TẠNG LUẬN
SỐ 1692 - KINH THẮNG QUÂN HÓA THẾ BÁCH DU GIÀ-THA
Hán dịch: Sa môn Thiền Tức Tài
Quá khứ tiên nhân vì ta thảy
Điển tịch, chương cú đều nói hết
Tôi nay tự vịnh vui lòng ngu
Lược tụng già-đà làm trăm dụ
Làm ân, làm nghĩa, làm hiền đức
Không ngã, không mạn, không sợ hãi
Chơn thật, từ bi, kính trọng thầy
Hay làm thượng nhân, hạnh xuất ly
Dẫu cho nghèo hèn giữ vững chí
Giá mà phú quí cũng nhu hòa
Nếu gặp cường địch mà mạnh mẽ
Đây tức là tướng đại nhơn
Tuổi trẻ làm thiện, ít có người
Người đến cầu xin, vui vẻ cho.
Hổ thẹn nếu nghe người khen ngợi
Người như thế ấy cũng khó được
Muốn cầu danh tốt, trước cầu pháp
Trên pháp luyện tâm, đức tự sanh.
Hết thảy giới hạnh giữ bền chắc
Người kia thế gian thật hiếm có.
Tánh thiện, tự nhiên nói cũng thiện
Người tốt, người xấu thảy biết hết
Kia hoặc có lỗi cùng che giấu
Những người trí này, đời khó được
Tánh lửa nóng ấm, vốn tự nóng
Tánh trăng mát mẻ cũng như thế
Dòng Sát-đế-lợi, danh xưng trên
Những dòng họ thấp sao được ngờ
Thân quyến nguy nạn phải cứu giúp
Người khác có nạn cũng như thế
Hết sức vì người, lòng không hai
Trong đây nuôi mạng gọi chánh mạng
Bố thí, nhẫn nhục và trí tuệ
Điều phục các căn, ngữ ngôn thiện
Đây là bậc Thánh thật trang nghiêm
Vàng ngọc trang nghiêm như gánh nặng
Thế gian chưa từng có một vật
Không bị vô thường phá hoại không.
Chỉ có vô vi, đức tịch tịnh
Trải kiếp y nhiên, được thường trụ
Lành thay! Hình sắc, thân đoan chánh
Mà tu hành cao, đức hạnh sáng
Ví như trăng sáng giữa hư không
Ánh sáng trong lặng soi lầu gác
Giàu sang bố thí cho mọi người
Tâm thức thành tựu vô biên pháp
Mạnh mẽ cứu giúp người yếu đuối.
Lành thay! Đức này thật lương thiện
Người đức trọng đức, thương vô đức
Người ngu khinh đức mà bỏ đi
Trí như mặt trời hồng tỏa sáng
Ngu tợ ánh sao bị che sáng
Người hiền ưa giữ các lỗi thân
Một bề tu tập đức hạnh cao
Trẻ nếu phóng tâm phạm một lỗi
Tu chứa nhiều đức cũng đều mất
Người ác xa lìa nơi giới đức
Thường thích gần gũi người bất thiện
Như bỏ ao công đức trong mát
Mà vào nước bất tịnh uế trược
Xoa dầu trên thân để trừ bẩn
Trừ bẩn lại phải rửa dầu đi
Ví như làm việc cốt thành công
Muốn được thành công, bỏ việc làm.
Người ác luôn ác như rắn đen
Người ác mê thả như voi say
Người thiện sợ hãi, tâm thương xót
Người ác điên đảo, tình vui vẻ
Lửa to đầy trời, khó diệt liền
Núi sâu không đáy không thể biết
Tuệ xét khéo quán việc nguy ác
Hành sâu tin thiện không nghi chê
Rơi núi, vào lửa nguy hiểm lớn
Hoặc giả còn thân lại cất bước
Nếu người đọa vào trong đường ác
Đường ác, suối sâu không thể ra
Nước to sóng cả không thể trôi
Lửa dữ hừng hực không thể đốt
Quân giặc ác mạnh không thể cướp
Là tài sản tối thượng thế gian.
Người thấp kém cậy có tiền tài
Người trung lưu không gì cậy dựa
Trung lưu thấy tài tâm thoảng vui
Hèn kém coi tài là trên hết
Hết thảy chủng tộc, hình sắc đức
Thân quyến cùng bạn bè đồng hành
Mỗi mỗi không biết chỗ nào đến
Chỉ cốt tham ngu, thích tài lợi
Người giàu nói vọng người là thật
Người nghèo nói thật tức là trái
Dối nịnh dựa theo, hành không thật
Người hiền thiện nghe rồi xấu hổ
Giàu sang phú quý mà không đức
Dụ như có đức người khen ngợi
Không tiền nghèo hèn đức hạnh đủ
Người ngu không biết liền chê bai
Dũng mãnh đức hạnh có như không
Ấy người thiện kia hiểu biết đúng
Lìa tiền vui đạo sống thanh bần
Thân quyến khinh bần, thật cho quấy
Đồ tể giàu sang khen chơn thật
Người lớn không tiền là thấp kém
Thân quyến bạn bè theo tình đời
Kính phụng kẻ đồ tể, buôn rượu
Chúng biết đường ác, trầm luân hiểm
Thọ tội khoảng giữa khổ muôn vàn
Người xin đi đến mong cứu giúp
Toàn không ơn cho, cố trái tình
Người xin không được trái tình ý
Ý giận lòng sân than nổi hận
Người này tâm ngang, lời lẽ sẻn
Bỏ lợi không bằng bỏ thân mạng
Người này hèn mọn, si mê nặng
Cứu giúp bố thí thảy không biết
Tích chứa tiền của, sau tan hoại
Nếu hành huệ thí mãi chấp chặt
Một người như thế giữ nhiều của
Ngu mê càng dầy không suy nghĩ.
Chịu khổ thà biết keo kiệt dối
Nhiều người thí vật khổ bằng nhau
Không sử không dụng không cho người
Thật không biết việc tốt lành này
Vàng bạc chất chứa đầy cả nhà
Có khác gì vật bất tịnh trong hầm
Bần cùng bố thí thật đàn độ
Gọi kia thật là bậc tối thượng
Phú quý xả bỏ chút tài vật
Như giọt nước sông, ai không rõ
Nếu người theo pháp hành không thiếu
Thích bố thí như thích nữ sắc
Nếu thí của dư, hành dứt nối
Cảm quả thiếu đủ cũng như thế
Ruộng tâm thanh tịnh phụng pháp vương
Tuổi trẻ giới đức dụ hương hoa
Lòng từ nhu nhuyến như khuê nữ
Vui thích trang nghiêm hương đại hạnh
Lễ tham cảnh Thánh, hành bố thí
Tinh tấn, đa văn thọ đắng cay
Khuôn phép nếu thiếu không giới hạnh
Trước tu nhiều thiện đều uổng công
Ngày nay danh xưng, người kính trọng
Đời sau sanh Thiên, chúng kính ngưỡng
Phước thọ lâu dài luôn khoái lạc
Đều do trì giới được thành công
Thường nghe cực khổ, ba đường ngục
Luôn giữ uy nghi, giới đức tròn
Thọ hết, phù sanh lúc bỏ mạng
Diêm ma, cõi ác ta không sợ
Thành hoàng, tụ lạc cùng núi rừng
Hoặc có ngu mê hoặc trí tuệ
Giả sử biết pháp không biết pháp
Nếu cầu Thiện thệ phải trì giới
Giữ chắc giới cấm cho thanh tịnh
Luôn phải gần gũi thiện tri thức
Như pháp huân tu thiện nghiệp tròn
Hết thảy công đức đều tụ tập
Trì giới pháp lợi được an lạc
Nếu ý ngu mê có huỷ hoại
Mạng Đức sát na liền tiêu diệt
Người trí duyên gì mà uống rượu
Kia uống rượu hoặc rõ hèn ngu
Rốt cuộc sai quấy không danh tốt
Chợt ngã xuống đất dụ vô thường
Nhiễm ô khắp thân thành bất tịnh
Mặc dù bạn bè cùng vui uống
Say rồi trái nhau bèn hại mạng
Lỗi lầm như thế trong sát na
Nói rượu này độc hơn thuốc độc
Mắc tội phần nhiều do hạnh dâm
Đến lúc bỏ mạng còn dắt tâm
Hết thảy dục tình không lành lợi
Sao lại si mê ưa người nữ
Nếu vui vợ mình cầu vui thích
Do thường tham ái khá hợp nên
Đối vợ con người, vọng mong cầu
Phải chịu cô đơn tâm sợ hãi
Máu thịt gân cốt da dẻ che
Trong ngoài đều đến thân bất tịnh
Vợ con của mình còn trái phận
Vợ con người khác há hợp tham
Nếu người chí sạch không dâm dục
Biết hòa hợp này như mộng huyễn
Cho nên phải xa lánh người nữ
Để được an tâm lìa mê vọng
Người nữ quả thật là vui thích
Phú quý, kiêu sa cũng như thế
Thân quyến cùng chung sanh luyến ái
Mạng sẽ chẳng lâu tức vô thường.
Người ngu chỉ hướng thêm tham ái
Người trí tư duy thảy đều không
Như theo bụi ái mà vui sống
Bao giờ thoát khỏi được Bồ đề
Tu hành chớ sợ việc gian khổ
Kia sẽ chiêu cảm thân an lạc
Nên là lời lành thật lợi ích
Việc uống nên dụ thuốc tốt hay
Hết thảy việc làm phải rõ ràng
Lỗi lầm nguy vong biết rõ hết
Nếu là việc đúng, thì nên làm
Việc lành thế nào có giấu che
Nếu người tu sửa việc trước mắt
Trước trừ tà loạn tư duy chánh
Quyết định về sau không lỗi lầm
Tự nhiên an ổn khổ không sanh
Nếu tu thiện nghiệp khiến tăng trưởng
Một lòng thanh tịnh, lìa ồn náo
Như có oan gia bệnh phiền não.
Tự nhiên trừ bỏ dứt ngu si
Ác khẩu, lưỡng thiệt, tâm hèn kém
Người ngu phóng ý mặc tình làm
Há biết chim công, sắc nghiêm tốt
Khá dụ lang sói, quạ, khách kêu
Quở trách ngu si không hiểu đúng
Tán dương tin tấn hạnh giới, thí
Ta nói có người hành hạnh này
Tích phước, an thân thật hơn hết
Pháp âm tự tại đồng ca nhạc
Vô tâm vui vẻ còn nhờ gì?
Hữu tình các ngươi nếu trái bỏ
Đây là bàng sanh, đây là người
Là lợi, không lợi, đều không hiểu
Là thật, không thật thảy không biết
Như thế mờ mịt không phân biệt
Tuy đủ hình người, đồng súc sinh
Không phân hiền thiện cùng ngu si
Đâu rõ dã ca khác sư tử
Thảy không hơn kém thấy như nhau
Kẻ trí tạm thời chớ ở chung
Không nói mình Thánh, không ngu si
Không nói hai lưỡi, không ngã mạn
Khó biết trên lý có chỗ biết
Cho là Bà-la-môn trang nghiêm
Một lòng, cẩn ý tu hạnh chánh
Lầm lỗi luôn luôn không nên làm
Ngã mạn người ác khởi đấu tranh
Sắc đức như thế ta chẳng có
Trong lòng ngu si luôn điên đảo
Từ nhẫn toàn không, hung hiểm nhiều.
Lấy những lỗi lầm mạnh bạo này,
Cho là đức mình hơn người khác
Đạo tốt xuất gia không tâm trọng
Bạn lành hoàn toàn không kính thân
Thầy dạy chưa từng thân cung dưỡng
Chỉ thích đấu tranh thật ngu si
Bên trời trăng tỏ, rồi cũng khuyết
Dưới núi hoa thơm, mấy chốc tàn
Người đời vô thường nào khác thế
Phải tranh nhân ngã để làm chi
Người nữ bản tánh trọn không thật
Chướng ngại người tu nhân thiện nghiệp
Quả A-mạt-la có hạt này
Đây là ba loại lỗi thế gian
Tôn trọng thầy tổ, tìm Thánh tích
Tâm luôn biết đủ, hoài bi trí
Năm việc làm thế gian như thế
Hoặc nói khó làm cũng dễ làm
Nếu người biết pháp luôn hành thiện
Lại hay tìm hỏi bạn bè tốt
Dụ như trong cát đãi vàng ròng
Hết thảy hữu tình đều biết trọng
Ngu kém cùng đi không tự do
Tự nhiên không đức không biết trọng
Ví lại xuất gia tất hung ác
Ví phỏng nuôi mạng không tiếng tốt
Sao dùng bất tín đối bạn bè
Sao dùng bất tri đối Nhân Thiên
Sao lấy bất hành làm phương tiện
Sao cho biết đủ là khó học
Người sẻn chỗ nào rõ bố thí
Sa mạc chỗ nào mà có nước
Bất tịnh chỗ nào có hương thơm
Người ác chỗ nào có ân nghĩa
Người ghét thương làm sao có đức
Oan gia chỗ nào có người lành
Khoái lạc người nào hiểu tri túc
Thọ mạng người nào được dài lâu
Dâm nữ phù hoa không tin sâu
Người si ngu độn không phân biệt
Giàu sang phú quý ai được lâu
Nghiệp nhân quyết định khó huỷ hoại
Bà-la-môn được ăn hoan hỷ
Khổng tước nghe sấm vang hoan hỷ
Người tốt cứu giúp người hoan hỷ
Khi ngu mê phá hoại hoan hỷ
Ngu mê yêu thích việc đấu tranh
Như nghèo được báu tâm vui vẻ
Người hiền nghe kia nói lời thiện
Như ong ngửi thấy hương của hoa
Người có đức, đức là người thân
Người có lỗi, lỗi là oan gia
Người ở hèn kém, hèn là khổ
Người biết đủ, đủ là niềm vui
Sợ gì canh cửa, giữ bát xin
Há bỏ lao dịch ở phương khác
Trọn không nơi thân chấp ngã kiến
Luôn điều tâm hành thiện nhu hòa
Khiêm tâm, không ái, không nhân ngã
Tợ nai không nhà, ở rừng hoang
Dẫu là giàu sang cùng tôn quý
Không nên ít việc, nhờ người khác
Xả bỏ vọng duyên, các khoái lạc
Đều không ngăn ngại, tự do nhàn
Nuôi mạng tánh như loài ngỗng vịt
Ung dung theo dòng nước sạch bơi
Vương thành, tụ lạc người cư trú
Tám đức phần nhiều không một, hai
Bi, hổ, thanh tịnh, cơ hiềm, thẹn
Biết pháp vô ngã lòng vui vẻ
Núi cao, khe suối, hang động sâu
Ăn trái, mặc da, điều năm căn
Rừng hoang vắng vẻ, lòng vui thích
Cần chi tụ lạc, cần chi người
Núi sâu chẳng thấy nhà cửa người
Tự tại không buộc, khoái lạc đi
Trú trong tâm kia lợi có được
Hàng phục căn đức, mạng sống hoài
Ta nay giáo hóa các ngươi rồi
Chấp tay chỉnh ý lắng lòng nghe
Hết thảy tạng pháp, thật an lạc
Kia phải vui vẻ một lòng cầu
Ngươi biết khéo báo một thân người
Nếu cầu sát na không thể được
Được rồi ngu si không tạo phước
Theo trước tự dối, tự trầm luân
Giọt nước trên đất chẳng trụ lâu
Khá dụ mạng người không bền chắc
Ba loại vô ngại, ai làm được
Nếu là người trí mới làm nổi
Như thế, người kia theo sức mình
Ba loại tác ý, biết phần ít
Dụ như chim câu xét thân mình
Chim công trang nghiêm chẳng hơn ta
Sanh tử vô thường người nào thích
Trí tuệ đâu từng quán năm căn
Thân này tuy trụ, trọn không lâu
Gọi kia sống uổng chốn thế gian
Diễm ma như thế người đều thấy
Chúng sanh thọ khổ nào ai khỏi
Già chết không phạm chốn an vui
Vì sao các ngươi không thể làm
Tình vật vô thường nên đều định
Chỉ cốt tham sanh thảy không biết
Đường trước không nương quang âm chóng
Duyên gì một mực không suy nghĩ
Cha mẹ vợ con cùng bạn bè
Hòa hợp hư huyễn tạm thời thôi
Thân quyến chánh pháp, đây khá nương
Hay trừ khổ vô thường, sanh tử
Cầu nhiều sanh khởi các phiền não
Giữ thân sanh khởi quả sợ hãi
Phá hoại sanh khởi quả ưu sầu
Người trí nếu cầu có gì lợi
Kia nếu không tu hạnh chơn như
Luân hồi sanh tử bao giờ nghỉ
Người trí luôn quán thế gian này
Đều thành huyễn hóa lực ngu si
Hí ngôn hát xướng đều không thật
Tham muốn, tìm cầu dụ ung nhọt
Mất mạng, không chắc như huyễn mộng
Sao bằng Phật pháp dụng thân tâm
Chỉ là vì chẳng làm điều tội
Thảy đều bình đẳng hoại thân này
Sao thế gian, kia tâm ngu tối
Không hiểu tư duy tội ác sanh
Việc thiện ác chứa chấp trong lòng
Thiên nhơn hộ thế thảy đều biết
Tâm nếu không hay tư duy đây
Ý địa bao giờ tiêu các tội
Tuỳ duyên ngồi ở vật thọ dụng
Chút ít, thân nương tựa tạm thời
Nhờ trợ duyên này hành thiện lợi
Ngoài ra, vật dụng phiền não người
Tuy thấy trang nghiêm, cung điện thảy
Chỉ là đồ ngồi, giường thô xấu
Biết đủ tự nhiên lòng vui vẻ
Như thấy xú nữ hơn thiên nữ
Phải biết tài sản trên thế gian
Nước, lửa, giặc cướp có thể đoạt
Như thế muốn cầu phước thế kia
Chớ cầu tài sản không chắc này
Luận bàn giới sĩ, nông, công, thương
Không nương theo pháp, chớ nên làm
Phải biết việc này hợp như thế
Lìa phước tự nhiên không thành tựu
Nếu hay làm thiện, làm bất thiện
Nên biết chẳng phải người nào khác
Đều là sở tạo nghiệp tự thân
Do đây chúng sanh hết thảy được
Hết thảy nghiệp gây tạo như thế
Nếu biết đời sau không sanh lại
Sanh, lão, bệnh, khổ và vô thường
Từ đâu đến, nối nhau không bỏ.