não mà có khắp nơi
Muốn tất cả thiếu sót đều được đầy đủ
Đối với đau khổ của chúng sanh cũng vậy
Mình không có phương tiện thương xót rỗng lặng.
Vì thế cho nên nỗi khổ nầy mình lìa xa
Cứu tất cả khổ khởi lòng thật xót thương
Trước kia làm phiền nhiễu ở người nhẫn nhục
Tội lỗi ấy nay mình nên sám hối.
Nay con phụng sự đối với Như Lai
Giống như các hạng tôi tớ ở thế gian
Mọi người chân đạp trên đầu con
Hoan hỷ chịu đựng giống như Đức Phật.
Tất cả việc nhỏ của thế gian đều có thể làm
Vì xót thương nên không có ngăn ngại
Thấy sắc tướng nầy tất cả không sánh được
Bậc ấy như vậy người nào không tôn kính.
Phụng sự đối với Như Lai như vậy
Để cho tự lợi thành tựu như vậy
Vì diệt trừ khổ não cho đời như vậy
Nay con mới xuất gia như vậy.
Ví như một người ở ngôi vua
Có tài điều phục được đại chúng
Chúng không phải một người có thể điều phục
Do vì lâu năm thân cận với vua.
Người kia một nhưng không đơn độc
Do vì có lực lượng của vua
Tuy cấm đoán mà không run sợ
Cũng không có sai lầm sơ suất.
Tâm xót thương trú trong nhẫn chịu
Gắng sức như thuộc hạ địa ngục
Làm việc bảo vệ cho chúng sanh
Cũng như việc làm vì vua ác.
Oán giận không làm theo lệnh vua
Như nỗi khổ nơi địa ngục kia
Làm cho phiền não đến chúng sanh
Thì nỗi khổ kia mình nhận chịu.
Vui không vì những thứ vua ban
Như được những gì từ Đức Phật
Tâm tốt đối với các chúng sanh
Tâm nầy sao không tiếp nhận được.
Làm việc bảo vệ cho chúng sanh
Sau nầy sẽ được thành vị Phật
Thấy cảm quả ngợi khen tôn trọng
Niềm vui nầy sao không trông thấy?
Không bệnh tật gì lại nghiêm trang
Vui vẻ sung sướng mà trường thọ
Giàu sang làm vị Chuyển luân vương
Đây đều từ nhẫn nhục đạt được.
---------------
Người có trí thực hành nhẫn nhục
Tâm Bồ-đề trú trong tinh tấn
Lười biếng trễ nải xa rời phước
Cũng như người xa rời gió mà
đi. Năng lực tinh tấn hiểu thế
nào?
Điều ấy cần phải phân biệt nói
Lười biếng trễ nải không tinh tấn
Như chất độc nên tự quán xét.
Thú vị ham vào trong giấc ngủ
Nói không làm việc là vui sướng
Nỗi khổ luân hồi đáng bỏ đi
Nhưng phát sanh từ trong lười nhác.
Nhà cửa của bao nhiêu phiền não
Năng lực lười nhác dắt dẫn vào
Đã đến trước cánh cửa vô thường
Tại sao trước mắt mà không biết?
Tinh tấn vì mình và vì người
Công hạnh nầy ông không trông thấy
Lười nhác uể oải lại muốn ngủ
Lúc nầy như trâu mặc ý giết.
Nếu như vậy mà không trông thấy
Tất cả đạo lý đều mất hết
Hạng kia đã không được điều gì
Tại vì sao vui ham giấc ngủ?
Nếu như vừa lòng với oai nghi
Vô thường bất chợt mà đi đến
Thi hành cũng không còn kịp nữa
Vì sao dừng lại trong lười nhác?
Tinh tấn nhưng không tu tập
Không lo lắng gì như tinh tấn
Bỗng nhiên hướng đến cửa Vô thường
Tư duy chồng chất khổ vô cùng.
Trông thấy cửa ngõ Diệm-ma kia
Khổ não mà nóng lòng hết sức
Trong khoảnh khắc tuôn dài dòng lệ
Quyến thuộc không thể nào cứu được.
Vẳng nghe âm thanh chốn địa ngục
Tự nghĩ đến nghiệp đang bức bách
Thân mình ở trong chỗ bất tịnh
Kinh hãi không thể nào nói xiết.
Nỗi khổ địa ngục rất tàn ác
Nghiệp ác sao tiếp tục gây ra?
Giống như các sống trong nồi chảo
Nỗi sợ ấy cần phải như vậy.
Nghiệp dữ địa ngục đã làm ra
Mới nhận chịu khổ đau bỏng cháy
Thân thối nát khổ não biết bao
Được thanh tịnh phải như thế nào?
Ma vương làm bao người đau khổ
Bắt người dẫn đến cửa Vô thường
Nỗi khổ Vô thường thật đáng sợ
Ở đây trông thấy quả lười nhác.
Ngu si mê muội ham ngủ vùi
Sai lầm nầy lại không phải nhỏ
Đi vào dòng sông đầy đau khổ
Trở lại không có được thân người.
Ngoại trừ vui với pháp tối thượng
Chủng tử niềm vui không giới hạn
Lười nhác trễ nải và cười cợt
Nhân khổ đau ông vui vẻ gì?
Trông thấy bị nhiều giận dữ vây
Biết điều ấy tự mình tinh tấn
Mình và người đều phải thực hành
Như mình với người luôn bình đẳng.
Mình làm sao đạt được Bồ-đề
Mà không phân biệt để thực hiện?
Theo lời chân thật của Như Lai
Nói chân thật về tánh giải thoát.
Các loài muỗi ruồi sâu bọ kia
Cho đến loài tôm cua ốc hến…
Nếu như có được sức tinh tấn
Cũng xác đáng đạt được Bồ-đề.
Chúng và mình sao sanh làm người
Có thể biết lợi hay bất lợi
Luôn luôn biết nhiều cách tinh tấn
Sao không thể đạt được Bồ-đề?
Hoặc xả bỏ đối với tay chân
Ở tại đây mà sanh sợ hãi
Ngu mê làm trái lời thầy dạy
Lợi nơi nầy không biết nơi kia.
Chặt mổ giết hại và đun nấu
Cứu thoát ra đều không giới hạn
Vô lượng vô biên vô số kiếp
Mà vẫn chưa đạt được Bồ-đề.
Trải qua vô số đau khổ nầy
Rất lâu mới chứng quả Bồ-đề
Dụ như chất độc làm đau khổ
Chất độc hết đau khổ đều lìa.
Làm người chữa bệnh cho tất cả
Cứu chữa các bệnh tật đau khổ
Vì thế cho nên khổ tiêu trừ
Tất cả bệnh tật đều mất đi.
Vì thế cho nên nói cứu chữa
Thuốc ngọt không lợi gì cho bệnh
Thầy thuốc bậc cao chữa bệnh nặng
Thuốc ngọt đều không cho sử dụng.
Từ trước đến sau đều như vậy
Người có trí đều phải thực hành
Tiếp tục về sau mà tiến tu
Thân xác nên xả bỏ có ích.
Người có trí quán xét thân xác
Nhờ vào thức ăn mà lớn lên
Khô rụng bỏ đi như rác rưởi
Thì xả bỏ không khó khăn gì.
Nếu thân đã làm ra đau khổ
Thì tâm nói là giả làm ra
Người có trí thì tâm chẳng ác
Họ không có nghiệp ác khổ đau.
Biết rõ pháp ý luôn an vui
Đầy đủ phước thân được yên lành
Không có luân hồi giả dối nầy
Đã khổ đau nói gì xót thương?
Cầu sạch hết tội lỗi quá khứ
Đi sâu vào biển phước lợi người
Năng lực của tâm Bồ-đề nầy
Hàng Nhị thừa cần phải khẩn cấp
Lợi ích không vui mừng như vậy
Công hạnh thực hành sao phải khổ?
Tâm Bồ-đề là xe người kéo
Người có trí đi được vui vẻ
Vì thành tựu cho các chúng sanh
Vui thực hành năng lực phương tiện.
Sức mình làm sợ hãi đau khổ
Nhìn chỉ có ca ngợi tán thưởng
Đoạn dứt những phân biệt như vậy
Tăng thêm đối với sự tinh tấn.
Thân mình nhưng có thể bỏ được
Vượt lên trên thân phương tiện kia
Mình xóa bỏ khoảng cách Tự-Tha
Vô số điều sai lầm sơ xuất.
Mỗi một sự sai lầm sơ xuất
Như cướp sạch không không còn lại gì
Sai lầm ấy tất cả đều hết
Mình không có một mảy may nào.
Vô biên đau khổ đã cởi ra
Tâm mình làm sao mà tổn hại?
Mình mong cầu thật nhiều công đức
Vì lợi ích cho mình và người.
Học theo tất cả các công đức
Kiếp tận cùng-học không cùng tận
Mảy may trong mọi công đức ấy
Cả đời mình chưa hề thực hiện.
Hoặc trước mắt ở nơi được sanh
Sống uổng phí không có điều gì
Mình vui mừng khởi tâm cúng dường
Cúng dường Đức Thế Tôn vô thượng.
Vì nghèo khổ không thể làm được
Nên nguyện ước không sao trọn vẹn
Không thực hành làm yên nỗi sợ
Không chú ý để mẹ vui sướng.
Như đi vào thai tạng của mẹ
Mẹ chỉ có bệnh tật khổ não
Quá khứ vì xa rời giáo pháp
Nay mình có được quả báo nầy.
Mình sanh ra đã là như vậy
Nên thực hành pháp hạnh nào đây?
Tất cả mọi tâm căn thánh thiện
Thích Ca Mâu-ni của thế gian
Căn ấy luôn luôn không lui sụt
Thường đạt được quả báo tốt đẹp.
Phiền não khổ mãi không thoát được
Nên nhất định rất nhiều sợ hãi
Đối với người chướng nạn yêu thương
Phát sanh tội lỗi mà tự cảm.
Nếu như người hướng về mọi nơi
Luôn luôn khởi tâm mong muốn tốt
Mà cảm đến phước các nơi kia
Thu được các quả của cúng dường
Nếu người đối với khắp mọi nơi
Gây tội lỗi lấy làm vui thích
Mà cảm đến những báo ứng kia
Phải bị khổ đau làm tổn hại.
Mặt trăng chứa đầy sự mát lạnh
Trong sáng bao la thật lạ kỳ
Âm thanh Phật ý vị bậc nhất
Không tu tập không thể đạt được.
Nhưng bậc Thiện Thệ vô thượng ấy
Nhất định hiểu rõ pháp Thiện Thệ
Như hoa sen nở ra đẹp nhất
Cũng như vầng trăng tròn Nhân Giác.
Ngục tốt thuộc hạ chốn Diệm-ma
Lôi kéo những thần hồn đau khổ
Hầm lửa cho đến cột đồng cháy
Đun nấu tất cả đều đi vào.
Ngọn lửa rừng rực thiêu cháy người
Trăm ngàn đao cắt đứt xương thịt
Rơi vào địa ngục sắt cháy bỏng
Đây là vì làm nhiều bất thiện.
Vì thế cho nên tâm làm thiện
Quán sát vi tế đến cùng cực
Dựa vào cờ hiệu Kim Cang ấy
Tu học mà thực hiện quán xét.
Ban đầu học quán sát hoà hợp
Không quán sát ông chẳng phải học
Nên không có tên gọi Tối Thượng
Ông cần phải hồi tâm thực hiện.
Đã dấy lên từ trong sanh mạng
Tăng thêm những tội lỗi đau khổ
Không xây dựng sự nghiệp lên cao
Xuống thấp kia không cầu tốt đẹp.
Ba loại quan hệ cần phải biết
Căn cứ vào nghiệp lực phiền não
Nhân tố xấu ác của tương lai
Từ đây làm thế nào thực hiện?
Tất cả phiền não của thế gian
Trói buộc con người không tự tại
Mình như người ta không năng lực
Vì thế cho nên mình không làm.
Đã xây dựng sự nghiệp dưới thấp
Làm thế nào khiến an trú được?
Nên quán sát mình không có ngã
Nhưng đã làm ra ngã như vậy.
Một hạt cam lồ vi diệu thay
Chim nuốt thành ra chim cánh vàng
Ý mình cho là nhỏ bé quá
Có thể trừ đi chút khổ nạn.
Nóng giận gây ra nạn vô tình
Vì các tội lỗi là bất thiện
Không phải cố ý thấy phát khởi
Rộng lớn hơn hẳn khó sánh bằng.
Vì thế cho nên tâm thanh tịnh
Ca tụng làm ra câu văn nầy
Khiến cho biết rõ ba cõi ấy
Mình nên xa lìa mọi hý luận.
Mình nhất định hơn hẳn tất cả
Không có người nào hơn được mình
Mình bây giờ mà tự biết mình
Là dòng dõi Sư Tử của Phật.
Chúng sanh xa rời ngã và Nhân
Lúc ấy sẽ đạt đến Tối Thượng
Không hàng phục oán thù biếng trễ
Oán thù biếng trễ tự đầu hàng.
Do vì bị dắt vào đường ác
Thân tốt đẹp nhanh chóng tổn hại
Do làm tôi tớ cho ngu ác
Ăn nhờ mà chịu đựng gầy còm.
Chịu đựng điều ấy vì tất cả
Tu hành trú vào trong ngã mạn
Nhưng mà có được tiếng tăm nầy
Thấp kém kém cõi làm sao nói!
Như vậy nếu dũng cảm dồn sức
Tự đánh bại những oan gia kia
Dũng mãnh thực hành tu hạnh nầy
Oán thù ngạo mạn không chịu nỗi.
Tâm ngạo mạn kia nếu dấy khởi
Trở thành oan gia thật ngã nầy
Quả tốt đẹp tuy muốn lớn lên
Nhưng quả nầy thảy đều vất bỏ.
Dụ như bậc Sư tử tinh tấn
Hiện ra giữa bầy thú phiền não
Bầy thú phiền não có ngàn vạn
Tuy đông nhưng không thể địch nổi.
Thế gian có nỗi khổ to lớn
Người tự trông thấy đầy đủ hết
Phiền não không thể nào hàng phục
Mới gặp phải khổ đau như vậy.
Mình thà để làm cho đầu rơi
Cho đến moi tim móc ruột ra
Phiền não và các loại oan gia
Tất cả mình không chịu đầu hàng?
Nhờ vào tinh tấn nầy tu tập
Nhất định hết nghiệp kiêu mạn kia
Thu được quả báo thật tốt đẹp
Tự cảm đến niềm vui thanh thản.
Vì an lạc làm nhân tu tập
Điều ấy lại không thể có được
Những sự tu tập không quyết định
Cũng được quả không thể thù thắng.
Luân hồi ham muốn không biết đủ
Dụ như tham mật nơi lưỡi dao
Nếu như tham phước thiện cam lồ
Sau khi ăn rồi chuyển thành ngon.
Vì thế cho nên nghiệp tịch tĩnh
Cảm quả kỳ diệu thuận theo hành
Như mặt trời ấm-mặt trăng lạnh
Ngày và đêm lần lượt theo nhau
Có năng lực tinh thần tinh tấn
Đối với biếng nhác phá tan được
Vì đã rời xa được phiền não
Tâm vui mừng quý trọng vô cùng.
Gậy phiền não cứng chắc kiên cố
Đấu với thanh kiếm niệm tuệ kia
Dụ cho gậy kiếm giằng co nhau
Giống như người nữ kia bắt chước.
Cầm kiếm tay không có sức lực
Lạc đường gươm luống cuống sợ hãi
Mất thanh gươm niệm cũng như vậy
Địa ngục mà lại ở nơi tâm.
Người thế gian biết những điều thiện
Không bằng lòng uống máu độc hại
Tâm vượt qua cũng lại như vậy
Tâm vượt qua mà không thể làm.
Tâm tinh tấn của người xuất gia
Dụ như bưng giữ bát dầu đầy
Bát rơi nhất định là phải chết
Vì thế rất sợ bát bị rơi.
Lười nhác say sưa trong giấc ngủ
Dụ như rắn độc ở trong lòng
Không đuổi ra phải bị tổn hại
Cần phải gấp rút đuổi nó ra.
Đi sâu vào từng sai lầm một
Cần phải hồi tâm để tư duy
Sai lầm nầy không thể giữ lấy
Tại vì sao mình lại gây ra?
Nghiệp nhân hòa hợp thành thân nầy
Dùng gươm chánh niệm để chặt đứt
Tại sao nói là địa vị mình
Vì ý niệm nầy mà có được.
Tâm chánh niệm nếu không phát khởi
Không thể nào trừ diệt mảy may
Nghiệp đến như việc làm đã qua
Tất cả báo ứng đều nhận được.
Như bông vải Đô La miên kia
Thuận theo chiều gió mà đi lại
Người luôn tinh tấn cũng như thế
Tăng thêm sức mạnh được như vậy.
Phật hoan hỷ tinh tấn tăng thêm
Ý an trú vào trong thiền định
Thương xót người tâm tán loạn kia
Mầm phiền não cư trú trong họ.
Nay mình biết rõ về thân tâm
Không nảy sanh ra sự tán loạn
Vì vậy không đến gần thế gian
Cũng cách xa nghi ngờ mê hoặc.
Công hạnh lợi ích thật đáng quý
Đáng quý không xa rời thế gian
Người có trí tư duy như vậy
Cho nên ở đây đều xả bỏ.
Dựa vào các pháp Xa-ma-tha (Chỉ)
Và các pháp Vĩ-bát-xa-nãng (Quán)…
Như vậy mà bắt đầu thực hành
Làm tổn hại đến các phiền não.
Trước tiên cầu tìm Xa-ma-tha
Không dựa vào các hành thế gian
Vô thường mà lại luôn luôn có
Đối với ái đâu đâu cần quan trọng.
Nếu như trông thấy từ ngàn kiếp
Không trở lại dấy lên ái trước
Không vui mừng xả bỏ Vĩ-bát
Cũng không an trú trong Đẳng trì (Định).
Trông thấy rồi không thể dừng chân
Thì mắc bệnh khát khao quá khứ
Như thật nhưng không thể trông thấy
Lẽ nào có thể hết phiền não?
Ý duyên hướng về nơi ái tập
Bị phiền não đốt cháy nóng bỏng
Tư duy rơi xuống dưới thấp kia
Mạng ngắn ngủi dừng lại chốc lát.
Bạn bè tốt không lâu dài được
Pháp kiên cố không thể thành tựu
Đi cùng với những hạng ngu muội
Quyết định rơi vào trong đường ác.
Sao có thể cùng với ngu si
Lấy chất độc phân chia lôi kéo
Mà đối với quyến thuộc của mình
Trong khoảnh khắc mắc phải sân giận?
Tánh phàm phu sanh khởi khác nhau
Mừng vui buồn giận không nhất định
Lắm giận khó kế thừa trách nhiệm
Xa rời đối với điều tốt đẹp.
Tâm thấp kém tự ca ngợi mình
Trói buộc vào nỗi khổ yêu ghét
Không xả bỏ sự nóng giận kia
Phải bị rơi vào trong đường ác.
Mê muội ngu si không giữ tâm
Vì vậy không có công đức gì
Tự khen mình-nói xấu người khác
Vui với luân hồi mình gánh chịu.
Đã duy trì ngu si mê muội
Ở trong những loại bất thiện nầy
Không tốt đẹp và không hòa hợp
Những sự việc kia đều có được.
Lòng mình đầy những niềm vui sướng
Nhưng ý không tham đắm điều gì
Xa lìa nơi ngu si mê muội
Xứng đáng được yêu quý thừa sự.
Không vì hướng về nơi khen ngợi
An trú vào trong việc thiện nào
Ví như loài ong làm ra mật
Yên lặng tự nhiên được thành tựu.
Mình đi khắp tất cả mọi nơi
Giống như chưa từng có điều ấy
Luôn luôn được nhiều người hướng về
Khen ngợi mà kính yêu tôn trọng.
Nếu như mê muội khắp mọi nơi
Ý vừa lòng vui với niềm vui
Lấy điều nầy ở tại thế gian
Phải sanh tử vô cùng sợ hãi.
Vì thế cho nên người trí ấy
Rất kinh hãi đối với sanh tử
Biết rõ rất nhiều loại khổ não
Ở nơi ấy quyết định nhận chịu.
Nếu như quay về trong khoảnh khắc
Tự mình tu tập rất tinh tấn
Nhận được tên gọi thật tốt đẹp
Lại cũng rất nhiều sự lợi dưỡng.
Lấy điều ấy cùng lợi cho người
Chê ta là không phải công đức
Nếu người nầy gia tăng vào hủy
báng Mình nói là vui thích ngợi
khen.
Tuy hủy báng mà không nóng giận
Ca ngợi cũng không thể ưa thích
Đó gọi là Phật và chúng sanh
Tất cả các loại đều như vậy.
Xưng tán nhất định có công đức
Hủy báng dẫn đến quả báo khổ
Thế gian không thể tư duy được
Đây gọi là do vì ngu si.
Tự tánh đau khổ cùng an trú
Sống nơi ấy có gì là vui?
Ngu si mê muội không bạn bè
Đây chính là lời Như Lai nói.
Nếu ở chỗ ngu si mê muội
Tự lợi mình không gì không thích
Nếu vào cửa lợi ích cho người
Như vậy là tự yêu quý mình.
Không làm hỏng đối với chúng sanh
Không hết lòng kế thừa tôn trọng
Giảm bớt công hạnh lợi ích người
Như phiền não khiến hoại nghiệp thiện.
Như cung điện nơi cõi trời kia
Cho đến nhà cửa và cây cối
Tùy tâm yêu quý vui mừng kia
Thuận theo ý đều được tốt đẹp.
Tự tánh rộng lớn và mênh mông
Đây là nơi không ngăn ngại gì
Nơi chốn ấy chưa từng trông thấy
Cũng không thể nào quán sát được.
Giàu sang ví như đồ ngói gạch
Tuy thành tựu nhưng không bền chắc
Thọ hưởng như thế thật tự tại
Khổ não lại cứ nhanh chóng đến.
Như lấy trộm áo quần người khác
Phân chia mặc vào trên thân mình
Đi đứng không sao tự tại được
Khổ não trước mắt không xa rời.
Thích hợp tùy theo với thân mình
Đó thực sự là pháp khổ não
Mình lúc nầy thân hình như vậy
Thân nầy chắc chắn phải hư hoại.
Quán sát ở tại thân thể nầy
Tánh và thân xa rời lẫn nhau
Tánh như vậy không hề hư hoại
Thân làm thức ăn cho sói lang.
Một lần sanh phải một lần tử
Giới hạn của chúng sanh như vậy
Lúc ấy lại trông thấy điều gì?
Các Đại chủng đều phân tán ra.
Như người đi trên lộ trình xa
Hy vọng đến được nhà mình ở
Buồn khổ không khác gì nơi ấy
Chỉ cầu không có gì chướng ngại.
Dụ cho luân hồi cũng như thế
Tất cả đều được vào sanh-trú
Thẳng đến khi đối với bốn người
Lúc ấy mới được pháp xa rời.
Một thân một mình là như vậy
Oan gia không thể khen ngợi được
Cho đến lúc thành tựu như thế
Không chán ngán tai họa thế gian.
Thời quá khứ ở tại thế gian
Sanh tử không có gì hối hận
Công hạnh thực hành không tiếp cận
Có thể lìa được khổ thế gian.
Niệm Phật tâm và miệng như nhau
Không có người nào không vừa ý
Vì vậy thân và ý điều hòa
Vắng lặng không có gì phiền nhiễu.
Như vậy mình bền lòng thực hành
Diệt sạch tất cả các phiền não
Giải thoát quay về với tự tâm
Trở lại giải thoát cho tất cả.
Đạt được tâm bình đẳng lúc nầy
Đối với đời nầy và đời sau
Đoạn dứt khổ não ràng buộc kia
Cho đến các đường ác địa ngục…
Nếu có những người nam người nữ
Chắp tay cung kính biết bao
Lợi ích tốt đẹp chẳng tính tới
Được xưng là người không đau khổ.
Có báu vàng của mình khéo sử dụng
Xa rời dứt bỏ nỗi sợ hãi
Hạnh nầy nếu có thể thực hành
Thì đạt được vắng lặng cao nhất.
Người ấy có thu được điều nầy
Mình tự đạt được không khác gì
Hiểu rõ ràng thực hành như thế
Sao không hướng về yên lặng đó?
Một lòng trú trong tham và ái
Đây là thú thấp kém kéo đi
Nghiệp cảm bước vào cửa Diệm-ma
Thấy ở phía trước thật đáng sợ.
Cửa ấy là oán thù của ông
Phiền não hiện nay không như nhau
Rõ ràng trú trong tham và ái
Nay trông thấy làm sao được thoát?
Sai lầm tội lỗi tự bao che
Tất cả mắt người khác trông thấy
Người kia hiện nay được ăn uống
Đố kị sao không thể bảo hộ?
Chim đại bàng luôn luôn tham ăn
Chỉ thích món thịt béo mập nầy
Lại dùng máu me để dụ dỗ
Món ăn ấy rất được coi trọng.
Dụ cho thấy hình dáng loài quỷ
Gầy khô tiều tụy và hành động
Cùng với tướng mạo đã như vậy
Nhìn thấy chịu đựng thật đáng sợ.
Miệng nhô ra và răng nhọn dài
Đều từ bất tịnh mà sanh ra
Bất tịnh không làm sao chịu được
Ăn uống nơi kia yêu thích gì?
Cảm xúc dịu êm như Đô la miên
Cùng ưa thích láng mịn đùa giỡn
Hôi thối há không thể tiết ra
Nên dục vọng tâm tự mê muội.
Tham điều nầy gọi là khổ cái
Người say mê khăng khăng chìm đắm
Không tham đắm thì không việc gì
Tại sao mà lại không xa rời?
Tướng già yếu thuận theo sanh ra
Da thịt nhão tô điểm thêm vào
Không biết thân kia vốn trống rỗng
Mà lại vui mừng mê khắng khít?
Như cái túi chứa đầy bất tịnh
Người mê muội không thể tư duy
Thân nhiều thứ bất tịnh như vậy
Sao ông thích thực hành nơi ấy?
Thân xác chẳng phải tịnh mà thành
Người trí kẻ ngu đều trông thấy
Tự tánh căn bản không có tâm
Vì sao vọng yêu quý xác thịt?
Nếu người kia tâm không yêu quý
Thì nhất định trông thấy rõ ràng
Nếu có thể không có đôi bên
Tự không tiếp xúc mà khắng khít.
Ngoài ra có chẳng phải bất tịnh
Mà tự mình không phải là hiếm
Không tự mình thanh tịnh như vậy
Việc ấy với ông không là hiếm
có
Tâm bất tịnh ngu si mê muội
Thể ví dụ đối với hoa sen
Mặt trời tuệ soi sáng bày ra
Không thanh tịnh thấy gì yêu quý?
Thân bất tịnh vô thường trước mắt
Nhuốm ái dục nay không chính đáng
Muốn bày thân đích thực thanh tịnh
Tại vì sao nhuốm theo ái dục?
Tại vì sao khắng khít thân kia?
Vì đã tham những bất tịnh người
ấy Quay về những nơi bất tịnh
đó Chủng tử có sự sống tăng
thêm.
Ông nhận lấy thân thể bất tịnh
Thân nầy chỉ tụ tập giòi bọ
Thân nầy đã không phải thanh tịnh
Không thanh tịnh không đáng yêu quý.
Bất tịnh mà lại rất nhiều loại
Nhưng ông tự mình không ghét bỏ
Không khác gì đồ vật bất tịnh
Đồ vật nầy ai yêu quý lắm?
Những loại như long não-gạo thơm …
Và đồ ăn thức uống vừa lòng
Mùi vị ngon nhất đi vào miệng
Đều là thanh tịnh rất phù hợp.
Nếu như rất rõ ràng điều nầy
Thân bất tịnh kia không xa rời
Chết bỏ thối tha trong rừng vắng
Thì thân nầy cũng giống như vậy.
Da bong từng mảng-thịt nát rữa
Trông thấy thật đáng sợ vô cùng
Đã có thể biết điều ấy rồi
Yêu quý vui mừng đâu sanh ra.
Hương thơm bạch đàn lại tinh khiết
Thân không có tuyệt vời như vậy
Tại sao hương thơm tốt đẹp nhất
Dụng tâm mà phân biệt yêu quý?
Tự tánh xấu xa nếu tham đắm
Không vui với niềm vui tịch tĩnh
Cũng đối với các pháp sắc-hương…
Tất cả đều nhiễm vướng đắm say.
Nếu đối với tóc dài-móng tay cong
Răng xám xịt bẩn thỉu vô cùng
Những dơ bẩn dính đầy trong đó
Lộ rõ ra tánh ác trong thân.
Mặc sức hỗn loạn tự si mê
Muốn chỗ dùng được trên mặt đất
Lại nắm giữ các loại binh khí
Một lòng toan tự giết chết mình.
Xương khô hiện ra trong rừng lạnh
Trông thấy mà cất tiếng hãi hùng
Xương khô lay động nơi thôn xóm
Người mê lại yêu quý vui mừng.
Thân bất tịnh chính là như vậy
Khổ nầy vì đã yêu thích kia
Như ở trong chốn địa ngục kia (Na-lạc)
Không đau khổ nào không nhận chịu.
Tuổi trẻ ham thọ hưởng dục lạc
Không hết sức cầu được điều thiện
Tuổi trẻ nếu như không mong cầu
Già đến muốn thực hiện làm sao?
Như mặt trời kia sắp lặn xuống
Trở thành khốn đốn không đến được
Lại như các bầy thú hươu nai…
Đến đêm rỗng lặng đói khát quay về.
Tích trượng-bình bát mang theo mình
Ở đường đi mà bị khốn khổ
Như nghé con đi theo bên mẹ
Không sợ hãi gì cũng như vậy.
Nếu tự vì dục vọng mê mờ
Tự bán mình làm kẻ tay sai
Lúc ấy không thể tự tại được
Lại cũng tùy theo nghiệp dẫn lôi.
Như người nữ sanh con trong rừng
Như chiến trận mạng sống khó giữ
Người mê muội bị dục vọng lừa
dối Cậy vào mình cảm quả nô
bộc.
Đoạn trừ dục tâm vọng thanh tịnh
Đối với khổ luôn luôn xét kỹ
Thấy lửa dục vọng kia đốt cháy
Lại giống như lưỡi lê hiểm độc.
Người mê muội đuổi theo cảnh dục
Vui giành được canh giữ xằng bậy
Việc không ích gì không giới hạn
Điều thanh tịnh bị làm tổn hại.
Tài sản thế gian là hư huyễn
Người ngu si tham lam bận rộn
Luân hồi qua lại thường đau khổ
Biết đến thời gian nào mà giải thoát
Tham mùi vị dục vọng như vậy
Dục vọng ấy thọ hưởng không ít
Dụ như bò kéo chiếc xe nặng
Thậm chí miệng mình không cỏ rơm.
Mùi vị dục và không rơm cỏ
Khó có được người thấy điều ấy
Thấy rồi phá bỏ biết là trái
Hiếm có giác ngộ trong khoảnh khắc.
Nhưng thân dấy lên làm điều nầy
Tất cả thời gian luôn mệt mỏi
Định nghiệp tốt đẹp không tu tập
Nhất định phải rơi vào địa ngục.
Ở đó vô lượng vô số kiếp
Phần khốn khổ chịu đựng không biết
Phải trải qua đau khổ chồng chất
Không phải vì cầu quả Bồ-đề.
Không vũ khí-lửa dữ độc hại
Không núi đồi oán thù sân hận…
Xa rời dục vọng ấy như vậy
Nói là xa rời khổ địa ngục.
Lìa xa mọi dục vọng như vậy
Phân biệt sanh ra mọi yêu thích
Yêu thích chẳng phải nơi trống rỗng
Nhưng can ngăn đất rừng của thiện.
Ánh sáng từ vầng trăng Thiện Tài
Hương thanh tịnh Bạch đàn mát mẻ
Trong lầu gác quý báu rộng lớn
Đi đứng thật thanh thản trong lòng.
Rừng thiện không âm thanh ồn náo
Làn gió thanh tịnh quạt lớn lên
Nhưng nơi ấy rất là lắng lặng
Tâm tư duy sang khoái lanh lợi.
Nếu nơi nào có thể thân cây
Nhà ở giữa không-dưới cây cao
Xả bỏ yêu thích-xa phiền não
Bảo vệ căn thức không ràng buộc.
Nơi nầy không có gì chi phối
Đi đứng tùy mình không ràng buộc
Hoan hỷ thọ nhận niềm vui sướng
Cõi trời Đế Thích nào đoán được.
Quán xét công đức và trí tuệ
Tất cả các pháp đều như vậy
Lại đích thực là tâm Bồ-đề
Tiêu trừ đối với mọi nghi hoặc.
Trước tiên nên quán xét như vậy
Mình và người quan trọng như nhau
Mình tự mình thực hành tất cả
Đau khổ-mừng vui cũng bình đẳng.
Tự tay làm nhiều loại công việc
Giữ gìn bảo vệ như một mình
Pháp thế gian hoại hay không hại
Đau khổ-mừng vui đều bình đẳng.
Như nỗi khổ riêng bản thân mình
Mỗi một đau khổ đều trừ hết
Mình tiếp nhận giữ gìn như vậy
Vì hướng về tất cả chúng sanh.
Nếu mình yêu thương đối với họ
Khiến cho được niềm vui bình đẳng
Họ được vui vẻ an ổn rồi
Ở mình được hơn làm gì có mất?
Nếu như mình không yêu thương họ
Họ phải chịu khổ đau sợ hãi
Họ không thoát khổ đau sợ hãi
Đối với mình được tốt đẹp gì?
Nay nếu gặp khổ đau làm hại
Mà vì thế không bảo vệ được
Thân vị lai khổ đau sợ hãi
Làm sao mà có thể bảo vệ?
Nếu như mình trú trong tà kiến
Lại dấy lên tâm ý ngã mạn
Như vậy được sanh ra khác nhau
Như vậy phải chết đi sai khác.
Gây tội lỗi-không gây tội lỗi
Như tay và chân nơi thân kia
Tay chân khổ sở không như nhau
Làm sao cùng nói là bảo vệ?
Do vì điều nầy biết không hợp
Tâm trú vào trong những ngã mạn
Thì cần phải đoạn trừ tất cả
Lúc ấy tự mình nên tùy sức.
Chủng tử tụ tập theo thứ tự
Xếp theo hàng giống như quân lính
Nếu như vậy mà không đau khổ
Lúc ấy không biết đạt được gì?
Đau khổ vốn không phải là chúa tể
Mà cả thế gian không thắng nổi
Nếu như trú vào trong giới luật
Thì đau khổ không thể tồn tại.
Nếu như trú trong giới thanh tịnh
Có thể ngăn tất cả khổ đau
Tất cả khổ đau không có nhân
Các khổ đau sẽ không phát sanh.
Buồn đau khổ sở vì sao lắm?
Lực nào mà có thể phát sanh?
Tư duy hướng về với thế gian
Vì thế buồn lo khổ sở nhiều.
Một nỗi khổ mà không phải nhiều
Trông thấy chúng sanh phải chịu đựng
Buồn lo đau khổ sanh như vậy
Bình đẳng đối với mình và người.
Đau khổ của mình không tiêu trừ
Muốn tiêu trừ đau khổ của người
Vì vậy vầng trăng đẹp của người
Nói ra câu nói chúng sanh kia.
Người cố gắng quán xét như vậy
Người khác khổ bảo vệ bình đẳng
Giả sử ở trong ngục Vô gián
Như ngỗng bơi lội giữa hồ sen.
Vì đã giải thoát mọi chúng sanh
Nơi ấy giống như biển hoan hỷ
Như vậy luôn luôn không biết đủ
Như đó là ý vị giải thoát.
Làm thành mặt trời lợi ích người
Vô ngã không có nghi ngờ gì
Lợi ích người không mưu cầu gì
Quả báo người nào nói yêu quý?
Vì thế cho nên mình như vậy
Không có đức mà tự mình nói
Tâm xót thương và tâm bảo vệ
Vì người khác dấy lên như vậy.
Người có trí hiểu biết vi tế
Từ những Du-yết-la máu huyết…
Người có trí phải hiểu điều nầy
Quán sát mọi vật không thật có.
Thân nầy không phải riêng làm ra
Vì sao tự mình không hiểu biết?
Theo mình hiểu biết thân người khác
Như vậy cho nên không khó gì.
Tự biết bản thân có sai lầm
Không biết công đức của người khác
Tự tánh không vui với xả bỏ
Không quán sát người khác bố thí.
Thân nầy sanh ra do hòa hợp
Nhân duyên như tiếng vỗ bàn tay
Duyên nầy là duyên của thế gian
Chúng sanh vì sao không thể biết?
Tại vì sao học những vô sanh?
Nếu như học mà tự mình biết
Thân mình mà chẳng phải là thân
Do tự mình như thân người khác.
Như vậy mà lợi ích cho người
Làm rồi không hoài nghi lo lắng
Quả chín muồi tự mình nhận lấy
Trước mắt giành được vô sanh kia.
Vì vậy điều học ở thế gian
Tâm xót thương và tâm bảo vệ
Tâm yêu quý nầy tự che lấp
Như phiền não nặng nề hết sức.
Biết nỗi sợ hãi của chúng sanh
Làm bậc thầy chỉ ra điều học
Nếu có thể học theo như vậy
Tuy khó nhưng không thể rút lui.
Sa-môn trông thấy nỗi sợ hãi
Người kia không thể tự bảo vệ
Nếu tự mình cùng với người khác
Cấp tốc nên hướng về cứu giúp.
Nóng giận như oán thù đáng sợ
Không yêu thương sợ hãi ít hơn
Dùng phương tiện bí mật tối thượng
Mình và người chuyển nhau làm lợi.
Trên bộ-dưới nước va giữa không
Đừng khiến người làm điều giết hại
Giống như ở tại thời gian nầy
Cứu giúp vượt qua nạn đói khát.
Nếu như người do vì tài lợi
Giết cha mẹ-phỉ báng Tam bảo
Trông thấy đời xấu ác trang nghiêm
Chết nhận báo ứng ngục A-tỳ.
Đâu phát sanh đối với người trí
Gặp gỡ yêu quý mà cúng dường?
Gặp phải oán thù không muốn nhìn
Làm sao nói đến được cúng dường?
Quỷ nầy mà tự lợi ích mình
Xả bỏ nó nhận được điều gì?
Lợi ích cho người không phát sanh
Làm sao xả bỏ những thọ dụng?
Lấy lợi mình-hại đến người khác
Địa ngục sẽ riêng mình sanh ra
Hại mình mà lợi cho người khác
Mọi công đức đều có đầy đủ.
Ý thực hiện gặp đức Thiện Thệ
Như vậy thực hành riêng một cõi
Thấp kém không tự yêu quý mình
Ngu si lao vào nơi đường ác.
Tự lợi mình biết rất nhỏ bé
Nay phải rơi vào hạng tôi tớ
Lợi cho người khác biết rất nhỏ
Sẽ trở thành người chủ tự tại.
Thế gian có những người đau khổ
Xưa tự mê say theo tham ái
Những người an vui ở thế gian
Xưa kia lợi lạc cho người khác.
Đâu cần phải nói ra nhiều loại
Trong những điều nầy đã thấy rõ
Ngu si mê muội vui cho mình
Bậc Mâu-ni làm lợi cho người.
Không cầu mong Bồ-đề của Phật
Luân hồi sao có được niềm vui?
Khổ của mình muốn cho người khác
Quay trở lại không tùy mình được.
Quán sát hướng về đời kiếp sau
Thiện lợi không thể nào thành tựu
Từ hạng tôi tớ dấy lên nghiệp
Người chủ mà trở lại nhận chịu.
Lợi ích vui vẻ cùng với nhau
Người mê trông thấy mà xa rời
Nhưng trở lại làm khổ lẫn nhau
Phải nhận chịu khổ báo trong đường ác.
Nếu gặp phải tai họa thế gian
Cho đến khổ đau rất kinh hãi
Tất cả điều ấy tự gây ra
Tại sao lại dấy lên như vậy?
Không thể nào xả bỏ tự thân
Đối với khổ không xa rời được
Như không xa rời đối với lửa
Không thể xa cái họa thiêu cháy.
Khổ của mình nếu trừ diệt được
Có thể tiêu trừ khổ người khác
Lấy tự-tha kia mà nhận chịu
Vì thế cho nên dẫn đến Dụ.
Nay ông không suy nghĩ phân biệt
Làm lợi ích cho các chúng sanh
Ý của ông quyết định thực hiện
Theo nghiệp phát sanh mọi phân biệt.
Mắt lấy cái thấy làm chủ thể
Cảnh sở quán không thể làm mắt
Tay dùng để nắm là công dụng
Vật được nắm lẽ nào là tay?
Nhưng do vì tất cả chúng sanh
Cũng không trú vào trong thân kiến
Lìa cái thấy chính là Thiện Thệ
Như vậy thường thực hành lợi ích.
Trông thấy người kia thuộc bậc thấp
Mà khởi lên thấy mình và người
Tuy quán yêu thương-ghét bỏ ấy
Nhưng tâm mình không thể nghi hoặc.
Thực hiện thật tốt vô ngã nầy
Đạt được Vô ngã cùng với ngã
Nhiều phỉ báng và lắm ngợi khen
Không đau khổ cũng không vui mừng.
Mình đã dấy lên nhân của nghiệp
Có thể an trú vào thiện kia
Khiêm tốn đời sau được tối thượng
Không đức gì chính là có đức.
Do vì không ca tụng đức ấy
Tất cả công đức tự lớn lên
Khiêm tốn hạ mình mà như vậy
Hơn hẳn mình đạt được từ đây.
Xa rời phiền não giới thủ kiến
Từ đó đạt được lực vô ngã
Như người chữa trị các căn bệnh
Tùy sức thuốc thuyên giảm khác nhau.
Mình giúp đỡ chữa trị như vậy
Mà còn tự thấy nói thế nào?
Nhưng công đức mình nay có được
Không thể trú vào công đức ấy.
Cánh cửa xấu ác của địa ngục
Vào nơi ấy không sanh lo buồn
Vì đã phát sanh mọi công đức
Đây là việc làm của người trí.
Nếu tự mình quán xét bình đẳng
Tự nhiên lợi ích sẽ tăng lên
Tự lợi phân chia rõ trên dưới
Tranh chấp nhưng mà lại thành tựu.
Tất cả mọi nơi thế gian nầy
Ai có thể thấy được công đức?
Nếu vậy thì tên gọi công đức
Không nghe thấy người nào đạt được.
Tội lỗi bao trùm tâm quý báu
Không thể tự mình cúng dường được
Đối với phần tự lợi ích mình
Nhưng cuối cùng không sao đạt được.
Có thấy nhưng vui trong chốc lát
Lâu dài nhất định sẽ không thích
Cười mỉm tất cả những người khác
Phỉ báng và ca ngợi như vậy.
Tâm thấp kém đầy những ngã mạn
Mình thắng lợi ghét người giống mình
Khoe khoang trí tuệ và dung mạo
Đẳng cấp chủng tộc và của cải…
Lấy điều nầy làm đức của mình
Thường hy vọng nghe được ngợi ca
Nghe ca ngợi tâm sanh hơn hẳn
Hoan hỷ mà vui mừng an ổn.
Lấy điều nầy làm lợi đạt được
Tự nói là năng lực công đức
Đời trước tạo nhân chỉ mảy may
Được điều nầy không phải chánh nghiệp.
Dùng hết quả báo nhỏ nhoi nầy
Vĩnh viễn còn ở trong luân hồi
Ở trong cõi luân hồi như vậy
Nhận chịu trăm ngàn đau khổ ấy
Trải qua đời kiếp không giới hạn
Không biết bao giờ được thoát ra
Bị khổ đau thường rất khốn đốn
Tâm tội lỗi mà không giác ngộ.
Không biết không giác ngộ như vậy
Rất lâu mới phát ra giống thiện
Về sau gặp được Như Lai dạy
Chân thật đạt được những công đức.
Nếu như ông trông thấy quá khứ
Không nhận chịu những nghiệp ác kia
Bồ-đề chính là niềm vui sướng
Niềm vui nầy không được xa rời.
Vì thế cho nên lấy ví dụ
Với những Thâu yết la như kia…
Ông tại vì sao lại dấy lên
Ngã mạn và những điều bất thiện?
Các hành cho đến thân của mình
Quán sát nó nhưng không trông thấy
Thu được sự xa rời như vậy.
Ông thường làm lợi ích cho người
Mình vui mà làm khổ người khác
Việc làm nầy quả là thấp kém
Từ trong một tâm niệm của ông
Dấy lên yêu-ghét đối với người.
Trong thời gian ấy chợt tư duy
Lúc nào-sao gây ra điều ấy?
Thế là tự xả bỏ an vui
Cũng không làm đau khổ người khác.
Thà cho đầu của mình tự rơi
Lại không tạo ra sai lầm khác
Thậm chí đối với sai lầm nhỏ
Bậc Đại Mâu-ni dạy điều nầy.
Dùng những điều thiện tốt đẹp nhất
Đối với người xưng tán kín đáo
Dụ như tôi tớ làm cho chủ
Nên như vậy đối với chúng sanh.
Chúng sanh ở trong những sai lầm
Không yên ổn-không có công đức
Mình giống như không biết người khác
Dấy lên ý làm công đức nầy.
Nếu như ông gấp rút thực hiện
Mình làm và dạy mọi người làm
Người ấy gấp nét cũng như mình
Chắc chắn khổ não tự rút lui.
Tu điều nầy chính là bậc nhất
Nhưng chưa đạt được năng lực đó
Dụ như mới trú vào oai nghi
Vì tài lợi mà rất kinh sợ.
Thân tiếp nhận giữ gìn như vậy
Thuần phục tâm không thể tán loạn
Ông hướng về an trú như vậy
Điều nầy sao ông không thực hiện?
Do vì thường quán sát như vậy
Khiến cho tâm vọng không dấy lên
Như vậy làm cho mình điều phục
Dừng lại tất cả mọi sai lầm.
Trông thấy mình đi về nơi nào
Khiến tổn hại tất cả vô minh
Giống như thời gian quá khứ kia
Như ông đã làm tổn hại mình.
Mình nay phát sanh tự lợi mình
Rời xa điều nầy hay không xa?
Như người bán mình cho người ta
Đau khổ nhiều không tự tại được.
Ông không thân thiết với chúng sanh
Tuy nói là không thể tán loạn
Vì thế nếu như theo người khác
Không khác gì giao cho ngục tốt.
Các loại sự việc trong địa ngục
Bị làm hại cũng rất lâu dài
Chỗ nầy có thể là lợi mình
Niệm oán hận kia không nảy sanh.
Không dấy lên do mình yêu quý
Mà mình yêu quý đã phát sanh
Nếu như trông thấy tự bảo vệ
Do vì bảo vệ không thực tế.
Thân nầy chính là thân Như Như
Mà dấy lên hướng về canh giữ
Có thể nhu hòa ở bậc cao
Đến đây cũng trở lại như vậy.
Nếu như nơi nầy mà nhận được
Như mặt đất tiếp nhận tất cả
Nếu không thể đầy đủ trọn vẹn
Ý người nào cầu mong sử dụng?
Phiền não của tâm ý yêu thích
Nhưng mà không thể đánh đổ được
Như sự giàu sang lâu dài kia
Không thể nào mong cầu tất cả.
Nếu tham tài vật của người khác
Không nhận được danh xưng bậc Hiền
Vì thế cho nên cầu tốt thêm
Thân tâm không thể phóng túng được.
Yêu thích ấy cuối cùng diệt hết
Nơi nầy động-nơi nầy không giác
Thân bất tịnh lắm thứ xấu ác
Tại vì sao giữ lấy ngã nầy?
Thân nầy của mình như thế nào
Tuy sống nhưng nhất định phải chết
Cùng với đất đá có khác gì
Ngã chấp thấy sao không phá bỏ?
Do vì thân nầy là không thật
Nhận chịu những khổ não giả danh
Sao lại đối với loài vô tình
Lại dấy lên tâm ý giận dữ?
Nay mình nuôi dưỡng thật uổng phí
Cuối cùng làm thức ăn cho thú
Đến đây không yêu thích-giận dữ
Yêu thích ấy đâu tồn tại được.
Nếu người kia trú trong giận dữ
Trước mắt hoan hỷ mà cúng dường
Người kia không thể biết như vậy
Vì sao vất vả mà thực hiện?
Nay mình yêu quý thân thể nầy
Thế là trở thành ruột thịt mình
Tất cả yêu quý thân của mình
Tại sao mình không yêu quý được?
Vì thế cho nên mình xả thân
Là xả bỏ đối với thế gian
Quán sát thân nầy lắm sai lầm
Dụ như đồ vật nắm giữ nghiệp.
Nghiệp ấy thực hiện ở thế gian
Mình rời bỏ mà theo bên thân
Lặng yên nhớ nghĩ không tán loạn
Hướng về đoạn dứt những vô minh.
Vì thế cho nên phá phiền não
Mình ở vào trong lòng thiền định
Tà đạo không thể lôi kéo tâm
Tự gọi là trú nơi tối thượng.
Như Lai bậc Nhân đức trí tuệ
Vì tất cả mọi nơi thế gian
Khiến cho cầu xa rời đau khổ
Cho nên trí tuệ được phát sanh.
Chân như cùng với pháp thế gian
Nay giải thích về hai pháp nầy
Do vì biết chân như của Phật
Thuyết pháp nhưng mà rất trí tuệ.
Các hạng phàm phu thế gian kia
Trông thấy hai loại nầy tương ưng
Có hại và làm hại hơn hẳn…
Chính là điều tương ưng thế gian.
Nhìn thấy hai sự việc ấy rồi
Tiếp xúc điều đó chính là trí
Trí trông thấy tánh của thế gian
Là như ví dụ cho Chân như.
Lúc nầy nói không có đến-đi
Trí ấy không có gì không thấy
Sắc-thanh-hương… đều rất rõ ràng
Chính là sự tương ưng thế gian.
Bất tịnh nhưng mà trở thành tịnh
Trí ấy dụ như có ích lợi
Do vì biết rõ về thế gian
Chính là nói về tánh thế gian.
Vì trông thấy ở tại Chân như
Tiếp xúc và trú trong sát na
Tương ưng với hành tướng thế gian
Hành tướng nầy không có sai lầm.
Biết người nữ là thân bất tịnh
Những điều có hại đến đời khác
Nói là Phật-phước đều hư huyễn
Làm cho mình thế nào tin được.?
Chúng sanh như cảnh sắc huyễn ảo
Tại sao lại sanh ra-diệt đi?
Nhân lúc ấy tập trung hòa hợp
Mới có được do duyên huyễn ảo.
Chủng tử chúng sanh đã nảy sanh
Làm sao có gì là chân thật
Giết chết con người hư huyễn ấy
Không có tâm tánh cùng tội lỗi
Tâm bình đẳng đều là hư huyễn
Tội lỗi-phước đức được sanh khởi
Năng lực chân ngôn và Đẳng trì
Cảnh huyễn ảo tâm không chấp vướng.
Do vì các loại huyễn ảo kia
Sanh ra các loại nhân của nghiệp
Đâu có đối với một người nào
Đạt được tất cả mọi năng lực.
Nếu như trú vào trong Chân như
Hoặc trú vào trong giới thanh tịnh
Như vậy chính là công hạnh Phật
Người nào nói công hạnh Bồ-đề?
Nhân duyên nên đoạn trừ tất cả
Huyễn hóa không thể nào đạt được
Nếu đoạn trừ tất cả nhân duyên
Không sanh khởi mà tự đạt được.
Nếu như không trú vào nghi vọng
Cảnh huyễn ảo sẽ không tồn tại
Cảnh huyễn ảo nếu không có nó
Tất cả không thể nào đạt được.
Như vậy chính là pháp Chân như
Được hiện rõ ở tại thể tâm
Tâm như vậy nếu chia chẽ ra
Hư huyễn do đâu mà trông thấy?
Tâm không thể tự thấy là tâm
Là lời Đức Thế Tôn đã nói
Giống như lưỡi kiếm tuy sắc bén
Tuy sắc nhưng không chặt chính nó.
Tự tánh vốn là giống như vậy
Lại dụ như ánh sáng ngọn đèn
Phá tan đen tối mà được lên
Nhưng không nói là tự soi sáng.
Lại giống như châu ngọc thủy tinh
Thể vốn có chỉ là trong suốt
Nhờ màu xanh mà có màu xanh
Hình ảnh hiện ra tùy màu sắc.
Không phải xanh mà có màu xanh
Giống như tâm mà tự dấy lên
Lại như ánh sáng ngọn đèn ấy
Trí ấy biết rõ luận thuyết nầy.
Trí tuệ khai thông ở chỗ nầy
Biết ấy chỗ nào mà nói?
Tuy mở ra nhưng không thể mở
Giống như người không nhìn thấy gì.
Gái bất dục (Thạch nữ) nghĩa là không sanh
Cùng với nghĩa nầy chỉ là một
Cũng giống như không có tâm thức
Duyên niệm không có gì đạt được.
Không phải niệm mà phân biệt sanh
Niệm hư vọng giống như chất độc
Nghĩa là như nhân và như quả
Vì pháp mà tự giải thích ra.
Có bàn luận phương thuốc về mắt
Trông thấy bình nhưng không có thuốc
Dường như thấy nghe và hiểu biết
Lúc nầy có mà chẳng phải có.
Niệm đoạn trừ đối với khổ nhân
Niệm chân thật nầy mà đang niệm
Từng niệm từng niệm không sai khác
Tâm nầy trước mắt là bình đẳng.
Cảnh trần phía trước thường mê hoặc người
Hiểu rõ nó không hề có gì
Như huyễn ảo nên không chân thật
Tâm vọng mà lại tự hiện ra.
Trú vào trần cảnh chốn luân hồi
Dụ như hư không chẳng cậy nhờ
Trú trong tánh trần cũng như vậy
Cũng không có điều gì đạt được.
Nếu cùng với tất cả bất thiện
Những bất thiện ông đã có được
Nếu như tâm có thủ và xả
Cúng dường tất cả các Như Lai.
Tâm ý sử dụng được như vậy
Nhưng mà phát sanh công đức gì?
Cảnh huyễn ảo tất cả đều biết
Phiền não làm sao đoạn dứt được?
Đối với ba độc huyễn kia
Xa lìa mà không thể dấy lên
Biết rõ đối với tâm phiền não
Nó dấy lên nhưng mà chưa hết.
Ở tại lúc thấy được điều ấy
Ý Không-Hữu chẳng còn năng lực
Tánh phiền não không phải là hết
Cùng với Không mà trộn lẫn nhau.
Thậm chí không có cái học ấy
Sau đó mới có thể hết được
Tánh ấy mà không đạt được gì
Lại cũng không thể nào trông thấy.
Tánh ấy nếu như không có trụ
Tại sao trú vào thân tướng nầy?
Nếu như tánh mà không có gì
Thì thân trú vào nơi vô tánh.
Tánh nầy giống như đến và đi
Tùy lúc hiện rõ không vướng mắc
Cây Kiếp-ba và ngọc Ma ni
Luôn đầy đủ trọn vẹn như ý.
Đức Phật biến hóa cũng như vậy
Trước mắt đối với hạnh nguyện nầy
Ví như chú nguyện cho cây rừng
Chú nguyện thành mà cây khô héo.
Những chất độc tuy hại lâu dài
Tất cả độc kia đều tiêu trừ
Sự tu hành của bậc Bồ-tát
Là những sự nghiệp đã thực hiện.
Hạnh Bồ-đề tốt đẹp bậc nhất
Cây Phật quả có thể thành tựu
Do vì công hạnh bình đẳng ấy
Mà an trú quay về tĩnh lặng
Và thực hiện không nghĩ bàn được
Cúng dường đạt được quả vị nào?
Tùy theo nhân đã thực hành ấy
Mà đạt được những quả vị ấy
Những sự cúng dường đều chân thật
Đạt được quả sẽ xứng với thật.
Làm sao có thể đạt pháp Không
Thật sự đạt được pháp giải thoát
Không xa rời đạo lý Mâu-ni
Trước mắt có thể vào Bồ-đề.
Ông không mong cầu pháp Đại thừa
Pháp nào cầu đầy đủ trọn vẹn?
Hàng Nhị thừa có thể thành tựu
Thành tựu không phải là viên mãn.
Nếu như nhân đã thực hiện kia
Sợ hãi đối với pháp Đại thừa
Những sợ hãi khác không phải thật
Sợ hãi nầy thật gọi là sợ.
Pháp nầy quan trọng cần phải biết
Vốn luận bàn về pháp Đại thừa
Xa rời pháp nầy là pháp khác
Biết rõ luận về ngoại đạo kia.
Pháp chính là căn bản của Tăng
Tăng biết rõ về pháp xuất ly
Tâm nếu có nơi nào vướng mắc
Niết-bàn không thể nào đạt được.
Tâm giải thoát không chút vướng mắc
Phiền não nhất định được tiêu diệt
Phiền não-nghiệp chướng đã tiêu trừ
Nhờ vào năng lực giải thoát nầy.
Ái và thủ không duyên với nhau
Từ đây không khăng khăng giữ lấy
Nghiệp ái sẽ dần dần yếu kém
Thì không có gì si ái được.
Thọ và ái duyên được với nhau
Thọ nầy mà có gì đạt được
Thì tâm an trú có vướng mắc
Đây được gọi là khắp mọi nơi.
Nếu như tâm đó không rỗng lặng
Lại có thể gọi là vướng mắc
Tâm tánh nếu như nói là không
Như thức mà chẳng đạt được gì.
Giống như bậc Ứng Chánh Đẳng Giác
Đã thuyết giảng tất cả pháp diệu
Nghĩa lý nầy chính là Đại thừa
Công hạnh Đại thừa luôn bình đẳng.
Thuyết giảng pháp đó trong một lúc
Hiểu rõ tất cả mọi sai lầm
Chỉ một ý vị là bình đẳng
Chư Phật ba đời đều thuyết giảng.
Đại Tôn giả danh xưng Ca-diếp
Giống như không biết lời nói đó
Ông nói không hiểu được điều ấy
Không tiếp nhận nên làm thế nào?
Nếu sợ hãi năng lực giải thoát
Luân hồi nhất định được hình thành
Mê say sự việc Khổ-Không kia
Mà nhất định quay về quả nầy.
Người kia mê theo Không như vậy
Không được bài báng đối với pháp
Không nầy phải quán sát tường tận
Vì thế có thể không nghi ngờ.
Xa lìa tối tăm biết phiền não
Nhờ vào pháp biết quay về không
Muốn nhanh chóng biết rõ tất cả
Quán sát tường tận lời nói kia.
Nếu người khác sanh ra từ khổ
Nỗi sợ khổ nầy được lớn lên
Nhân khổ ấy dấy lên trống rỗng
Nỗi sợ kia sao được sanh ra?
Nếu từ nỗi sợ của người kia
Đây chính là nói về ngã sở
Như vậy ngã không có gì cả
Nỗi sợ khổ đau sao nảy sanh?
Răng-tóc-móng tay và móng chân
Xương-thịt cùng máu huyết tủy não
Nước mũi-nước miếng-máu mủ dịch
Mỡ màng-lòng ruột với dạ dày
Đại-tiểu tiện-mồ hôi-nóng-gió
Chín lỗ chảy ra và sáu thức
Các pháp hoàn toàn giống như vậy
Tất cả đều không hề có ngã.
Nói đến trí kia cùng với thanh
Thanh luôn luôn tiếp nhận tất cả
Nếu nói thanh và trí lìa nhau
Xa rời nơi ấy làm sao biết?
Nếu như không hiểu biết về trí
Trí kia khó mà hiểu biết được
Trí ấy đã là trí quyết định
Mới tiếp cận đối với trí Phật.
Trí nầy không phải thanh tiếp nhận
Thanh kia dùng cái gì để nghe?
Thanh ấy tiếp cận ở tại tâm
Tâm ấy biết về sắc như vậy.
Nếu tiếp nhận đới với sắc-thanh
Nhưng Sắc lại tiếp nhận cái gì?
Giống như cha con ấy chỉ một
Tư duy không có gì chân thật.
Chúng sanh bị trần cảnh che mờ
Không có cha cũng không có con
Hiểu biết về thanh-sắc như vậy
Ví như vui hòa hợp chốc lát
Tự tánh ấy cũng là như vậy
Một mình nó mà lại nói có.
Những Sắc còn lại đều không thật
Ở đây nói về sắc phẩm hạ
Tâm của bậc Nhất thiết trí ấy
Tất cả phiền não đều thanh tịnh.
Tư duy về một tâm giác ngộ
Những loại kia nếu như không có
Ái như giả dối không chân thật
Vì sao trú vào nơi cái thấy?
Không có ngã mà không có tâm
Tâm nầy ví như họa chân dung
Là sự tương ưng tâm và trí
Thanh tịnh phá nát những ngu si.
Tâm mình chính là như vậy Làm
điều ấy làm như thế nào?
Tâm ngu kia không công hạnh gì
Ngã nầy nhưng mà làm không thật.
Có công hạnh tự mình xuất ly
Mà không có quả của nghiệp ác
Nếu vì làm tổn hại nghiệp Quả
thiện làm thế nào đạt được?
Hạnh quả của cả hai loại nầy
Đánh đổ và thành tựu lẫn nhau
Nói điều ấy biết không giả dối
Tự nó mà không có việc gì.
Nhân và quả chắc chắn tương ưng
Ác kiến cần phải không nảy sanh
Công hạnh nầy mà thật an trú
Nay sẽ nói đến tác và thọ.
Tâm nầy sanh ra ngã sụp đổ
Ngã không trở lại sanh khởi được
Như dùng thân chuối làm cây cột
Không gì có thể đảm nhiệm được.
Tâm mình sanh khởi cũng như vậy
Thì nhất định hết sức quán sát
Chúng sanh nếu như không thể có
Công hạnh nầy làm sao thực hiện?
Nay nếu như làm công hạnh ấy
Nhưng vì có các điều si mê
Chúng sanh nào thật sự không có
Si mê ví như yêu việc đó.
Nếu như diệt hết mọi khổ não
Trước mắt đoạn trừ điều si mê
Ngã mạn là nhân của khổ đau
Si mê thì có thể tăng trưởng.
Sự việc ấy tâm không quay lại
Quán về không trở thành tối thượng
Không có chân-không có bắp gối
Không có lưng lại không có đùi
Không cánh tay cũng không có vai
Không có rốn-không có ngực lưng
Không có sườn và không có eo
Không có tay cũng không có mũi
Không có gáy cũng không có đầu
Tất cả mọi thứ đều như vậy
Quán sát toàn bộ thân thể nầy
Không được ở tại một nơi nào.
Thực hành điều ấy khắp mọi nơi
Nơi nào tự mình sẽ an trú?
Dùng những tay chân thân thể kia
Tất cả mọi nơi đều trú vào.
Chỉ một thân thể kia như vậy
Cho đến đối với những tay chân…
Không ở trong-không ở ngoài thân
Đâu chỉ có thân và các loại…
Tay chân các loại không phân biệt
Tại sao lại xuất hiện nơi kia?
Nơi ấy đã không có thân si
Lẽ nào nói ý là tay chân…?
Trú vào rồi tiếp cận thù thắng
Quán xét biết ví như con người
Nếu như nhân duyên kia hòa hợp
Người gỗ có thể giống như vậy.
Nếu như hiểu rõ tướng như vậy
Thân kia cùng với cái thấy nầy
Như vậy xả bỏ những ngón chân
Những ngón tay cũng đều xả bỏ.
Ban đầu ấy quán xét hợp lại
Sau thấy từng đoạn tự lìa ra
Thân thể nầy phá bỏ đã hết
Lúc ấy trú vào phân biệt thấy.
Phân biệt nhìn thấy thân thể nầy
Có thể ví dụ như hư không
Sắc thân mộng ảo là như vậy
Người có trí vui thích chỗ nào?
Giả sử nếu như không có thân
Thì đâu xuất hiện người nam-nữ…?
Nếu như vui thực sự phải khổ
Điều nầy tại sao không trừ bỏ?
Quán sát điều nầy tại vì sao
Thọ hưởng vui sướng rất phiền não
Niềm vui sướng ấy không chân thật
Như thân kia không giữ được gì.
Ông đau khổ lại làm thế nào?
Như thân kia tự mình không được
Thân ấy có khổ đau vi tế
Đã vi tế mà không thể nói.
Do vì đau khổ vi tế kia
Không thể nói khiến họ vui mừng
Vì nóng giận mà khổ sanh ra
Đã sanh ra thì có diệt đi.
Nếu như trong định có nhìn thấy
Đối với sanh tự mình không nhận
Như vậy nhưng mà đã biết rõ
Quán sát nhân và quả như vậy.
Thiền và ái hoặc là tương ưng
Được sanh từ nơi nghi ngờ kia
Những sự nhạy bén của thiện căn
Đều đối với người nào quay về.
Bên nầy bên kia sao hòa hợp
Hòa hợp mà có được điều gì?
Con người dụ đối với hư không
Tuy hợp lại mà không hòa vào.
Không hòa vào nhưng không phải hợp
Là thực hành không hề phân biệt
Không cầu mong tên gọi hòa hợp
Hoặc là thấy mà là không thấy
Hòa hợp kia đã không dốc cầu
Làm sao gọi là đã được sanh?
Có vật không phải là hòa hợp
Như dẫn dắt mà hiểu biết trước.
Nhưng mà thức kia là vô tướng
Không trú vào trong thân hòa hợp
Xúc chạm thân ấy pháp như vậy
Cảm thọ gì mà được sanh ra?
Ngã nầy đã làm những điều gì
Mà phải chịu đau khổ tổn hại?
Nếu như không được những cảm thọ
Đau khổ làm hại mà không biết.
Ở chỗ nầy thấy được điều ấy
Yêu thích gì không thể xa lìa?
Nay thấy xúc chạm mộng ảo nầy
Là những huyễn hóa của tự tâm.
Đã trông thấy tánh xúc chạm kia
Cảm thọ ấy ông cũng đạt được
Đời trước kia và đời sau nầy
Niệm niệm mà không cảm thọ gì.
Nếu như vậy quán sát tự thân
Cảm thọ cũng không hề đạt được
Những cảm thọ đã không có thật
Thì thân kia biết là không có.
Nếu như vậy không có tự thân
Tại sao có tổn hại như vậy?
Tự nhiên trú trong tánh sắc đó
Không nguồn gốc-không có trung gian
Sắc không ở trong-không ở ngoài
Nơi khác cũng không thể đạt được.
Nếu như thân không có nơi khác
Không hợp lại-không có phân biệt
Tự tánh của tất cả chúng sanh
Vắng lặng không có nơi chốn kia.
Người có trí đều như biết trước
Vì sao mà lại có tham đắm?
Người có trí cùng chung trí ấy
Sanh thân kia đâu cần chấp trước.
Đều là trí là trí hậu đắc
Trí nầy tại sao mà đạt được?
Tất cả các pháp đều như vậy
Tuy phát sanh mà không đạt được.
Pháp như vậy dường như không có
Pháp nầy tại sao lại là hai?
Nếu như là pháp còn lại kia
Tất cả chúng sanh đều tịch tĩnh.
Tha tâm kia xuất hiện nghi ngờ
Đối với tự mình đã không có
Định lúc ấy-thân tâm sau kia
Pháp nầy không bên nầy bên kia
Tư duy đối với tự tâm mình
Là hai pháp an trú lẫn nhau
Như đạt được quay về chánh trú
Bậc Nhất thiết trí nói như vậy.
Nếu như phát sanh những trí ấy
Sẽ thu được đối với trí trí
Người có trí đạt được trí nầy
Lúc ấy tức là không địa vị.
Người có trí đạt được trí nầy
Có đạt được mà không an trú
Không an trú chính là vô sanh
Ấy là nói hướng về Niết-bàn.
Nếu như hai pháp ở nơi kia
Như vậy khó an trú vô cùng
Nếu như pháp căn cứ vào trí
Người có trí nhờ đâu mà có?
Trí nầy căn cứ vào hiểu biết
Người hiểu biết không gì có được
Hai pháp cùng căn cứ lẫn nhau
Là chúng sanh không hề có tánh.
Không có cha chắc chắn không con
Muốn con sanh ra đâu có được
Có cha rồi mới có được con
Hai pháp kia cũng là như vậy.
Mầm mống từ chủng tử sanh ra
Chủng tử có thể mong cầu gì?
Hiểu biết từ trí tuệ sanh ra
Trí ấy thật sao không làm được?
Mầm mống từ trí chủng sanh ra
Hiểu biết từ mầm trí nảy sanh
Nếu hiểu biết kia không hiểu biết
Sao có thể phát sanh Trí trí?
Tất cả nhân duyên của con người
Trước kia đều đã nói rõ ràng
Nhân và quả đã sanh khởi ấy
Tất cả ví dụ như hoa sen.
Nhân quả nào do mình thực hiện
Đều thuận theo từ đời quá khứ
Quả nầy làm sao mà đạt được
Căn cứ vào nghiệp lực quá khứ.
Nhân tố thế gian không ràng buộc
Không ràng buộc kia nói điều gì?
Như vậy được quả báo đời sau
Những tên gọi ấy đâu lẫn lộn.
Sự việc nầy chỉ vì bất định
Chẳng phải tâm-chẳng phải Hiền Thánh
Tội lỗi không có quả báo thiện
Lúc ấy sao có thể tự tại?
Không trông thấy giống như hư không
Không trông thấy từ đời quá khứ
Tự tại không thể nghĩ bàn được
Lý lẽ nầy không nên nói ra.
Người chủ kia đâu phải tối thượng
Họ cũng tự mình không yên ổn
Thiện ác đều có tự tánh riêng
Người có trí biết không giới hạn.
Vì nghiệp có đau khổ-vui sướng
Điều ấy nói thực hiện thế nào?
Nhân trước kia nếu như không có
Quả báo người nào nói có được?
Tại sao không luôn luôn xảy ra
Điều đó không nhìn thấy riêng biệt
Điều ấy xẩy ra đã không khác
Sao có thể thấy những cái kia?
Nếu như nhìn thấy nhân hòa hợp
Không trở lại nói là tự tại
Hòa hợp nầy không có người chủ
Pháp kia chính là không có chủ.
Yêu cái kia không yêu chính mình
Yêu cái nầy mà không thực hiện
Đã đạt được mà do người khác
Cái gì nói là tự tại làm?
Điều ấy không làm từ quá khứ
Nghĩa là như thường còn không diệt
Yêu quý số trời tối thượng nầy
Nói là thế gian vẫn thường hằng.
Chúng sanh bị cảnh trần che kín
Trú trong công năng xấu ác ấy
Cho đấy nói rõ là tối thượng
Đây nói là thế gian xấu ác
Tự tánh của một cùng với ba
Không hợp lại mà không có gì
Công đức nầy không hề có gì
Tất cả đều có ba loại kia.
Công đức tuy không có tiếng vang
Tiếng vang nầy có cũng vượt xa
Như áo quần… đều là vô tâm
Từ đó phát sanh niềm an vui.
Tánh sắc ấy cũng là như vậy
Quán sát tánh đó không có gì
Tất cả nhân tố an vui kia
Có-không cũng giống như y phục.
Áo quần nầy là niềm vui sướng
Đây chính là tánh của vui sướng
Niềm vui sướng của những loại ấy
Không thể nào có được lâu dài.
Đạt được điều ấy là vi tế
Làm sao lại là thô tế kia?
Niềm vui sướng như vậy thật có
Tư duy sao không cảm thọ được?
Xa rời thô đạt được vi tế
Vi tế không thể lâu dài được
Tất cả mọi vật cũng như vậy
Lâu dài sao không thể đạt được?
Niềm vui sướng đạt được không thô
Niềm vui sướng không thường ổn định
Điều ấy không có gì sanh ra
Ở đây nói là không chân thật.
Công đức chân thật ấy sanh ra
Đạt được điều ấy không muốn dừng
Vì đã ăn món ăn bất tịnh
Mà phát sanh đối với nhân quả.
Yêu quý bộ y phục vô giá
Mua chủng tử cõi trời Đâu-suất (Đổ-la)
Không yêu quý thế gian ngu si
Lúc ấy trú vào trí Chân như.
Trí ấy ở thế gian cũng có
Tại sao mà không tiếp xúc được?
Mức lượng giống như thế gian kia
Dường như ở đây thấy rõ ràng.
Thế gian lượng mà chẳng phải lượng
Trí ấy nói năng không hư vọng
Do đó quán xét về chân như
Không kia tức gọi là không sanh
Biết rõ tánh đó không xúc chạm
Là tánh mà không chấp trước gì
Tánh ấy thật nhưng chẳng phải thật
Vì vậy không phải là tánh thật.
Vì thế hiểu biết các mộng huyễn
Nghi ngờ nầy không có tánh kia
Tánh ấy nếu như nhìn thấy có
Chính là không thật sanh chấp trước.
Vì thế cho nên biết tánh kia
Không có nhân thì không có gì
Tất cả đều là không có chủ
An trú trong hết thảy nhân duyên.
Do tánh kia không có sai khác
Không dừng lại cũng không mất đi
Đối với thật nếu mê tánh ấy
Trở lại thành thế gian hơn hẳn.
Do vì sanh ra thuận theo nhân
Vì dấy lên thuận theo huyễn hóa
Tánh ấy đâu đến và đâu đi
Hiểu biết rõ ràng mà như vậy.
Như vậy nhưng hiểu biết rõ ràng
Mới thấy thật sự Vô tánh kia
Làm sao biết được giả và thật?
Do vì giống như những hình bóng.
Tánh nếu như nói là tự có
Thì nhân đâu có gì tồn tại?
Tánh ấy nếu như là không có
Căn cứ vào trăm ngàn đời kiếp
Nhân kia nên biết là không dụng
Mọi tánh tướng của có không
Địa vị ấy thế nào là tánh
Sao có thể ở tại Biệt tánh?
Vào lúc tánh ấy là Vô tánh
Tánh nầy đạt được ở lúc nào?
Vô tánh chính là không sanh khởi
Nên dựa vào tánh ấy thực hiện.
Tánh không có tánh của quá khứ
Nhưng tùy thuộc tánh không sanh khởi
Chẳng phải Hữu tánh và Vô tánh
Dụ cho huyễn hóa hòa hợp thành.
Tất cả Hữu tánh và Vô tánh
Có như vậy không thể diệt đi
Đây là tất cả các thế gian
Vì thế cho nên không sanh diệt.
Biết Hành Không chẳng phải chân thật
Dụ như mộng-dụ như Ba Tiêu
Phân biệt diệt đi-không diệt đi
Tất cả không thể nào đạt được.
Tánh Không chính là tánh như vậy
Đâu đạt được mà cảm thọ gì
Luôn luôn như vậy không hề thật
Những tánh kia đạt được thế nào?
Đâu là khổ-đâu là vui sướng
Đâu là yêu-đâu là không yêu?
Yêu cái ấy yêu vì cái gì
Quan trọng nên biết rõ tự tánh
Thế gian cũng có thể biết được
Tên gọi nào trở thành Vô thượng?
Người nào-đã thân thiết thế nào
Sanh nơi nào mà được cái gì?
Tất cả đều ví như hư không
Cảm thọ đôi bên đều sai lầm.
Hoan hỷ và nóng giận đối nhau
Nhân tố hoan hỷ hoặc tranh chấp
Các hạnh tà giận dữ phiền não
Tất cả đều làm cho tan tác.
Tội ác tự yêu thích vui vẻ
Thì nhất định nói là đường ác
Chết lập tức rơi vào đường ác
Chịu khổ đau mà không ân hận.
Hoặc đi lại trong các cõi Trời
Đời đời mà thọ hưởng vui sướng
Xả bỏ nơi chốn nhiều tội khổ
Nói là chân thật được như vậy.
Như vậy thật sự là Vô tánh
Lại yêu thương-ghét bỏ lẫn nhau
Nói đến tương lai xấu ác kia
Chìm trong biển khổ đau vô tận.
Năng lực sắc thân và thọ mạng
Nơi kia có được mà rất ít
Tuy được những niềm vui sung sướng
Mà vẫn chịu được đói khát khốn khổ.
Giấc ngủ hôn mê trong tai họa
Như hư huyễn mộng ảo hòa hợp
Cần phải hết sạch hư huyễn kia
Như vậy nhưng mà khó làm được.
Học điều ấy thực hiện những gì
Thực hành sao-đoạn trừ thế nào?
Rất nhiều những việc ma quỷ kia
Thì trở thành bến bờ tội lỗi
Đối với rất nhiều chánh đạo kia
Khó có được mà không thực hành.
Lại ở trong khoảnh khắc sát na
Khó có được giác ngộ sanh ra
Đau khổ đời quá khứ-vị lai
Khó cạn được biển sâu phiền não.
Nhưng ở tại biển khổ đau nầy
Mình oán đau khổ cầu lìa bỏ
Như vậy an trú tại nơi nầy
Nếu tự mình không thích an trú.
Như trong từng khoảnh khắc thời gian
Đi vào lửa mà tắm rửa mình
Trông thấy tự lợi mình như vậy
Mà cảm thọ đối với khổ nầy.
Tự tại không có những lão-tử
Các hành kia nhân là như vậy
Thuận theo ác pháp kia mà đến
Cảm báo ác mà dứt khoát trước.
Lửa đau khổ nóng bức như vậy
Mình lúc nào mới được chấm dứt?
Tự hành động ở nơi vui sướng
Vầng mây phước tỏa ra hòa quyện.
Do vì mình thấy biết điều gì
Mà nói là biết trí tuệ Không!
Cúi đầu lạy bậc Cụ túc tri
Cúi đầu lạy Đấng Phước đức dày!
------------------
Hạnh Bồ-đề nếu là như vậy
Tư duy hướng về hạnh và phước
Trang nghiêm tốt đẹp hạnh Bồ-đề
Tất cả mọi người đều đạt được.
Cho đến tất cả mọi nơi chốn
Người nào thân tâm đang khổ não
Nơi ấy đạt được diệu phước nầy
Hoan hỷ trong biển cả vui sướng.
Nếu có điều gì không tự tại
Mà lại ở nơi vòng luân hồi
Khiến đạt được niềm vui thế gian
Và có được niềm vui Bồ-đề.
Nếu có người nào trong thế giới
Thậm chí ở trong các địa ngục
Mà làm cho những hạng người ấy
Đều nhận được niềm vui sướng nhất.
Lạnh lẽo khổ sở được ấm áp
Nóng bức đắng cay được mát lành
Bồ-tát phủ vầng mây bao la
Lại tắm gội trong biển nước pháp.
Cây sắt-đỉnh núi sắt cháy bỏng
Rừng kiếm nhấp nhoáng chớp sáng lòe
Tất cả trở thành cây như ý
Tội nhân vui mừng được an ổn.
Ví như các thứ vàng bạc châu báu của cõi trời (Cana-ma, Ca-la-noa) các loài chim uyên ương-thiên nga-chim nhạn cất tiếng hót làm làm cho vui sướng dễ chịu, ao hồ rộng lớn yên lặng không một chút vẩn đục dơ bẩn, các mùi hương vi diệu tỏa ra khiến vô cùng thư thái vui vẻ.
Lò than địa ngục tích tụ lại
Mà trở thành ngọc quý ma ni
Đất nóng bỏng-nước rất rét buốt
Lại có núi báu cùng hòa hợp.
Dùng những vật cúng dường như vậy
Trong cung Thiện Thệ đều đầy đủ
Thanh lửa nóng bỏng-kiếm tuôn mưa
Từ nay về sau rưới mưa hoa.
Dao kiếm ấy giết hại lẫn nhau
Sau cùng tung hoa mừng cho nhau
Đánh đập nát nhừ các thân xác
Ví như sắc hoa của vua kia.
Xương thịt giống như cùng với lửa
Vứt vào trong nước sông Nại Hà
Do vì năng lực thiện của mình
Khiến cho thành cung điện cõi trời.
Ánh sáng kia như ngàn mặt trời
Soi khắp hòn đảo giữa biển kia
Ngục tốt ở trong cõi Diệm-ma
Trông thấy chúng không ai kinh sợ.
Những loài bay như quạ-đại bàng…
Đều lìa khổ vì ăn vật ác
Thích niềm vui sướng rộng khắp kia
Điều nầy có thể sanh thiện gì?
Phước ví như ở tại hư không
Quán xét những loài cao thấp nầy
Giống như trông thấy tay kim cang
Nhanh chóng diệt trừ mọi tai họa.
Rưới xuống làn mưa hoa hương kia
Làm tiêu tan ngọn lửa địa ngục
Thế nào gọi là niềm vui sướng
Thế nào gọi là niềm hoan hỷ?
Người ở nơi những địa ngục kia
Được trông thấy Ngài Quán Tự Tại
Cùng với tất cả mọi uy đức
Ngàn vạn Đồng tử tóc búi tròn.
Tâm Bồ-đề chan chứa đại bi
Cứu độ cho tất cả chúng sanh
Dùng vật cõi trời kia cúng dường
Áo mũ và hoa hương cõi trời.
Cho đến hoa của tâm đại bi
Lầu gác quý báu thật vui sướng
Thiên nữ cùng nhau vui chuyện trò
Trăm ngàn loại âm nhạc hát ca.
Ca ngợi bậc Đại Thánh Văn-thù
Và Đại Thánh Bồ-tát Phổ Hiền
Lấy những công đức tốt đẹp nầy
Cùng giúp cho những chốn địa ngục.
Đại Thánh từ bi Quán Tự Tại
Quán sát nỗi khổ đau địa ngục
Vô lượng khổ đau thật đáng sợ
Tay vẫy ra dòng sữa cam lồ.
Cứu giúp những loài ngạ quỷ kia
Cho thức ăn-cho được tắm gội
Khiến được no đủ và mát lành
Lìa đau khổ đạt được vui sướng.
Như người ở châu Bắc Câu Lô
Năng lực sắc thân và thọ mạng
Người điếc được nghe thấy âm thanh
Người mù được trông thấy cảnh sắc.
Lúc mang thai cho đến sanh đẻ
Ví như Ma da không khổ gì
Tuy áo quần-tuy có ăn uống
Nhưng trang nghiêm mà lại thanh tịnh.
Tất cả thuận theo ý mong cầu
Được lợi ích lại nhiều vui sướng
Người sợ không cảm thọ sợ hãi
Không vui sướng mà được vui sướng.
Phiền não sẽ được không phiền não
Gặp gỡ mọi người đều hoan hỷ
Người bệnh tật luôn được bình an
Giải thoát tất cả mọi ràng buộc.
Không có sức mà được sức lực
Tâm thương yêu giúp đỡ lẫn nhau
Bình an vui vẻ khắp mười phương
Hành đạo tất cả đều hết lòng.
Việc ác đều diệt sạch không còn
Nên thành tựu tất cả việc lành
Người dùng tàu thuyền đi buôn bán
Ý được thỏa mãn những mong cầu.
Bình an vui vẻ đến bờ kia
Những người thân thích cùng đùa giỡn
Đi đường lúc mất mùa đói kém
Gặp bạn bè không còn sợ hãi.
Không sợ giặc cướp và cọp beo
Lại không sợ say say sưa mê muội
Đồng không mông quạnh không tai nạn
Già trẻ không chủ trị được mình.
Các bậc Hiền Thánh đều gia hộ
Giải thoát tất cả mọi phiền não
Thương xót tin tưởng và trí tuệ
Đầy đủ tất cả tướng tu hành.
Luôn luôn đạt được Túc mạng thông
Mà lại đạt được Vô tận tạng
Cho đến đạt được Hư không tạng
Không nhân duyên không hề phương tiện.
Rất nhiều tài năng không vui mừng
Chúng sanh thiếu tên gọi nổi tiếng
Sẽ đạt được danh xưng lớn lao
Xuất gia nếu hình hài xấu xí
Sẽ có được đầy đủ sắc tướng
Nếu như quả báo nơi ba cõi
Khiến cho họ được tướng trượng phu
Cũng xa rời phân biệt cao thấp.
Trước mắt phá tan ý ngã mạn
Nay đạt được tất cả phước đức
Lợi ích cho tất cả chúng sanh
Nên xa rời tất cả tội lỗi.
Luôn luôn làm lợi ích tốt đẹp
Tâm Bồ-đề thực hành cần mẫn
Hạnh Bồ-đề không hề giảm sút
Xa lìa các nghiệp của ngã mạn.
Xứng đáng được Đức Phật thọ ký
Cùng tất cả các loài chúng sanh
Đạt được thọ mạng đến vô lượng
Thọ mạng được lâu dài miên viễn.
Làm tổn hại tiếng nói vô thường
Vườn cây như ý thật vui sướng
Tất cả các phương đều đạt được
Pháp diệu vô biên ý rạng ngời.
Viên mãn giống như Phật với Phật
Các vùng đất đá cao thấp kia
Giống như bàn tay mà bằng phẳng
Mềm mại ánh sắc màu lưu ly.
Tất cả mọi nơi đều có được
Rất nhiều các vị Đại Bồ-tát
Khắp nơi các cõi nước mười phương
Vào trú trong ánh sáng của mình.
Trang nghiêm ở tại mặt đất nầy
Các loại cây cối và chim thú
Ánh sáng hướng về giữa hư không
Âm thanh thuyết pháp không dừng lại
Các loài chúng sanh thường nghe được
Đức Phật cùng với các đệ tử
Những vị ấy luôn luôn được thấy
Mây tỏa cúng dường không giới hạn.
Cúng dường hướng về Đức Thế Tôn
Trời rưới mưa dựa vào thời tiết
Lúa mè hoa quả đều tốt tươi
Thế gian được đầy đủ yên lành.
Vương pháp được y theo thực hành
Sức thuốc tăng nhiều gấp bội lần
Năng lực hiểu biết đều thành tựu
Các quỷ La-sát Noa-cát-nhĩ
Những loài quỷ nầy đều thương xót
Không xuất hiện làm khổ chúng sanh.
Không tội lỗi lại không tật bệnh
Không thể khinh mạn và thấp kém
Phiền não không có gì xảy ra
Đọc tụng mà không bị ràng buộc.
Tùy theo ý muốn mà đi đứng
Mọi người tập hợp là thường hằng
Thành tựu đối với trách nhiệm Tăng
Tỳ kheo an trú giới thanh tịnh.
Lại được tất cả các hiểu biết
Quán sát hướng về nghiệp của tâm
Xả bỏ rời xa các phiền não
Tỳ kheo đã đạt được lợi ích.
Nên xa rời các sự tranh chấp
Những người xuất gia cũng như vậy
Không thể nào phá hỏng giới cấm
Đạt được giới hãy cố giữ gìn.
Luôn luôn vui trừ hết các lỗi
Nếu người nào không phá giới cấm
Được lợi ích hướng đến cõi trời
Nếu như người nào giữ bình bát
Làm được những lợi ích tốt đẹp
Có được chủng tử rất thanh tịnh
Tên gọi nổi tiếng khắp các phương
Vĩnh viễn không nhận chịu tội khổ.
Bền lòng nơi việc làm không khổ
Giúp cho vô số các chúng sanh
Cúng dường chư Phật khắp ba đời
Sẽ nhận được thân tướng cõi trời.
Người ấy thành Phật giữa thế gian
Chúng sanh không thể nghĩ bàn được
Vui với Phật mà được niềm vui
Nguyện giúp cho mọi nơi thế gian.
Bậc Bồ-tát nhất định thành tựu
Lòng kính trọng ấy như tư duy
Chúng sanh kia khiến cho đạt được
Quả vị Phật-bích-chi an lạc
Và đạt được niềm vui Thanh văn
Các hàng trời-người-A-tu-la…
Ý tôn trọng mà luôn bảo vệ
Nếu như được Túc Mạng thông ấy
Xuất gia luôn luôn được điều nầy.
Nếu như địa Hoan hỷ nơi kia
Văn-thù-sư-lợi thường an trú
Mình dường như theo quả vị ấy
Tùy sức mà có thể tham dự.
Nếu như biết an trú hòa hợp
Được sanh ra ở khắp mọi nơi
Hoặc có người nào muốn gặp gỡ
Và có người nào muốn nghe thấy.
Như vậy họ nhất định thấy nghe
Bậc Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi
Như mặt trời soi sáng mười phương
Giúp đỡ cho tất cả chúng sanh.
Tu hành theo Đại sĩ Văn-thù
Mình đạt được công hạnh như vậy
Lúc ấy hoặc trú trong hư không
Hoặc an trú ở tại thế gian.
Nay mình an trú cũng như vậy
Được san bằng nỗi khổ thế gian
Nếu như thế gian có đau khổ
Tất cả những điều mình được kia
Là tất cả thiện của thế gian
Bồ-tát vui thích đã đạt được
Loại thuốc cứu độ khắp thế gian
Tất cả đều chan chứa niềm vui
Tất cả cùng chung một lợi ích
Phật giáo sẽ tồn tại lâu dài.
Dùng ý tốt đẹp và thanh tịnh
Quy mạng hướng về Ngài Văn-thù
Con nói là bậc tri thức thiện
Tâm thanh tịnh nầy luôn tăng trưởng.