NTPG Q5 - Lời nói đầu

NỀN TẢNG PHẬT GIÁO
(MŪLABUDDHASĀSANA)

QUYỂN V

PHƯỚC THIỆN
(PUÑÑA-KUSALA)

Thành Kính Tri Ân

Tất cả chúng con được biết Phật-giáo Nguyên-thủy Theravāda là nhờ ơn Ngài Sư Tổ Hộ-Tông cùng với chư Trưởng-lão khác đã dày công đem Phật-giáo Nguyên-thủy Theravāda về truyền bá trên đất nước Việt-Nam thân yêu này.
Tất cả chúng con đem hết lòng thành kính đảnh lễ Ngài Sư Tổ Hộ-Tông cùng quý Ngài Trưởng-lão với tấm lòng chân thành tôn kính và tri ân sâu sắc của tất cả chúng con.

Lời Nói Đầu
(Tái bản lần thứ ba, có sửa và bổ sung)

Tái bản lần thứ ba “Quyển V: Phước-Thiện”có sửa và bổ sung, sắp xếp phần nội dung, để giúp cho độc giả dễ hiểu.

Phước-Thiện là đề tài rải rác nhiều nơi, bần sư đã cố gắng sưu tầm, gom nhặt từ các nguồn tài liệu đem trình bày trong Phước-Thiện này, giúp cho độc giả hiểu biết 10 phước-thiện trong puññakriyāvatthu.

Tuy bần sư đã cố gắng hết sức mình tái bản quyển Phước-Thiện lần này cho được hoàn thiện, nhưng vì khả năng có hạn, nên cũng chỉ thực hiện được bấy nhiêu thôi! Bần sư tin chắc rằng:

“Soạn phẩm này vẫn còn nhiều chỗ sơ suất, thậm chí còn có chỗ sai nữa, ngoài khả năng hiểu biết của bần sư.

Kính mong các bậc thiện-trí có tâm từ chỉ giáo, góp ý chân tình, kính xin quý vị xem soạn phẩm này như là của chung mà mỗi người trong chúng ta ai cũng có bổn phận đóng góp, để cho soạn phẩm này được hoàn hảo, hầu mong đem lại sự lợi ích chung, sự tiến hóa, sự an-lạc cho phần đông.”

Bần sư chân thành biết ơn quý vị.

PL. 2563 / DL. 2019
Rừng Núi Viên Không
xã Tóc Tiên, thị xã Phú Mỹ
tỉnh Bà Rịa -Vũng Tàu

Tỳ-Khưu Hộ-Pháp
(Dhammarakkhita Bhikkhu)
(Aggamahāpaṇḍita)

Namo Tassa Bhagavato Arahato Sammāsambuddhassa.
Con đem hết lòng thành kính đảnh lễ Đức-Thế-Tôn ấy, Đức A-ra-hán, Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác.

Paṇāmagāthā

Tilokekagaruṃ Buddhaṃ,
pāyāsibhayahiṃsakaṃ.
Āyunopariyosānaṃ,
gacchāmi saraṇaṃ ahaṃ.
Ādimajjhantakalyāṇam,
Buddhassa dhammamosadhaṃ.
Nibbānapariyosānaṃ,
gacchāmi saraṇaṃ ahaṃ.
Tassa sāvakasaṃghañca,
puññakkhettaṃ anuttaraṃ.
Arahattapriyosānaṃ,
gacchāmi saraṇaṃ ahaṃ.
Buddhaṃ Dhammañca Saṃghañca,
abhivandiya sādaraṃ.
Mūlabuddhasāsanan’ ti,
Ayaṃ gantho mayā kato.

Kệ Đảnh Lễ Tam-Bảo

Đức-Thế-Tôn cao thượng nhất tam-giới,
Dắt dẫn chúng-sinh thoát khỏi tai họa,
Nguyện suốt đời con xin quy-y Phật,
Mong chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế.
Pháp của Ngài như linh dược nhiệm mầu,
Hoàn hảo ở phần đầu giữa và cuối,
Nguyện suốt đời con xin quy-y Pháp,
Mong được chứng ngộ Niết-bàn thoát khổ.
Tăng bậc Thánh thanh-văn đệ-tử-Phật,
Là phước điền cao thượng của chúng-sinh,
Nguyện suốt đời con xin quy-y Tăng,
Mong được chứng đắc Thánh A-ra-hán.
Đức-Phật Đức-Pháp Đức-Tăng cao thượng,
Con hết lòng thành kính lạy Tam-bảo,
Rồi gom nhặt biên soạn tập sách nhỏ,
Soạn phẩm này gọi “Nền-Tảng-Phật-Giáo”.

Namo Tassa Bhagavato Arahato Sammāsambuddhassa.
Con đem hết lòng thành kính đảnh lễ Đức-Thế-Tôn ấy, Đức A-ra-hán, Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác.

NỀN-TẢNG-PHẬT-GIÁO
(MŪLABUDDHASĀSANA)

QUYỂN V

PHƯỚC-THIỆN
(PUÑÑA-KUSALA)

Soạn giả: Tỳ-khưu Hộ-Pháp
(Dhammarakkhita Bhikkhu)
(Aggamahāpaṇḍita)

Lời Nói Đầu

Bộ Nền-Tảng-Phật-Giáo là một bộ sách gồm có 9 chương chia ra làm 10 quyển. Mỗi chương được khái quát như sau:

1-Chương I: Ba Ngôi Cao Cả (Tiyagga)
-Đức-Phật (Buddha).
-Đức-Pháp (Dhamma).
-Đức-Tăng (Saṃgha).

2-Chương II: Tam-Bảo (Ratanattaya)
-Đức-Phật-bảo (Buddharatana).
-Đức-Pháp-bảo (Dhammaratana).
-Đức-Tăng-bảo (Saṃgharatana)

3-Chương III: Ân-Đức Tam-Bảo (Ratanattayaguṇa)
-Ân-Đức Phật-bảo (Buddhaguṇa).
-Ân-Đức Pháp-bảo (Dhammaguṇa).
-Ân-Đức Tăng-bảo (Saṃghaguṇa).

4-Chương IV: Quy-Y Tam-Bảo (Tisaraṇa)
-Quy-y Phật-bảo (Buddhasaraṇa).
-Quy-y Pháp-bảo (Dhammasaraṇa).
-Quy-y Tăng-bảo (Saṃghasaraṇa).

5-Chương V: Pháp-Hành-Giới (Sīlācāra)
-Giới của người tại gia cư-sĩ (Gahaṭṭhasīla).
-Giới của bậc xuất-gia tu-sĩ (Pabbajitasīla).

6-Chương VI: Nghiệp Và Quả Của Nghiệp (Kamma-kammaphala)
-Bốn loại nghiệp (Kammacatuka).
-Bất-thiện-nghiệp (Akusalakamma).
-Quả của bất-thiện-nghiệp (Akusalavipāka).
-Thiện-nghiệp (Kusalakamma).
-Quả của thiện-nghiệp (Kusalavipāka).

7-Chương VII: Phước-Thiện (Puñña-Kusala)
-10 nhân phát sinh phước-thiện (Puññakriyāvatthu).

8-Chương VIII: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật (Pāramī)
-30 pháp-hạnh ba-la-mật (Tiṃsapāramī).

9-Chương IX: Pháp-Hành-Thiền (Bhāvanā)
-Pháp-hành thiền-định (Samathabhāvanā).
-Pháp-hành thiền-tuệ (Vipassanābhāvanā).

9 chương chia ra làm 10 quyển như sau:
1-Quyển I: Tam-Bảo (Ratanattaya) gồm có 2 chương là chương I và chương II.
2-Quyển II: Quy-Y Tam-Bảo (Tiaraṇa) gồm có 2 chương là chương III và chương IV.
3-Quyển III: Pháp-Hành-Giới (Sīlācāra) có 1 chương là chương V.
4-Quyển IV: Nghiệp Và Quả Của Nghiệp (Kamma-kammaphala) có 1 chương là chương VI.
5-Quyển V: Phước-Thiện (Puñña-Kusala) có 1 chương là chương VII.
6-Quyển VI: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật (Pāramī) 1.
7-Quyển VII: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật (Pāramī) 2.
8-Quyển VIII: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật (Pāramī) 3.
Quyển VI, Quyển VII, Quyển VIII: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật (Pāramī) 1, 2, 3 thuộc về chương VIII.
9-Quyển IX: Pháp-Hành Thiền-Định (Samāthabhāvanā)
10-Quyển X: Pháp-Hành Thiền-Tuệ (Vipassanābhāvanā)
Quyển IX: Pháp-Hành Thiền-Định và Quyển X: Pháp-Hành Thiền-Tuệ thuộc về chương IX.

Như vậy, bộ Nền-Tảng-Phật-Giáo gồm có 9 chương chia ra thành 10 quyển.

Bộ Nền-Tảng-Phật-Giáo gồm có 9 chương được trình bày theo thứ tự trước sau như sau:
1-Chương I: Ba Ngôi Cao Cả (Tiyagga)
Phật-giáo có 3 ngôi cao cả thật xứng đáng tôn kính là:
-Đức-Phật (Buddha) từ khi bắt đầu cho đến kết thúc.
-Đức-Pháp (Dhamma) từ khi bắt đầu cho đến kết thúc.
-Đức-Tăng (Saṃgha) từ khi bắt đầu cho đến kết thúc.

2-Chương II: Tam-Bảo (Ratanattaya)
-Đức-Phật có 5 đức-tính quý báu cao thượng nên gọi là Đức-Phật-bảo (Buddharatana).
-Đức-Pháp có 5 đức-tính quý báu cao thượng nên gọi là Đức-Pháp-bảo (Dhammaratana).
-Đức-Tăng có 5 đức-tính quý báu cao thượng nên gọi là Đức-Tăng-bảo (Saṃgharatana).

3-Chương III: Ân-Đức Tam-Bảo (Ratanattayaguṇa)
-Đức-Phật có 9 ân-đức nên gọi là ân-đức Phật-bảo (Buddhaguṇa).
-Đức-Pháp có 6 ân-đức nên gọi là ân-đức Pháp-bảo (Dhammaguṇa).
-Đức-Tăng có 9 ân-đức nên gọi là ân-đức Tăng-bảo (Saṃghaguṇa).

4-Chương IV: Quy-Y Tam-Bảo (Tisaraṇa)
Người nào có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo: Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo, tha thiết muốn trở thành hàng thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật, Đức-Pháp, Đức-Tăng, người ấy kính xin làm lễ thọ phép quy-y Tam-bảo:
-Quy-y Phật-bảo (Buddhasaraṇa),
-Quy-y Pháp-bảo (Dhammasaraṇa),
-Quy-y Tăng-bảo (Saṃghasaraṇa).

5-Chương V: Pháp-Hành-Giới (Sīlācāra)
Các hàng thanh-văn biết hổ-thẹn tội-lỗi, biết ghê-sợ tội-lỗi thì giữ gìn giới của mình được trong sạch trọn vẹn, giữ gìn giới là giữ gìn phẩm-hạnh cao quý của hàng thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật, Đức-Pháp, Đức-Tăng.
-Đối với hàng tại gia là cận-sự-nam (upāsaka) hoặc cận-sự-nữ (upāsikā) cần phải giữ gìn giới của mình cho được trong sạch trọn vẹn, đó là giới của người tại gia cư-sĩ (Gahaṭṭhasīla).
-Đối với hàng xuất-gia là tỳ-khưu, sa-di, tu-nữ cần phải giữ gìn giới của mình cho được trong sạch trọn vẹn, đó là giới của bậc xuất-gia tu-sĩ (Pabbajitasīla).

6-Chương VI: Nghiệp Và Quả Của Nghiệp (Kamma-kammaphala)
Các hàng thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật, giữ gìn giới của mình cho được trong sạch trọn vẹn, cần phải có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo: Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo, tin nghiệp và quả của nghiệp.
Các hàng thanh-văn phải nên học hỏi hiểu rõ:
-Bốn loại nghiệp (Kammacatuka).
-Bất-thiện-nghiệp (Akusalakamma).
-Quả của bất-thiện-nghiệp (Akusalavipāka).
-Thiện-nghiệp (Kusalakamma).
-Quả của thiện-nghiệp (Kusalavipāka).

7-Chương VII: Phước-Thiện (Puñña-kusala)

-10 nhân phát sinh phước-thiện (Puññakriyāvatthu).
Các thanh-văn đệ-tử tin nghiệp và quả của nghiệp của mình, nên lựa chọn tạo 10 phước-thiện để trở thành tam-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao (tihetuka-ukkaṭṭha-kusalakamma) để cho quả tái-sinh kiếp sau trở thành hạng người tam-nhân (tihetukapuggala).

8-Chương VIII: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật (Pāramī)

-30 pháp-hạnh ba-la-mật (Tiṃsapāramī).
* Để trở thành Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác, Đức-Bồ-tát Chánh-Đẳng-Giác cần phải tạo đầy đủ 30 pháp-hạnh ba-la-mật: 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc hạ, 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc trung, 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc thượng, mới trở thành Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác độc nhất vô nhị trong toàn cõi-giới chúng-sinh.

* Để trở thành Đức-Phật Độc-Giác, Đức-Bồ-tát Độc-Giác cần phải tạo đầy đủ 20 pháp-hạnh ba-la-mật: 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc hạ, 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc trung, mới trở thành Đức-Phật Độc-Giác. Đức-Phật Độc-Giác có thể có nhiều Vị trong cùng một thời-kỳ.

* Để trở thành bậc Thánh Tối-thượng thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật, bậc Thánh Đại-thanh-văn đệ-tử, bậc Thánh thanh-văn đệ-tử hạng thường, chư vị Bồ-tát thanh-văn đệ-tử ấy đều cần phải tạo đầy đủ 10 pháp-hạnh ba-la-mật bậc hạ theo mỗi ngôi vị của mình.

Đến thời-kỳ Đức-Phật Chánh-Đẳng-Giác ấy xuất hiện trên thế gian, chư vị Bồ-tát thanh-văn đệ-tử ấy đến hầu đảnh lễ Đức-Phật, lắng nghe chánh-pháp của Đức-Phật, rồi thực-hành pháp-hành thiền-tuệ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả, Niết-bàn, trở thành 4 bậc Thánh-nhân là bậc Thánh Nhập-lưu, bậc Thánh Nhất-lai, bậc Thánh Bất-lai, bậc Thánh A-ra-hán là bậc Thánh thanh-văn đệ-tử Đức-Phật, tùy theo năng lực của 10 pháp-hạnh ba-la-mật và 5 pháp-chủ: tín pháp-chủ, tấn pháp-chủ, niệm pháp-chủ, định pháp-chủ, tuệ pháp-chủ của mỗi ngôi vị đúng như ý nguyện trong tiền-kiếp quá-khứ của mỗi vị.

Trong chương VIII: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật của bộ Nền-Tảng-Phật-Giáo trình bày 10 pháp-hạnh ba-la-mật, mỗi pháp-hạnh ba-la-mật có 3 bậc gồm có 30 bậc, mỗi bậc được lựa chọn tích tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama tiêu biểu thực-hành pháp-hạnh ba-la-mật mỗi bậc ấy, được chia ra làm ba quyển:

* Trong quyển VI: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật (Pāramī) 1, trình bày 3 pháp-hạnh ba-la-mật là pháp-hạnh bố-thí ba-la-mật, pháp-hạnh giữ-giới ba-la-mật, pháp-hạnh xuất-gia ba-la-mật. Mỗi pháp-hạnh ba-la-mật có ba bậc, mỗi bậc được lựa chọn một tích tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama tiêu biểu thực-hành pháp-hạnh ba-la-mật mỗi bậc ấy, cho nên, 3 pháp-hạnh ba-la-mật gồm có 9 tích.

* Trong quyển VII: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật (Pāramī) 2, trình bày 1 pháp-hạnh trí-tuệ ba-la-mật có 3 bậc, mỗi bậc được lựa chọn một tích tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama tiêu biểu thực-hành pháp-hạnh ba-la-mật bậc ấy, riêng bậc hạ có 3 tích, cho nên quyển này gồm có 5 tích.

* Trong quyển VIII: Pháp-Hạnh Ba-La-Mật (Pāramī) 3, trình bày 6 pháp-hạnh ba-la-mật là pháp-hạnh tinh-tấn ba-la-mật, pháp-hạnh nhẫn-nại ba-la-mật, pháp-hạnh chân-thật ba-la-mật, pháp-hạnh phát-nguyện ba-la-mật, pháp-hạnh tâm-từ ba-la-mật, pháp-hạnh tâm-xả ba-la-mật. Mỗi pháp-hạnh ba-la-mật có 3 bậc, mỗi bậc được lựa chọn một tích tiền-kiếp của Đức-Phật Gotama tiêu biểu thực-hành pháp-hạnh ba-la-mật mỗi bậc ấy, riêng pháp-hạnh chân-thật ba-la-mật bậc hạ có 2 tích, cho nên quyển này gồm có 18 tích.

9-Chương IX: Pháp-Hành-Thiền (Bhāvanā)
Pháp-hành thiền có 2 pháp-hành là:
-Pháp-hành thiền-định (Samathabhāvanā).
-Pháp-hành thiền-tuệ (Vipassanābhāvanā).

* Hành-giả là hạng người tam-nhân thực-hành pháp-hành thiền-định, có khả năng dẫn đến chứng đắc 5 bậc thiền sắc-giới, 4 bậc thiền vô-sắc-giới, 5 phép thần-thông thế gian, tùy theo khả năng của mỗi vị hành-giả.

-Sắc-giới thiện-nghiệp trong 5 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm cho quả tái-sinh kiếp sau hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên 16 tầng trời sắc-giới phạm-thiên.
-Vô-sắc-giới thiện-nghiệp trong 4 bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm cho quả tái-sinh kiếp sau hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên 4 tầng trời vô-sắc-giới phạm-thiên.
Thật ra, nếu hành-giả nào là hạng phàm-nhân có khả năng chứng đắc các bậc thiền thiện-tâm, sau khi hành-giả ấy chết, thì chỉ có thiện-nghiệp trong bậc thiền thiện-tâm nào cao cuối cùng, mới có quyền ưu tiên cho quả tái-sinh kiếp sau hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời tương xứng với bậc thiền quả-tâm ấy mà thôi.
Các thiện-nghiệp trong bậc thiền thiện-tâm bậc thấp còn lại đều trở thành vô-hiệu-quả-nghiệp (ahosikamma) không còn có cơ hội cho quả được nữa.

Pháp-hành thiền-định có trong Phật-giáo và có ngoài Phật-giáo.

* Hành-giả là hạng người tam-nhân thực-hành pháp-hành thiền-tuệ, có khả năng dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc như sau:
-Chứng đắc Nhập-lưu Thánh-đạo, Nhập-lưu Thánh-quả, Niết-bàn, trở thành bậc Thánh Nhập-lưu.
-Chứng đắc Nhất-lai Thánh-đạo, Nhất-lai Thánh-quả, Niết-bàn, trở thành bậc Thánh Nhất-lai.
-Chứng đắc Bất-lai Thánh-đạo, Bất-lai Thánh-quả, Niết-bàn, trở thành bậc Thánh Bất-lai.
-Chứng đắc A-ra-hán Thánh-đạo, A-ra-hán Thánh-quả, Niết-bàn, trở thành bậc Thánh A-ra-hán.

* Sau khi bậc Thánh Nhập-lưu chết, không còn tái-sinh trong cõi ác-giới, chỉ có đại-thiện-nghiệp cho quả tái-sinh kiếp sau trong cõi thiện-dục-giới nhiều nhất 7 kiếp nữa mà thôi. Đến kiếp thứ 7 chắc chắn sẽ trở thành bậc Thánh A-ra-hán, rồi sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân hồi trong tam-giới.
* Sau khi bậc Thánh Nhất-lai chết, đại-thiện-nghiệp cho quả tái-sinh kiếp sau trong cõi người hoặc cõi trời dục-giới chỉ có 1 kiếp nữa mà thôi. Trong kiếp ấy chắc chắn sẽ trở thành bậc Thánh A-ra-hán, rồi sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân hồi trong tam-giới.
* Sau khi bậc Thánh Bất-lai chết, không còn tái-sinh trong cõi dục-giới, chỉ có sắc-giới thiện-nghiệp cho quả tái-sinh kiếp sau hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời sắc-giới phạm-thiên. Bậc Thánh Bất-lai chắc chắn sẽ trở thành bậc Thánh A-ra-hán, rồi sẽ tịch diệt Niết-bàn trên tầng trời sắc-giới phạm-thiên, giải thoát khổ tử sinh luân hồi trong tam-giới.
* Sau khi bậc Thánh A-ra-hán chết đó là tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân hồi trong tam-giới.

Pháp-hành thiền-tuệ chỉ có trong Phật-giáo mà thôi, hoàn toàn không có ngoài Phật-giáo.

Như vậy, 9 chương của bộ Nền-Tảng-Phật-Giáo được trình bày theo thứ tự trước sau, mà chương trước làm nền tảng hỗ trợ cho chương sau, cho nên, chương 9 cuối cùng là cứu cánh Niết-bàn của tất cả mọi hàng thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật.

Bộ Nền-Tảng-Phật-Giáo có 10 quyển, quyển I: Tam-Bảo (Ratanattaya) gồm có chương I và chương II quyển II: Quy-Y Tam-Bảo (Tisaraṇa) gồm có chương III và chương IV; quyển III: Pháp-Hành-Giới; quyển IV: Nghiệp Và Quả Của Nghiệp đã trình bày xong; tiếp theo quyển V: Phước-Thiện sẽ được trình bày trong quyển này.

Quyển V: Phước-Thiện (Puñña-Kusala) có 1 chương là chương VII.

Chương VII được trình bày 10 nhân sinh phước-thiện (puññakriyāvatthu):

1-Phước-thiện bố-thí (dāna kusala).

2-Phước-thiện giữ-giới (sīla kusala).

3- Phước-thiện hành-thiền (bhāvanā kusala).

4- Phước-thiện cung-kính (apaccāyana kusala).

5- Phước-thiện hỗ-trợ (veyyāvacca kusala).

6- Phước-thiện hồi-hướng (pattidāna kusala).

7- Phước-thiện hoan-hỷ phần phước-thiện (pattā-numodana kusala).

8- Phước-thiện nghe-pháp (dhammassavana kusala).

9- Phước-thiện thuyết-pháp (dhammadesanā kusala).

10- Phước-thiện chánh-kiến (diṭṭhijukamma kusala).

Trong 10 loại phước-thiện này được gom lại 3 nhóm:

- Nhóm phước-thiện bố-thí gồm có 3 phước-thiện là phước-thiện bố-thí, phước-thiện hồi-hướng và phước-thiện hoan-hỷ phần phước-thiện.

- Nhóm phước-thiện giữ-giới gồm có 3 phước-thiện là phước-thiện giữ-giới, phước-thiện cung-kính và phước-thiện hỗ-trợ.

- Nhóm phước-thiện hành-thiền gồm có 4 phước-thiện là phước-thiện hành-thiền, phước-thiện nghe pháp, phước-thiện thuyết-pháp và phước-thiện chánh-kiến.

Trong 10 loại phước-thiện này, mỗi phước-thiện đều trải qua 3 thời-kỳ tác-ý:

- Pubbacetanā: tác-ý trước khi tạo phước-thiện ấy, với thời gian lâu hoặc mau không nhất định.

- Muñcacetanā: tác-ý khi đang tạo phước-thiện ấy, ngay lúc hiện-tại.

- Aparacetanā: tác-ý sau khi đã tạo phước-thiện ấy xong, sau thời gian nhiều ngày, nhiều tháng, nhiều năm.

Mỗi thời-kỳ tác-ý có tầm quan trọng để cho phước-thiện ấy trở thành tam-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao hoặc bậc thấp, nhị-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao hoặc bậc thấp như sau:

- Nếu thời-kỳ muñcacetanā: tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ có đủ 3 thiện-nhân là vô-tham, vô-sân, vô-si (trí-tuệ) khi đang tạo phước-thiện nào, thì phước-thiện ấy trở thành tam-nhân đại-thiện-nghiệp.

- Nếu thời-kỳ muñcacetanā: tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm không hợp với trí-tuệ chỉ có 2 thiện-nhân là vô-tham và vô-sân, không có vô-si (trí-tuệ) khi đang tạo phước-thiện nào, thì phước-thiện ấy trở thành nhị-nhân đại-thiện-nghiệp.

- Nếu thời-kỳ pubbacetanā: tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm trong sạch, không có tham-ái, ngã-mạn, tà-kiến phát sinh xen lẫn trước khi tạo phước-thiện nào và thời-kỳ aparacetanā: tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm trong sạch, không có tham-ái, ngã-mạn, tà-kiến phát sinh xen lẫn sau khi đã tạo phước-thiện nào xong, thì phước-thiện ấy trở thành tam-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao, nhị-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao.

- Nếu thời-kỳ pubbacetanā: tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm không trong sạch, bởi vì có tham-ái, ngã-mạn, tà-kiến phát sinh xen lẫn trước khi tạo phước-thiện nào và thời-kỳ aparacetanā: tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm không trong sạch, bởi vì cũng có tham-ái, ngã-mạn, tà-kiến phát sinh xen lẫn sau khi đã tạo phước-thiện nào xong, thì phước-thiện ấy trở thành tam-nhân đại-thiện-nghiệp bậc thấp, nhị-nhân đại-thiện-nghiệp bậc thấp.

Tuy nhiên, để quyết định phước-thiện trở thành đại-thiện-nghiệp bậc cao, hoặc đại-thiện-nghiệp bậc thấp căn cứ vào aparacetanā là chính như sau:

- Nếu thời-kỳ pubbacetanā: tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm không trong sạch, bởi vì có tham-ái, ngã-mạn, tà-kiến phát sinh xen lẫn trước khi tạo phước-thiện nào, nhưng nếu thời-kỳ aparacetanā: tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm trong sạch, không có tham-ái, ngã-mạn, tà-kiến phát sinh xen lẫn sau khi đã tạo phước-thiện nào xong, sau thời gian nhiều ngày, nhiều tháng, nhiều năm, thì phước-thiện ấy trở thành tam-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao, nhị-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao.

- Nếu thời-kỳ pubbacetanā: thời-kỳ tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm trong sạch, không có tham-ái, ngã-mạn, tà-kiến phát sinh xen lẫn trước khi tạo phước-thiện nào, nhưng nếu aparacetanā: tác-ý tâm-sở đồng sinh với đại-thiện-tâm không trong sạch, bởi vì có tham-ái, ngã-mạn, tà-kiến phát sinh xen lẫn sau khi đã tạo phước-thiện nào xong, sau thời gian nhiều ngày, nhiều tháng, nhiều năm, thì phước-thiện ấy trở thành tam-nhân đại-thiện-nghiệp bậc thấp, nhị-nhân đại-thiện-nghiệp bậc thấp.

Như vậy, phước-thiện trở thành đại-thiện-nghiệp có 4 loại như sau:

- Tam-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao.

- Tam-nhân đại-thiện-nghiệp bậc thấp.

- Nhị-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao.

- Nhị-nhân đại-thiện-nghiệp bậc thấp.

Mỗi loại đại-thiện-nghiệp bậc cao, bậc thấp cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) và trong thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla) kiếp hiện-tại khác nhau như sau:

1- Tam-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao trong 4 đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ cho quả trong 2 thời-kỳ:

- Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla).

- Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla), kiếp hiện-tại.

-Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla)

Người thiện nào có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo, tin nghiệp và quả của nghiệp, tạo phước-thiện bố-thí, phước-thiện giữ-giới, phước-thiện hành-thiền, …

Sau khi người thiện ấy chết, tam-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao trong 4 đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ có cơ hội cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭi-sandhikāla) có đại-quả-tâm hợp với trí-tuệ gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận-sự tái-sinh kiếp sau đầu thai làm hạng người tam-nhân (tihetukapuggala) từ khi đầu thai trong lòng mẹ.

Khi sinh ra đời, lúc trưởng thành người tam-nhân vốn có trí-tuệ.

- Nếu người tam-nhân là hành-giả thực-hành pháp-hành thiền-định, thì có khả năng chứng đắc 5 bậc thiền sắc-giới thiện-tâm, 4 bậc thiền vô-sắc-giới thiện-tâm, chứng đắc 5 phép-thần-thông thế-gian (lokiya abhiññā).

- Nếu người tam-nhân là hành-giả thực-hành pháp-hành thiền-tuệ, thì có khả năng chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả và Niết-bàn, trở thành bậc Thánh A-ra-hán, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

2- Tam-nhân đại-thiện-nghiệp bậc thấp trong 4 đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ với

3- Nhị-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao trong 4 đại-thiện-tâm không hợp với trí-tuệ, 2 đại-thiện-nghiệp này cho quả tương đương trong 2 thời-kỳ:

- Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla).

- Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla), kiếp hiện-tại.

-Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla)

Sau khi người thiện ấy chết, tam-nhân đại-thiện-nghiệp bậc thấp trong 4 đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ tụt xuống tương đương với nhị-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao trong 4 đại-thiện-tâm không hợp với trí-tuệ có cơ hội cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭi-sandhikāla) có đại-quả-tâm không hợp với trí-tuệ gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận-sự tái-sinh kiếp sau đầu thai làm hạng người nhị-nhân (dvihetuka-puggala) từ khi đầu thai trong lòng mẹ.

Khi sinh ra đời, lúc trưởng thành người nhị-nhân vốn không có trí-tuệ.

- Nếu người nhị-nhân là hành-giả thực-hành pháp-hành thiền-định, thì không có khả năng chứng đắc bậc thiền sắc-giới nào cả.

- Nếu người nhị-nhân là hành-giả thực-hành pháp-hành thiền-tuệ, thì không có khả năng chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế.

4- Nhị-nhân đại-thiện-nghiệp bậc thấp trong 4 đại-thiện-tâm không hợp với trí-tuệ cho quả trong 2 thời-kỳ:

- Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla).

- Thời-kỳ sau khi đã tái-sinh (pavattikāla), kiếp hiện-tại.

-Thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla)

Sau khi người thiện ấy chết, nhị-nhân đại-thiện-nghiệp bậc thấp trong 4 đại-thiện-tâm không hợp với trí-tuệ có cơ hội cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) có suy-xét-tâm đồng sinh với thọ xả là quả của đại-thiện-nghiệp thuộc về thiện-quả vô-nhân-tâm gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận sự tái-sinh kiếp sau làm hạng người vô-nhân cõi thiện-giới (sugati-ahetukapuggala) đui mù, câm điếc, tật nguyền,… từ khi đầu thai vào lòng mẹ.

Khi sinh ra đời, lúc trưởng thành người vô-nhân cõi thiện-giới đui mù, câm điếc, tật nguyền, … biết thông thường trong đời sống hằng ngày.

Tuy nhiên, trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau, tái-sinh-tâm làm phận sự đầu thai chỉ có 1 sát-na-tâm mà thôi, liền tiếp theo là thời-kỳ sau khi đã tái-sinh kiếp hiện-tại, nếu thai nhi bị đui mù, câm điếc, tật nguyền,… do ác-nghiệp nào có cơ hội cho quả, thì không thể gọi người ấy là hạng người vô-nhân cõi thiện-giới, bởi vì có số đứa trẻ có năng khiếu đặc biệt.

Như vậy, trong đời này có 3 hạng người là người tam-nhân, người nhị-nhân, người vô-nhân cõi thiện-giới cũng đều là quả của đại-thiện-nghiệp.

Tìm hiểu quyển “Phước-Thiện” này, sẽ giúp cho độc giả hiểu biết rõ về cách tạo 10 phước-thiện trong puñña-kriyāvatthu, và hiểu biết cách tạo tam-nhân đại-thiện-nghiệp bậc cao trong 4 đại-thiện-tâm hợp với trí-tuệ, cho quả trong thời-kỳ tái-sinh kiếp sau (paṭisandhikāla) có 4 đại-quả-tâm hợp với trí-tuệ gọi là tái-sinh-tâm (paṭisandhicitta) làm phận sự tái-sinh kiếp sau đầu thai làm người tam-nhân (tihetukapuggala) trong cõi người hoặc hoá-sinh làm vị thiên-nam tam-nhân hoặc vị thiên-nữ tam-nhân trong 6 cõi trời dục-giới.

Đặc biệt độc-giả có thể tự trắc nghiệm để biết mình có phải là người tam-nhân hay không, bằng cách thực-hành pháp-hành thiền-định, nếu có khả năng chứng đắc bậc thiền sắc-giới thiện-tâm, hoặc thực-hành pháp-hành thiền-tuệ, nếu có khả năng chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc Thánh-đạo, Thánh-quả và Niết-bàn, thì chắc chắn biết mình là hạng người tam-nhân rồi!

Quyển “ Phước-Thiện ” này, bần sư đã dày công sưu tầm, gom nhặt từ nhiều nguồn tài liệu từ trong Tam-tạng Pāḷi và Chú-giải Pāḷi, các tích chuyện liên quan đến mỗi phước-thiện, giúp cho độc giả hiểu biết về 10 phước-thiện chỉ được bấy nhiêu thôi!

Tuy bần sư cố gắng hết mình giảng giải để giúp cho độc giả tìm hiểu rõ về 10 phước-thiện, song vì khả năng có hạn, nên chắc chắn không tránh khỏi những điều sơ sót, thậm chí còn có chỗ sai ngoài khả năng hiểu biết của bần sư.

Để lần sau tái bản được hoàn thiện hơn, kính mong chư bậc thiện-trí có tâm từ chỉ giáo, góp ý chân tình.

Kính xin quý vị xem soạn phẩm này như là của chung, mà mỗi người trong chúng ta, ai cũng có bổn phận đóng góp xây dựng, để cho soạn phẩm này được hoàn hảo, hầu mong đem lại sự lợi ích chung, sự tiến hóa, sự an-lạc cho phần đông chúng ta.

Bần sư kính cẩn đón nhận những lời đóng góp phê bình xây dựng ấy của chư bậc thiện-trí, và kính xin quý Ngài ghi nhận nơi đây lòng chân thành biết ơn sâu sắc của bần sư.

Quyển sách “Phước-Thiện” tái bản lần thứ ba có sửa và bổ sung được hoàn thành do nhờ có nhiều người giúp đỡ như là Dhammavara Sāmaṇera xem bản thảo, Dhammanandā upāsikā đã tận tâm xem kỹ lại bản thảo, dàn trang, làm thành quyển sách và đã được Nhà xuất bản Tôn giáo cho phép ấn hành.

Bần sư vô cùng hoan hỷ và biết ơn tất cả quý vị.

Nhân dịp này, con là Dhammarakkhita Bhikkhu (tỳ-khưu Hộ-Pháp) thành kính dâng phần pháp thí thanh cao này đến Ngài Đại-Trưởng-Lão Hộ-Tông, Vaṃsa-rakkhitamahāthera là sư phụ của con, đồng thời đến Ngài Đại-Trưởng-Lão Thiện-Luật, Ngài Đại-Trưởng-Lão Bửu-Chơn, Ngài Đại-Trưởng-Lão Giới-Nghiêm, Ngài Trưởng-lão Hộ-Giác (chùa Từ Quang), Ngài Trưởng lão Hộ-Nhẫn (chùa Thiền Lâm, Huế) cùng chư Trưởng-Lão, chư Đại-đức khác đã dày công đem Phật-giáo Nguyên-thủy (Theravāda) về truyền bá trên quê hương Việt Nam thân yêu, và xin kính dâng phần phước-thiện thanh cao này đến chư Đại-Trưởng-Lão ở nước Thái-Lan, nước Myanmar (Miến-Điện), đã có công dạy dỗ con về pháp-học và pháp-hành.

Con kính mong quý Ngài hoan hỷ.

Idaṃ no ñātinaṃ hotu, sukhitā hontu ñātayo.

Phước-thiện pháp-thí thanh cao này, xin hồi hướng đến tất cả bà con thân quyến của chúng con, từ kiếp hiện-tại cho đến vô lượng kiếp trong quá-khứ, cầu mong quý vị hoan hỷ nhận phần phước-thiện thanh cao này để thoát khỏi cảnh khổ, được an-lạc lâu dài.

Imaṃ puññābhāgaṃ mātāpitu-ācariya-ñāti-mittānañ ceva sesasabbasattānañca dema, sabbepi te puññapattiṃ laddhāna sukhitā hontu, dukkhā muccantu sabbattha.

Chúng con thành tâm hồi hướng, chia phần phước-thiện pháp-thí thanh cao này đến ông bà, cha mẹ, thầy tổ, thân quyến, bạn hữu cùng tất cả chúng-sinh từ cõi địa-ngục, a-su-ra, ngạ-quỷ, súc-sinh, nhân-loại, chư-thiên trong các cõi trời dục-giới, chư phạm-thiên trong các cõi trời sắc-giới, ... Xin tất cả quý vị hoan hỷ nhận phần phước-thiện pháp-thí thanh cao này, cầu mong quý vị thoát mọi cảnh khổ, hưởng được mọi sự an-lạc lâu dài trong khắp mọi nơi.

Idaṃ me dhammadānaṃ āsavakkhayāvahaṃ hotu.

Phước-thiện pháp-thí thanh cao này của mỗi người chúng con, xin làm duyên lành dẫn dắt mỗi người chúng con đến chứng đắc A-ra-hán Thánh-đạo, A-ra-hán Thánh-quả và Niết-bàn, diệt-đoạn-tuyệt mọi phiền-não trầm-luân, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong ba giới bốn loài.

Nếu mỗi người trong chúng con chưa diệt-đoạn-tuyệt được mọi phiền-não trầm-luân, chưa giải thoát khổ sinh, vẫn còn tử sinh luân-hồi, thì do năng lực phước-thiện pháp-thí thanh cao này ngăn cản mọi ác-nghiệp không có cơ hội cho quả tái-sinh trong 4 cõi ác-giới: địa-ngục, a-su-ra, ngạ-quỷ, súc-sinh; và cũng do năng lực phước-thiện thanh cao này chỉ hỗ trợ thiện-nghiệp cho quả tái-sinh trong cõi thiện-giới: cõi người, các cõi trời dục-giới… mà thôi.

Được sinh kiếp nào, mỗi người trong chúng con đều là người có chánh-kiến, có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo, tin nghiệp và quả của nghiệp, có duyên lành được gần gũi thân cận với bậc thiện-trí, lắng nghe chánh-pháp của bậc thiện-trí, có đức-tin trong sạch nơi bậc thiện-trí, cố gắng tinh-tấn thực-hành theo lời giáo-huấn của bậc thiện-trí, không ngừng tạo mọi pháp-hạnh ba-la-mật cho sớm được đầy đủ trọn vẹn, để mong sớm chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, mong chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả và Niết-bàn, mong diệt tận mọi phiền-não trầm-luân, trở thành bậc Thánh A-ra-hán.

Trong kiếp tử sinh luân-hồi, mỗi khi chúng con được nghe tin lành Đức-Phật, Đức-Pháp, Đức-Tăng ngự nơi nào, dù gần dù xa, chúng con liền phát sinh đại-thiện-tâm hỷ lạc, có đức-tin trong sạch nơi Đức-Phật, Đức-Pháp, Đức-Tăng, quyết tâm tìm đến nơi ấy, để hầu đảnh lễ Đức-Thế-Tôn, hoặc chư Thánh thanh-văn đệ-tử của Ngài, lắng nghe chánh-pháp, cố gắng tinh-tấn thực-hành theo chánh-pháp của Ngài, để mong chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận mọi phiền-não, mọi tham-ái, trở thành bậc Thánh A-ra-hán sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong ba giới bốn loài.

Nay, chúng con hết lòng thành kính thọ phép quy-y Tam-bảo: quy-y nơi Đức-Phật-bảo, quy-y nơi Đức-Pháp-bảo, quy-y nơi Đức-Tăng-bảo và thành tâm hộ trì Tam-bảo cho đến trọn đời, trọn kiếp.

Do nhờ năng lực phước-thiện thanh cao này, cầu mong cho mỗi người chúng con luôn luôn có duyên lành, tạo được nhân tốt sâu sắc trong Phật-giáo.

Do nhờ năng lực phước-thiện pháp-thí thanh cao này theo hỗ trợ, nhắc nhở cho mỗi người chúng con trong mỗi kiếp, dù khi được thành tựu quả-báu ở cõi người (manussasampatti) hưởng được mọi sự an-lạc đầy đủ trong cõi người như thế nào, cũng không đắm say trong cõi người; hoặc dù khi được thành tựu quả-báu ở cõi trời (devasampatti) hưởng được mọi an-lạc đầy đủ trong cõi trời như thế nào, cũng không đắm say trong cõi trời.

Thật ra, mục đích cứu cánh cao cả của mỗi chúng con chỉ có cầu mong sớm thành tựu quả-báu chứng ngộ Niết-bàn (Nibbānasampatti) mà thôi, để mong giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong ba giới bốn loài.

Icchitaṃ patthitaṃ amhaṃ, Khippameva samijjhatu.

Điều mong ước, ý nguyện của chúng con Cầu mong sớm được thành tựu như ý.

PL. 2563 / DL. 2019

Rừng Núi Viên Không

xã Tóc Tiên, huyện Tân Thành

tỉnh Bà Rịa -Vũng Tàu

Tỳ-khưu Hộ-Pháp

(Dhammarakkhita Bhikkhu)

(Aggamahāpaṇḍita)

Mục lục quyển 5 | 01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07