SỐ 220
KINH ĐẠI BÁT-NHÃ BA-LA-MẬT-ĐA
HỘI THỨ I
PHẨM 41: PHẬT MẪU
(QUYỂN 305 - 308)
Hán dịch: Đời Đường, Tam tạng Pháp sư Huyền Trang.
Phật dạy:
–Này Thiện Hiện, thí như người mẹ sinh và nuôi dưỡng các con hoặc năm, hoặc mười, hai mươi, ba mươi, bốn mươi, năm mươi, hoặc hàng trăm, hoặc hàng ngàn đứa con. Người mẹ bị bệnh, các con đều cùng nhau hết lòng tìm cầu thuốc thang để điều trị; họ nghĩ thế này: “Làm sao cho mẹ ta được lành bệnh, sống lâu, an lạc, thân không còn các khổ, tâm chẳng hề sầu lo!” Bấy giờ, các người con đều dốc sức tìm kiếm các phương tiện an lành che chở bảo vệ cho mẹ, không để các thứ muỗi mòng, ruồi nhặng, rắn rít, hoặc các trường hợp lạnh nóng, đói khát xúc chạm gây phiền muộn bực bội. Lại dùng đủ các món thượng diệu, cung kính cúng dường và nghĩ rằng: “Mẹ ta thương yêu, sinh ra và nuôi dưỡng chúng ta, chỉ dạy các sự việc ở đời, chúng ta không báo ân mẹ sao được!”
Này Thiện Hiện, Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác cũng như thế, thường dùng Phật nhãn quán xem và hộ niệm Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có công năng làm phát sinh tất cả Phật pháp cho chúng ta, có công năng chỉ bày thật tướng của tất cả các pháp nơi thế gian. Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác hiện đang thuyết pháp ở mười phương thế giới, cũng dùng Phật nhãn để quán xem, hộ niệm Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có công năng làm phát sinh tất cả công đức của chư Phật, có công năng chỉ bày thật tướng của tất cả các pháp ở thế gian; do nhân duyên này nên chư Phật của chúng ta thường dùng Phật nhãn quán xem, hộ niệm Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa; vì nhằm báo đáp ân ấy nên không hề rời bỏ. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, các pháp Bát-nhã, Tĩnh lự, Tinh tấn, An nhẫn, Tịnh giới, Bố thí ba-la-mật-đa, đều do Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa ấy mà được sinh khởi; tất cả pháp không bên trong, pháp không bên ngoài, pháp không cả trong ngoài, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không nơi tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh, đều do Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa ấy mà được sinh khởi; tất cả chân như, pháp giới, pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sinh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn, đều do Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa ấy mà được sinh khởi; tất cả Thánh đế khổ, Thánh đế tập, diệt, đạo, đều do Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa ấy mà được sinh khởi; tất cả bốn Tĩnh lự, bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc, đều do Bát-nhã ba-lamật-đa sâu xa ấy mà được sinh khởi; tất cả tám Giải thoát, tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ, đều do Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa ấy mà được sinh khởi; tất cả bốn Niệm trụ, bốn Chánh đoạn, bốn Thần túc, năm Căn, năm Lực, bảy chi Đẳng giác, tám chi Thánh đạo, đều do Bátnhã ba-la-mật-đa sâu xa ấy mà được sinh khởi; tất cả pháp môn giải thoát Không, pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện, đều do Bát-nhã ba-lamật-đa sâu xa ấy mà được sinh khởi; tất cả mười địa Bồ-tát đều do Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa ấy mà được sinh khởi; tất cả năm loại mắt, sáu phép thần thông đều do Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa ấy mà được sinh khởi; tất cả mười lực của Phật, bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả, mười tám pháp Phật bất cộng đều do Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa ấy mà được sinh khởi; tất cả pháp không quên mất, tánh luôn luôn xả đều do Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa ấy mà được sinh khởi; tất cả trí Nhất thiết, trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng đều do Bát-nhã ba-lamật-đa sâu xa ấy mà được sinh khởi; tất cả tất cả pháp môn Đà-la-ni, tất cả pháp môn Tam-ma-địa đều do Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa ấy mà được sinh khởi; tất cả Dự lưu và quả Dự lưu, Nhất lai và quả Nhất lai, Bất hoàn và quả Bất hoàn, A-lahán và quả A-la-hán đều do Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa ấy mà được phát sinh; tất cả Độc giác và quả vị Độc giác đều do Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa ấy mà được phát sinh; tất cả Đại Bồ-tát và các hạnh Đại Bồ-tát đều do Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa ấy mà được sinh khởi; tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác và quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật đều do Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa ấy mà được xuất hiện.
Này Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đã chứng đắc quả vị Giác ngộ cao tột, hiện chứng đắc quả vị Giác ngộ cao tột, sẽ chứng đắc quả vị Giác ngộ cao tột, đều nhờ Bát-nhã bala-mật-đa sâu xa ấy; do nhân duyên này, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, đối với các Đức Như Lai đều có ân đức lớn, cho nên chư Phật thường dùng Phật nhãn quán xem, hộ niệm Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa.
Này Thiện Hiện, các thiện nam, thiện nữ trụ Bồ-tát thừa, nếu có thể lãnh hội, sao chép, thọ trì, đọc tụng, tu tập, tư duy, rộng nói Bát-nhã ba-lamật-đa sâu xa, thì tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác thường dùng Phật nhãn quán xem, hộ niệm, khiến thân tâm họ thường được an lạc, tu tập các nghiệp thiện, không có những trở ngại.
Này Thiện Hiện, các thiện nam, thiện nữ trụ Bồ-tát thừa, nếu đối với Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa này, có thể tiếp cận lãnh hội, sao chép, thọ trì, đọc tụng, tu tập, tư duy, vì người diễn nói, thì tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác trong mười phương thế giới đều cùng hộ niệm, khiến họ đối với quả vị Giác ngộ cao tột không hề thoái chuyển. Bấy giờ, Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
–Như Đức Thế Tôn dạy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có công năng làm phát sinh chư Phật; Bátnhã ba-la-mật-đa sâu xa có công năng chỉ bày thật tướng của tất cả các pháp nơi thế gian.
Bạch Thế Tôn, tại sao Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có công năng làm phát sinh chư Phật? Tại sao Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có công năng chỉ bày thật tướng của tất cả các pháp nơi thế gian? Tại sao chư Phật đã từ Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa mà phát sinh? Tại sao chư Phật giảng nói về tướng của thế gian?
Phật dạy:
–Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có công năng làm phát sinh năm loại mắt, sáu phép thần thông, hoặc mười lực của Phật, bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả, mười tám pháp Phật bất cộng; hoặc pháp không quên mất, tánh luôn luôn xả; hoặc trí Nhất thiết, trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng của tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác.
Này Thiện Hiện, vô lượng, vô biên công đức của chư Phật như thế đều từ Bát-nhã ba-la-mật-đa phát sinh; do đạt được công đức của chư Phật như vậy nên gọi là Phật. Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có nhiều công năng làm phát sinh công đức của chư Phật như thế; do đó nên nói là có công năng làm phát sinh chư Phật, cũng nói chư Phật đều từ Bátnhã ba-la-mật-đa sâu xa sinh ra.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có công năng chỉ rõ thật tướng của tất cả các pháp nơi thế gian, đó là có công năng chỉ rõ thật tướng của năm uẩn nơi thế gian. Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác cũng đều giảng nói thật tướng của năm uẩn nơi thế gian.
Bạch Thế Tôn, tại sao Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa của chư Phật nêu rõ về thật tướng của năm uẩn nơi thế gian?
Này Thiện Hiện, vì Bát-nhã ba-la-mật-đa của chư Phật đều chẳng nói rõ năm uẩn có thành, có hoại, có sinh, có diệt, có nhiễm, có tịnh, có tăng, có giảm, có nhập, có xuất; chẳng nói rõ năm uẩn có quá khứ, có vị lai, có hiện tại, có thiện, có bất thiện, có vô ký, có sự ràng buộc của Dục giới, có sự ràng buộc của Sắc giới, có sự ràng buộc của Vô sắc giới. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì chẳng phải các pháp Không có thành có hoại, chẳng phải pháp Vô tướng có thành có hoại, chẳng phải pháp Vô nguyện có thành có hoại, chẳng phải pháp không tạo tác có thành có hoại, chẳng phải pháp không sinh diệt có thành có hoại, chẳng phải pháp không thể tánh có thành có hoại.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa của chư Phật nói rõ về thật tướng của năm uẩn là thế này; tướng của năm uẩn ấy tức là thế gian, cho nên thế gian cũng không có tướng thành, hoại, sinh, diệt...
Lại nữa Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương nơi Bát-nhã ba-la-mật-đa, nên có thể chứng đắc, thấu đạt hết vô lượng, vô số nẻo sai biệt nơi tâm hành của các loài hữu tình. Nhưng trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mậtđa này, không có hữu tình, không có sự phát khởi của hữu tình có thể nắm bắt được; không có sắc, không có sự phát khởi của sắc có thể nắm bắt được; không có thọ, tưởng, hành, thức, không có sự phát khởi của thọ, tưởng, hành, thức có thể nắm bắt được; không có nhãn xứ, không có sự phát khởi của nhãn xứ có thể nắm bắt được; không có nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ, không có sự phát khởi của nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ có thể nắm bắt được; không có sắc xứ, không có sự phát khởi của sắc xứ có thể nắm bắt được; không có thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ, không có sự phát khởi của thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ có thể nắm bắt được; không có nhãn giới, không có sự phát khởi của nhãn giới có thể nắm bắt được; không có sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra, không có sự phát khởi của sắc giới cho đến các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra có thể nắm bắt được; không có nhĩ giới, không có sự phát khởi của nhĩ giới có thể nắm bắt được; không có thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc cùng các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra, không có sự phát khởi của thanh giới cho đến các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra có thể nắm bắt được; không có tỷ giới, không có sự phát khởi của tỷ giới có thể nắm bắt được; không có hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc cùng các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra, không có sự phát khởi của hương giới cho đến các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra có thể nắm bắt được; không có thiệt giới, không có sự phát khởi của thiệt giới có thể nắm bắt được; không có vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc cùng các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra, không có sự phát khởi của vị giới cho đến các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra có thể nắm bắt được; không có thân giới, không có sự phát khởi của thân giới có thể nắm bắt được; không có xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra, không có sự phát khởi của xúc giới cho đến các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra có thể nắm bắt được; không có ý giới, không có sự phát khởi của ý giới có thể nắm bắt được; không có pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra, không có sự phát khởi của pháp giới cho đến các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra có thể nắm bắt được; không có địa giới, không có sự phát khởi của địa giới có thể nắm bắt được; không có thủy, hỏa, phong, không, thức giới, không có sự phát khởi của thủy, hỏa, phong, không, thức giới có thể nắm bắt được; không có vô minh, không có sự phát khởi của vô minh có thể nắm bắt được; không có hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sinh, lão tử, sầu bi khổ ưu não, không có sự phát khởi của hành cho đến lão tử, sầu bi khổ ưu não có thể nắm bắt được; không có Bố thí ba-la-mật-đa, không có sự phát khởi của Bố thí ba-la-mật-đa có thể nắm bắt được; không có Tịnh giới, An nhẫn, Tinh tấn, Tĩnh lự, Bát-nhã ba-la-mật-đa, không có sự phát khởi của Tịnh giới cho đến Bát-nhã ba-la-mật-đa có thể nắm bắt được; không có pháp không bên trong, không có sự phát khởi của pháp không bên trong có thể nắm bắt được; không có pháp không bên ngoài, pháp không cả trong ngoài, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không nơi tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh, không có sự phát khởi của pháp không bên ngoài cho đến pháp không không tánh tự tánh có thể nắm bắt được; không có chân như, không có sự phát khởi của chân như có thể nắm bắt được; không có pháp giới, pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sinh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn, không có sự phát khởi của pháp giới cho đến cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn có thể nắm bắt được; không có Thánh đế khổ, không có sự phát khởi của Thánh đế khổ có thể nắm bắt được; không có Thánh đế tập, diệt, đạo, không có sự phát khởi của Thánh đế tập, diệt, đạo có thể nắm bắt được; không có bốn Tĩnh lự, không có sự phát khởi của bốn Tĩnh lự có thể nắm bắt được; không có bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc, không có sự phát khởi của bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc có thể nắm bắt được; không có tám Giải thoát, không có sự phát khởi của tám Giải thoát có thể nắm bắt được; không có tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ, không có sự phát khởi của tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ có thể nắm bắt được; không có bốn Niệm trụ, không có sự phát khởi của bốn Niệm trụ có thể nắm bắt được; không có pháp môn giải thoát Không, không có sự phát khởi của pháp môn giải thoát Không có thể nắm bắt được; không có pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện, không có sự phát khởi của pháp môn giải thoát Không có thể nắm bắt được; không có mười địa Bồ-tát, không có sự phát khởi của mười địa Bồ-tát có thể nắm bắt được; không có năm loại mắt, không có sự phát khởi của năm loại mắt có thể nắm bắt được; không có sáu phép thần thông, không có sự phát khởi của sáu phép thần thông có thể nắm bắt được; không có mười lực của Phật, không có sự phát khởi nơi mười lực của Phật có thể nắm bắt được; không có pháp không quên mất, không có sự phát khởi của pháp không quên mất có thể nắm bắt được; không có tánh luôn luôn xả, không có sự phát khởi của tánh luôn luôn xả có thể nắm bắt được; không có trí Nhất thiết, không có sự phát khởi của trí Nhất thiết có thể nắm bắt được; không có trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng, không có sự phát khởi của trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng có thể nắm bắt được; không có tất cả pháp môn Đà-la-ni, không có sự phát khởi của tất cả pháp môn Đà-la-ni có thể nắm bắt được; không có tất cả pháp môn Tam-ma-địa, không có sự phát khởi của tất cả pháp môn Tam-ma-địa có thể nắm bắt được; không có quả Dự lưu, không có sự phát khởi của quả Dự lưu có thể nắm bắt được; không có quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán, không có sự phát khởi của quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán có thể nắm bắt được; không có quả vị Độc giác, không có sự phát khởi của quả vị Độc giác có thể nắm bắt được; không có tất cả hạnh Đại Bồ-tát, không có sự phát khởi của tất cả hạnh Đại Bồ-tát có thể nắm bắt được; không có quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật, không có sự phát khởi của quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật có thể nắm bắt được.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa của chư Phật nói rõ về thật tướng nơi thế gian như thế.
Này Thiện Hiện, nhưng trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa chẳng chỉ rõ sắc, chẳng chỉ rõ thọ, tưởng, hành, thức. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như vậy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có sắc, thọ, tưởng, hành, thức, có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa ấy chẳng chỉ rõ nhãn xứ, chẳng chỉ rõ nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế, Bátnhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có nhãn xứ, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ sắc xứ, chẳng chỉ rõ thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có sắc xứ, thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ nhãn giới, chẳng chỉ rõ sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mậtđa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có nhãn giới cho đến các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ nhĩ giới, chẳng chỉ rõ thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc cùng các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có nhĩ giới cho đến các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ tỷ giới, chẳng chỉ rõ hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc cùng các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có tỷ giới cho đến các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ thiệt giới, chẳng chỉ rõ vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc cùng các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mậtđa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có thiệt giới cho đến các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ thân giới, chẳng chỉ rõ xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mậtđa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có thân giới cho đến các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ ý giới, chẳng chỉ rõ pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có ý giới cho đến các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ địa giới, chẳng chỉ rõ thủy, hỏa, phong, không, thức giới. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mậtđa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có địa giới, thủy, hỏa, phong, không, thức giới có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ vô minh, chẳng chỉ rõ hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sinh, lão tử, sầu bi khổ ưu não. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có vô minh cho đến lão tử, sầu bi khổ ưu não có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ Bố thí ba-la-mật-đa, chẳng chỉ rõ Tịnh giới, An nhẫn, Tinh tấn, Tĩnh lự, Bát-nhã ba-la-mật-đa. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có Bố thí ba-lamật-đa cho đến Bát-nhã ba-la-mật-đa có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ pháp không bên trong, chẳng chỉ rõ pháp không bên ngoài, pháp không cả trong ngoài, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không nơi tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mậtđa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có pháp không bên trong cho đến pháp không không tánh tự tánh có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ chân như, chẳng chỉ rõ pháp giới, pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sinh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có chân như cho đến cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ Thánh đế khổ, chẳng chỉ rõ Thánh đế tập, diệt, đạo. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có Thánh đế khổ, Thánh đế tập, diệt, đạo có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ bốn Tĩnh lự, chẳng chỉ rõ bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mậtđa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có bốn Tĩnh lự, bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ tám Giải thoát, chẳng chỉ rõ tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có tám Giải thoát, tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ có thể chỉ rõ được. Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ bốn Niệm trụ, chẳng chỉ rõ bốn Chánh đoạn, bốn Thần túc, năm Căn, năm Lực, bảy chi Đẳng giác, tám chi Thánh đạo. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có bốn Niệm trụ cho đến tám chi Thánh đạo có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ pháp môn giải thoát Không, chẳng chỉ rõ pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa ấy, Bát-nhã ba-lamật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có pháp môn giải thoát Không, pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ mười địa Bồ-tát. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã bala-mật-đa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có mười địa Bồ-tát có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ năm loại mắt, chẳng chỉ rõ sáu phép thần thông. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có năm loại mắt, sáu phép thần thông có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ mười lực của Phật, chẳng chỉ rõ bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả, mười tám pháp Phật bất cộng. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa ấy, Bát-nhã ba-lamật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có mười lực của Phật cho đến mười tám pháp Phật bất cộng có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ pháp không quên mất, chẳng chỉ rõ tánh luôn luôn xả. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có pháp không quên mất, tánh luôn luôn xả có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ trí Nhất thiết, chẳng chỉ rõ trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mậtđa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có trí Nhất thiết, trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ tất cả pháp môn Đà-la-ni, chẳng chỉ rõ tất cả pháp môn Tam-ma-địa. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có tất cả pháp môn Đà-la-ni, tất cả pháp môn Tam-ma-địa có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ quả Dự lưu, chẳng chỉ rõ quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mậtđa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có quả Dự lưu, Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ quả vị Độc giác. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã bala-mật-đa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có quả vị Độc giác có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ tất cả hạnh Đại Bồ-tát. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa ấy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có tất cả hạnh Đại Bồ-tát có thể chỉ rõ được.
Trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa như thế chẳng chỉ rõ quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì trong lý thâm diệu của Bát-nhã ba-la-mật-đa ấy, Bát-nhã ba-lamật-đa sâu xa hãy còn không có sở hữu, chẳng thể nắm bắt được, huống là có quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật có thể chỉ rõ được.
Lại nữa Thiện Hiện, tất cả hữu tình phát biểu ra lời nói, hoặc có sắc, hoặc không có sắc, hoặc có tưởng, hoặc không có tưởng, hoặc chẳng phải có tưởng, chẳng phải không có tưởng, hoặc thế giới này, hoặc tất cả thế giới khác trong mười phương, các hữu tình ấy, tâm an tịnh, hoặc tâm tán loạn, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nhờ nương nơi Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa nên đều biết như thật.
Bạch Thế Tôn, do đâu mà Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật về tâm an tịnh, tâm tán loạn của các loại hữu tình ấy?
Này Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, do nơi pháp tánh, nên biết như thật về tâm an tịnh, tâm tán loạn của các loại hữu tình ấy.
Bạch Thế Tôn, Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, do nơi pháp tánh, nên biết như thật về tâm an tịnh, tâm tán loạn của các loại hữu tình ấy như thế nào?
Này Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật là trong pháp tánh, pháp tánh hãy còn chẳng thể nắm bắt được, huống là có tâm an tịnh, tâm tán loạn!
Này Thiện Hiện, như vậy là Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, do nơi pháp tánh, nên biết như thật về tâm an tịnh, tâm tán loạn của các loại hữu tình.
Lại nữa Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác do dứt sạch, do lìa nhiễm, do diệt, do đoạn, do tịch tĩnh, do xa lìa, nên biết như thật về tâm an tịnh, tâm tán loạn của các loại hữu tình.
Bạch Thế Tôn, vì sao do dứt sạch, do lìa nhiễm, do diệt, do đoạn, do tịch tĩnh, do xa lìa, nên biết như thật về tâm an tịnh, tâm tán loạn của các loại hữu tình?
Này Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật là trong sự dứt sạch, lìa nhiễm, diệt, đoạn, tịch tĩnh, xa lìa; các tánh của sự dứt sạch... còn chẳng thể nắm bắt được, huống là có tâm an tịnh và tâm tán loạn!
Này Thiện Hiện, như vậy là Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nương nơi Bát-nhã ba-la-mậtđa sâu xa, do sự dứt sạch..., nên biết như thật về tâm an tịnh, tâm tán loạn của các loại hữu tình ấy.
Lại nữa Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nương nơi Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, nên biết như thật về các loại hữu tình ấy, có tâm tham, tâm lìa tham; có tâm sân, tâm lìa sân; có tâm si, tâm lìa si.
Bạch Thế Tôn, Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác biết như thật về các loài hữu tình, có tâm tham, tâm lìa tham; có tâm sân, tâm lìa sân; có tâm si, tâm lìa si như thế nào?
Này Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật về tâm tham, sân, si của các loài hữu tình ấy, về tánh như thật là chẳng phải có tâm tham, sân, si, chẳng phải lìa tâm tham, sân, si. Vì sao? Vì trong tánh như thật, các pháp của tâm và tâm sở hãy còn chẳng thể nắm bắt được, huống là có tâm tham, sân, si, tâm lìa tham, sân, si!
Này Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật về tâm lìa tham, sân, si của các loài hữu tình ấy, về tánh như thật chẳng phải có tâm tham, sân, si, chẳng phải lìa tâm tham, sân, si. Vì sao? Vì trong tánh như thật, các pháp của tâm và tâm sở hãy còn chẳng thể nắm bắt được, huống là có tâm tham, sân, si, tâm lìa tham, sân, si!
Này Thiện Hiện, như vậy là Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nương nơi Bát-nhã ba-la-mậtđa sâu xa, biết như thật về các loại hữu tình ấy có tâm tham, tâm lìa tham; có tâm sân, tâm lìa sân; có tâm si, tâm lìa si.
Lại nữa Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật về các loại hữu tình ấy có tâm tham, sân, si, chẳng phải có tâm tham, sân, si, chẳng phải lìa tâm tham, sân, si. Vì sao? Vì hai loại tâm ấy chẳng hòa hợp.
Này Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật về các loài hữu tình ấy, tâm lìa tham, sân, si, tâm chẳng phải có tham, sân, si, tâm chẳng phải lìa tham, sân, si. Vì sao? Vì hai loại tâm ấy chẳng hòa hợp.
Này Thiện Hiện, như vậy là Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nương nơi Bát-nhã ba-la-mậtđa sâu xa, biết như thật về các loại hữu tình ấy có tâm tham, tâm lìa tham; có tâm sân, tâm lìa sân; có tâm si, tâm lìa si.
Lại nữa Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật về tâm rộng khắp của các loài hữu tình ấy là không rộng không hẹp, không tăng không giảm, không đến không đi; vì lìa tâm tánh nên chẳng phải rộng, chẳng phải hẹp, chẳng phải tăng chẳng phải giảm, chẳng phải đi chẳng phải đến. Vì sao? Vì tự tánh của tâm là không sở hữu, vậy thì cái gì là rộng, hẹp, tăng, giảm, đi, đến!
Này Thiện Hiện, như vậy là Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nương nơi Bát-nhã ba-la-mậtđa sâu xa, nên biết như thật về tâm rộng khắp của các loài hữu tình ấy.
Lại nữa Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nương nơi Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, nên biết như thật về tâm lớn lao của các loài hữu tình ấy.
Bạch Thế Tôn, Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật về tâm lớn lao của các loài hữu tình ấy?
Này Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật về tâm lớn lao của các loài hữu tình ấy là không đi không đến, không sinh, không diệt, không trụ, không đổi, không to, không nhỏ. Vì sao? Vì tự tánh của tâm là không sở hữu, chẳng phải đi, chẳng phải đến, chẳng phải sinh, chẳng phải diệt, chẳng phải trụ, chẳng phải đổi, chẳng phải to, chẳng phải nhỏ.
Này Thiện Hiện, như vậy là Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nương nơi Bát-nhã ba-la-mậtđa sâu xa, nên biết như thật về tâm lớn lao của các loài hữu tình ấy.
Lại nữa Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nương nơi Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, nên biết như thật về tâm vô lượng của các loài hữu tình ấy.
Bạch Thế Tôn, Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật về tâm vô lượng của các loài hữu tình ấy như thế nào?
Này Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật về tâm vô lượng của các loài hữu tình ấy là chẳng phải trụ, chẳng phải chẳng trụ, chẳng phải đi, chẳng phải chẳng đi. Vì sao? Vì tánh của tâm vô lượng là vô lậu, không có chỗ nương dựa, như vậy đâu có thể nói là có trụ, chẳng trụ, có đi, chẳng đi!
Này Thiện Hiện, như vậy là Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nương nơi Bát-nhã ba-la-mậtđa sâu xa, nên biết như thật về tâm vô lượng của các loài hữu tình ấy.
Lại nữa Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nương nơi Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, nên biết như thật về tâm vô kiến, vô đối của các loài hữu tình ấy.
Bạch Thế Tôn, Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật về tâm vô kiến, vô đối của các loài hữu tình ấy?
Này Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật về tâm vô kiến, vô đối của các loài hữu tình ấy đều không có tướng của tâm. Vì sao? Vì tất cả tự tướng của tâm là không.
Này Thiện Hiện, như vậy là Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nương nơi Bát-nhã ba-la-mậtđa sâu xa, nên biết như thật về tâm vô kiến, vô đối của các loài hữu tình ấy.
Lại nữa Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nương nơi Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, nên biết như thật về tâm vô sắc không thể thấy của các loài hữu tình ấy.
Bạch Thế Tôn, Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật về tâm vô sắc chẳng thể thấy của các loài hữu tình ấy?
Này Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật về tâm vô sắc chẳng thể thấy của các loài hữu tình ấy mà năm loại mắt của chư Phật chẳng thể thấy được. Vì sao? Vì tứ tánh của tất cả tâm là không.
Này Thiện Hiện, Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nương nơi Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, nên biết như thật về tâm vô sắc, chẳng thể thấy của các loài hữu tình ấy.
Lại nữa Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nương nơi Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, biết như thật về các pháp của tâm và tâm sở nơi các loài hữu tình khác hoặc hiện, hoặc ẩn, hoặc thu lại, hoặc bày rõ.
Bạch Thế Tôn, Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật về các pháp của tâm và tâm sở nơi các loài hữu tình khác hoặc hiện, hoặc ẩn, hoặc thu lại, hoặc bày rõ?
Này Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật về các pháp của tâm và tâm sở nơi các loài hữu tình khác hoặc hiện, ẩn, co, duỗi đều nương nơi sắc, thọ, tưởng, hành, thức mà sinh khởi.
Này Thiện Hiện, như vậy là Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nương nơi Bát-nhã ba-la-mậtđa sâu xa, nên biết như thật về các pháp của tâm và tâm sở nơi các loài hữu tình khác, hoặc hiện, hoặc ẩn, hoặc thu lại, hoặc bày rõ; có nghĩa là chư Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật về các pháp của tâm và tâm sở hiện, ẩn, co, duỗi nơi các loài hữu tình khác, hoặc nương sắc, hoặc nương thọ, tưởng, hành, thức, chấp ngã và thế gian là thường, và cho điều ấy là đúng, ngoài ra đều là sai lầm; hoặc nương sắc, hoặc nương thọ, tưởng, hành, thức, chấp ngã và thế gian là vô thường, và cho điều này là đúng, ngoài ra đều là sai lầm; hoặc nương sắc, hoặc nương thọ, tưởng, hành, thức, chấp ngã và thế gian vừa thường, vừa vô thường, và cho điều này là đúng, ngoài ra đều là sai lầm; hoặc nương sắc, hoặc nương thọ, tưởng, hành, thức, chấp ngã và thế gian chẳng phải thường, chẳng phải vô thường, và cho điều này là đúng, ngoài ra đều là sai lầm; hoặc nương sắc, hoặc nương thọ, tưởng, hành, thức, chấp ngã và thế gian là có ngằn mé, và cho điều này là đúng, ngoài ra đều là sai lầm; hoặc nương sắc, hoặc nương thọ, tưởng, hành, thức, chấp ngã và thế gian là không ngằn mé, và cho điều này là đúng, ngoài ra đều là sai lầm; hoặc nương sắc, hoặc nương thọ, tưởng, hành, thức, chấp ngã và thế gian vừa có ngằn mé và vừa không ngằn mé, và cho điều này là đúng, ngoài ra đều là sai lầm; hoặc nương sắc, hoặc nương thọ, tưởng, hành, thức, chấp ngã và thế gian chẳng phải có ngằn mé, chẳng phải không ngằn mé, và cho điều này là đúng, ngoài ra đều là sai lầm; hoặc nương sắc, hoặc nương thọ, tưởng, hành, thức, chấp sinh mạng tức là thân và cho điều này là đúng, ngoài ra đều là sai lầm; hoặc nương sắc, hoặc nương thọ, tưởng, hành, thức, chấp sinh mạng khác thân và cho điều này là đúng, ngoài ra đều là sai lầm; hoặc nương sắc, hoặc nương thọ, tưởng, hành, thức, chấp Như Lai sau khi tịch diệt là hữu và cho điều này là đúng, ngoài ra đều là sai lầm; hoặc nương sắc, hoặc nương thọ, tưởng, hành, thức, chấp Như Lai sau khi tịch diệt là chẳng phải có và cho điều này là đúng, ngoài ra đều là sai lầm; hoặc nương sắc, hoặc nương thọ, tưởng, hành, thức, chấp Như Lai sau khi tịch diệt vừa có vừa chẳng phải có và cho điều này là đúng, ngoài ra đều là sai lầm; hoặc nương sắc, hoặc nương thọ, tưởng, hành, thức, chấp Như Lai sau khi tịch diệt là chẳng phải có, chẳng phải chẳng phải có và cho điều này là đúng, ngoài ra đều là sai lầm.
Này Thiện Hiện, như thế là Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nương nơi Bát-nhã ba-la-mậtđa sâu xa, nên biết như thật về các pháp của tâm và tâm sở nơi các loài hữu tình khác, hoặc hiện, hoặc ẩn, hoặc thu lại, hoặc bày rõ.
Lại nữa Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nương nơi Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, biết như thật về sắc, biết như thật về thọ, tưởng, hành, thức.
Bạch Thế Tôn, Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật về sắc, biết như thật về thọ, tưởng, hành, thức như thế nào?
Này Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, biết như thật về sắc như chân như, như pháp giới, như pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, không phân biệt, không tướng trạng, không tác dụng, không hý luận, không sở đắc; biết như thật về thọ, tưởng, hành, thức như chân như, như pháp giới, như pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, không phân biệt, không tướng trạng, không tác dụng, không hý luận, không sở đắc.
Này Thiện Hiện, như vậy là Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nương nơi Bát-nhã ba-la-mậtđa sâu xa, nên biết như thật về tâm, tâm sở pháp hiện, ẩn, thu lại, bày rõ của các loài hữu tình khác cũng như chân như, như pháp giới, như pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, không phân biệt, không tướng trạng, không tác dụng, không hý luận, không sở đắc.
Này Thiện Hiện, chân như của tâm, tâm sở pháp hiện, ẩn, thu lại, bày rõ của các loài hữu tình tức là chân như của ngũ uẩn; chân như của ngũ uẩn tức là chân như của mười hai xứ; chân như của mười hai xứ tức là chân như của mười tám giới; chân như của mười tám giới tức là chân như của sáu giới; chân như của sáu giới tức là chân như của mười hai duyên khởi; chân như của mười hai duyên khởi tức là chân như của tất cả các pháp; chân như của tất cả các pháp tức là chân như của sáu pháp Ba-la-mật-đa; chân như của sáu pháp Bala-mật-đa tức là chân như của pháp không bên trong, pháp không bên ngoài, pháp không cả trong ngoài, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không nơi tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh; chân như của pháp không bên trong cho đến pháp không không tánh tự tánh tức là chân như của pháp giới, pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sinh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn; chân như của chân như cho đến chân như của cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn tức là chân như của Thánh đế khổ, tập, diệt, đạo; chân như của Thánh đế khổ, tập, diệt, đạo tức là chân như của bốn Niệm trụ; chân như của bốn Niệm trụ tức là chân như của bốn Chánh đoạn; chân như của bốn Chánh đoạn tức là chân như của bốn Thần túc; chân như của bốn Thần túc tức là chân như của năm Căn; chân như của năm Căn tức là chân như của năm Lực; chân như của năm Lực tức là chân như của bảy chi Đẳng giác; chân như của bảy chi Đẳng giác tức là chân như của tám chi Thánh đạo; chân như của tám chi Thánh đạo tức là chân như của bốn Tĩnh lự; chân như của bốn Tĩnh lự tức là chân như của bốn Vô lượng; chân như của bốn Vô lượng tức là chân như của bốn Định vô sắc; chân như của bốn Định vô sắc tức là chân như của tám Giải thoát; chân như của tám Giải thoát tức là chân như của chín Định thứ đệ; chân như của chín Định thứ đệ tức là chân như của mười Biến xứ; chân như của mười Biến xứ tức là chân như của ba pháp môn giải thoát tức là chân như của mười địa Bồtát; chân như của mười địa Bồ-tát tức là chân như của năm loại mắt; chân như của năm loại mắt tức là chân như của sáu phép thần thông; chân như của sáu phép thần thông tức là chân như của tất cả pháp môn Đà-la-ni; chân như của tất cả pháp môn Đà-la-ni tức là chân như của tất cả pháp môn Tamma-địa; chân như của tất cả pháp môn Tam-mađịa tức là chân như nơi mười lực của Phật; chân như nơi mười lực của Phật tức là chân như của bốn điều không sợ; chân như của bốn điều không sợ tức là chân như của bốn sự hiểu biết thông suốt; chân như của bốn sự hiểu biết thông suốt tức là chân như của đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả; chân như của đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả tức là chân như của mười tám pháp Phật bất cộng; chân như của mười tám pháp Phật bất cộng tức là chân như của pháp không quên mất; chân như của pháp không quên mất tức là chân như của tánh luôn luôn xả; chân như của tánh luôn luôn xả tức là chân như của trí Nhất thiết; chân như của trí Nhất thiết tức là chân như của trí Đạo tướng; chân như của trí Đạo tướng tức là chân như của trí Nhất thiết tướng; chân như của trí Nhất thiết tướng tức là chân như của pháp thiện; chân như của pháp thiện tức là chân như của pháp bất thiện; chân như của pháp bất thiện tức là chân như của pháp vô ký; chân như của pháp vô ký tức là chân như của pháp thế gian; chân như của pháp thế gian tức là chân như của pháp xuất thế gian; chân như của pháp xuất thế gian tức là chân như của pháp hữu lậu; chân như của pháp hữu lậu tức là chân như của pháp vô lậu; chân như của pháp vô lậu tức là chân như của pháp hữu tội; chân như của pháp hữu tội tức là chân như của pháp vô tội; chân như của pháp vô tội tức là chân như của pháp tạp nhiễm; chân như của pháp tạp nhiễm tức là chân như của pháp thanh tịnh; chân như của pháp thanh tịnh tức là chân như của pháp quá khứ; chân như của pháp quá khứ tức là chân như của pháp vị lai; chân như của pháp vị lai tức là chân như của pháp hiện tại; chân như của pháp hiện tại tức là chân như của pháp Dục giới; chân như của pháp Dục giới tức là chân như của pháp Sắc giới; chân như của pháp Sắc giới tức là chân như của pháp Vô sắc giới; chân như của pháp Vô sắc giới tức là chân như của pháp hữu vi; chân như của pháp hữu vi tức là chân như của pháp vô vi; chân như của pháp vô vi tức là chân như của quả Dự lưu; chân như của quả Dự lưu tức là chân như của quả Nhất lai; chân như của quả Nhất lai tức là chân như của quả Bất hoàn; chân như của quả Bất hoàn tức là chân như của quả A-la-hán; chân như của quả A-la-hán tức là chân như của quả vị Độc giác; chân như của quả vị Độc giác tức là chân như của tất cả hạnh Đại Bồ-tát; chân như của tất cả hạnh Đại Bồ-tát tức là chân như của quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật thanh tịnh; chân như của quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật tức là chân như của tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác; chân như của tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác tức là chân như của tất cả hữu tình.
Này Thiện Hiện, hoặc chân như của tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, hoặc chân như của tất cả hữu tình, hoặc chân như của tất cả các pháp, đều không hai, không riêng biệt, chỉ là một chân như; vì chân như như thế là không riêng, không khác, không hoại, không tận, chẳng thể phân biệt.
Này Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nương nơi Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa nên chứng đắc rốt ráo chân như của tất cả các pháp, cho đến thành tựu quả vị Giác ngộ cao tột. Do đó, nên nói Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có công năng sinh ra chư Phật, là mẹ của chư Phật, có công năng chỉ rõ thật tướng nơi thế gian của chư Phật.
Này Thiện Hiện, Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, nương nơi Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa nên biết như thật về chân như của tất cả các pháp chẳng hư vọng, chẳng đổi khác; do biết như thật về tướng chân như nên gọi là Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác.
Khi ấy, Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
–Bạch Thế Tôn, chân như của tất cả các pháp đã chứng của Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa là chẳng hư vọng, chẳng đổi khác, rất sâu xa, khó thấy, khó biết.
–Bạch Thế Tôn, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều dùng chân như của tất cả các pháp chẳng hư vọng, chẳng đổi khác để phân biệt chỉ rõ, quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật.
Bạch Thế Tôn, chân như của tất cả các pháp sâu xa, ai có thể tin, hiểu? Chỉ có Đại Bồ-tát ở địa vị không thoái chuyển và A-la-hán dứt sạch các lậu đầy đủ chánh kiến, nghe Phật giảng nói về chân như sâu xa này mới có thể phát sinh sự tin, hiểu. Như Lai nương vào tướng chân như đã tự chứng để phân biệt, chỉ rõ cho họ.
Phật dạy:
–Này Thiện Hiện, đúng vậy, đúng vậy! Như ông đã nói. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì chân như là vô tận nên sâu xa.
–Bạch Thế Tôn, vì sao chân như là vô tận?
–Này Thiện Hiện, vì tất cả các pháp đều vô tận nên chân như vô tận. Này Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác vì chứng đắc chân như nên đạt được quả vị Giác ngộ cao tột, vì các loại hữu tình, phân biệt chỉ rõ tướng chân như của tất cả các pháp. Do đó nên gọi là bậc giảng nói chân thật.
Lúc bấy giờ, các vị Thiên tử ở Dục giới, Sắc giới trong thế giới ba lần ngàn đều dùng các loại hương hoa vi diệu của cõi trời, từ xa tung rải đến cúng dường rồi đến chỗ Phật đảnh lễ sát chân, lui đứng qua một bên, chắp tay cung kính đồng bạch Phật:
–Bạch Thế Tôn, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa đã giảng nói ấy lấy gì làm tướng?
Khi ấy, Phật bảo các Thiên tử:
–Này Thiên tử nên biết, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa lấy Không làm tướng; Bát-nhã ba-la-mậtđa sâu xa lấy Vô tướng làm tướng; Bát-nhã ba-lamật-đa sâu xa lấy Vô nguyện làm tướng; Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa lấy không tạo tác làm tướng; Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa lấy không sinh, không diệt làm tướng; Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa lấy không nhiễm, không tịnh làm tướng; Bát-nhã bala-mật-đa sâu xa lấy không tánh làm tướng; Bátnhã ba-la-mật-đa sâu xa lấy không tự tánh làm tướng; Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa lấy không tánh tự tánh làm tướng; Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa lấy không chỗ nương tựa làm tướng; Bát-nhã ba-lamật-đa sâu xa lấy chẳng phải đoạn, chẳng phải thường làm tướng; Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa lấy chẳng phải một, chẳng phải khác làm tướng; Bátnhã ba-la-mật-đa sâu xa lấy không đến, không đi làm tướng; Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa lấy hư không làm tướng; Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có vô lượng các tướng như vậy.
Thiên tử nên biết, các tướng như thế, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đã nương vào thế tục mà nói, chứ không nương vào diệu nghĩa thù thắng.
Thiên tử nên biết, các tướng như thế của Bátnhã ba-la-mật-đa sâu xa, các hàng Trời, Người, Atố-lạc... trong thế gian đều chẳng thể phá hoại. Vì sao? Vì các hàng Trời, Người, A-tố-lạc... trong thế gian cũng là tướng.
Thiên tử nên biết, các tướng chẳng thể phá hoại các tướng; các tướng chẳng thể thấu đạt các tướng; các tướng chẳng thể phá hoại không tướng; các tướng chẳng thể thấu đạt không tướng. Không tướng chẳng thể phá hoại các tướng; không tướng chẳng thể thấu đạt các tướng; không tướng chẳng thể phá hoại không tướng; không tướng chẳng thể thấu đạt không tướng. Vì sao? Vì hoặc tướng, hoặc không tướng, hoặc tướng không tướng đều là không sở hữu, chủ thể phá, chủ thể nhận thức đối tượng bị phá, đối tượng được nhận thức và sự phá, sự nhận thức đều chẳng thể nắm bắt được.
Thiên tử nên biết, các tướng như thế chẳng phải sắc tạo ra, chẳng phải thọ, tưởng, hành, thức tạo ra; chẳng phải nhãn xứ tạo ra, chẳng phải nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ tạo ra; chẳng phải sắc xứ tạo ra, chẳng phải thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ tạo ra; chẳng phải nhãn giới tạo ra, chẳng phải sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra tạo ra; chẳng phải nhĩ giới tạo ra, chẳng phải thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc cùng các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra tạo ra; chẳng phải tỷ giới tạo ra, chẳng phải hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc cùng các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra tạo ra; chẳng phải thiệt giới tạo ra, chẳng phải vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc cùng các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra tạo ra; chẳng phải thân giới tạo ra, chẳng phải xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra tạo ra; chẳng phải ý giới tạo ra, chẳng phải pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra tạo ra; chẳng phải địa giới tạo ra, chẳng phải thủy, hỏa, phong, không, thức giới tạo ra; chẳng phải vô minh tạo ra, chẳng phải hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sinh, lão tử, sầu bi khổ ưu não tạo ra; chẳng phải Bố thí ba-la-mật-đa tạo ra, chẳng phải Tịnh giới, An nhẫn, Tinh tấn, Tĩnh lự, Bát-nhã bala-mật-đa tạo ra; chẳng phải pháp không bên trong tạo ra, chẳng phải pháp không bên ngoài, pháp không cả trong ngoài, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không nơi tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh tạo ra; chẳng phải chân như tạo ra, chẳng phải pháp giới, pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sinh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn tạo ra; chẳng phải Thánh đế khổ tạo ra, chẳng phải Thánh đế tập, diệt, đạo tạo ra; chẳng phải bốn Tĩnh lự tạo ra, chẳng phải bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc tạo ra; chẳng phải tám Giải thoát tạo ra, chẳng phải tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ tạo ra; chẳng phải bốn Niệm trụ tạo ra, chẳng phải bốn Chánh đoạn, bốn Thần túc, năm Căn, năm Lực, bảy chi Đẳng giác, tám chi Thánh đạo tạo ra; chẳng phải pháp môn giải thoát Không tạo ra, chẳng phải pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện tạo ra; chẳng phải mười địa Bồ-tát tạo ra; chẳng phải năm loại mắt tạo ra, chẳng phải sáu phép thần thông tạo ra; chẳng phải mười lực của Phật tạo ra, chẳng phải bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả, mười tám pháp Phật bất cộng tạo ra; chẳng phải pháp không quên mất tạo ra, chẳng phải tánh luôn luôn xả tạo ra; chẳng phải trí Nhất thiết tạo ra, chẳng phải trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng tạo ra; chẳng phải tất cả pháp môn Đà-la-ni tạo ra, chẳng phải tất cả pháp môn Tamma-địa tạo ra; chẳng phải quả Dự lưu tạo ra, chẳng phải quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán tạo ra; chẳng phải quả vị Độc giác tạo ra; chẳng phải tất cả hạnh Đại Bồ-tát tạo ra; chẳng phải quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật tạo ra.
Thiên tử nên biết, các tướng như thế chẳng phải trời tạo ra, chẳng phải chẳng phải trời tạo ra; chẳng phải người tạo ra, chẳng phải chẳng phải người tạo ra; chẳng phải hữu lậu, chẳng phải vô lậu; chẳng phải thế gian, chẳng phải xuất thế gian; chẳng phải hữu vi, chẳng phải vô vi; không hệ thuộc vào đâu, chẳng thể tuyên thuyết.
Thiên tử nên biết, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vốn lìa các tướng, chẳng nên hỏi Bát-nhã ba-lamật-đa sâu xa lấy gì làm tướng.
Phật bảo các Thiên tử:
–Theo ý các ông thì sao, như có người hỏi hư không có tướng gì, thì câu hỏi như thế có phải là câu hỏi chính đáng chăng?
Các Thiên tử bạch:
–Bạch Thế Tôn, không! Vì sao? Vì hư không không hình thể, không tướng tạng, không tạo tác, chẳng nên hỏi như thế.
Phật bảo các Thiên tử:
–Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa cũng như thế, chẳng nên đặt câu hỏi về tướng. Tuy nhiên, các tướng pháp có Phật, không Phật, pháp giới, pháp nhĩ, đối với những tướng này Phật đều thông tỏ như thật cho nên gọi là Như Lai.
Các vị Thiên tử lại bạch Phật:
–Các tướng mà Như Lai đã biết như thế rất là sâu xa, khó thấy, khó lãnh hội. Vì tướng mà Như Lai hiện biết ấy, đối với tất cả các pháp đã chuyển thành trí vô ngại. Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác an trụ nơi tướng như thế để phân biệt, khai thị Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa dốc vì các hữu tình gồm thâu tất cả tướng của các pháp, theo phương tiện mà khai thị, khiến cho họ đối với Bát-nhã bala-mật-đa chứng đắc trí vô ngại.
–Bạch Thế Tôn, thật hy hữu! Bát-nhã ba-lamật-đa sâu xa là hành xứ thường có của các Bậc Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác. Vì tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác do tu hành pháp ấy nên chứng đắc quả vị Giác ngộ cao tột, dốc vì các hữu tình phân biệt, khai thị về tất cả tướng của các pháp, đó là phân biệt, khai thị tướng của sắc, phân biệt, khai thị tướng của thọ, tưởng, hành, thức; phân biệt, khai thị tướng của nhãn xứ, phân biệt, khai thị tướng của nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ; phân biệt, khai thị tướng của sắc xứ, phân biệt, khai thị tướng của thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ; phân biệt, khai thị tướng của nhãn giới, phân biệt, khai thị tướng của sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra; phân biệt, khai thị tướng của nhĩ giới, phân biệt, khai thị tướng của thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc cùng các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra; phân biệt, khai thị tướng của tỷ giới, phân biệt, khai thị tướng của hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc cùng các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra; phân biệt, khai thị tướng của thiệt giới, phân biệt, khai thị tướng của vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc cùng các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra; phân biệt, khai thị tướng của thân giới, phân biệt, khai thị tướng của xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra; phân biệt, khai thị tướng của ý giới, phân biệt, khai thị tướng của pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra; phân biệt, khai thị tướng của địa giới, phân biệt, khai thị tướng của thủy, hỏa, phong, không, thức giới; phân biệt, khai thị tướng của vô minh, phân biệt, khai thị tướng của hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sinh, lão tử, sầu bi khổ ưu não; phân biệt, khai thị tướng của Bố thí ba-la-mật-đa, phân biệt, khai thị tướng của Tịnh giới, An nhẫn, Tinh tấn, Tĩnh lự, Bát-nhã ba-la-mật-đa; phân biệt, khai thị tướng của pháp không bên trong, phân biệt, khai thị tướng của pháp không bên ngoài, pháp không cả trong ngoài, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không nơi tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh; phân biệt, khai thị tướng của chân như, phân biệt, khai thị tướng của pháp giới, pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sinh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn; phân biệt, khai thị tướng của Thánh đế khổ, phân biệt, khai thị tướng của Thánh đế tập, diệt, đạo; phân biệt, khai thị tướng của bốn Tĩnh lự, phân biệt, khai thị tướng của bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc; phân biệt, khai thị tướng của tám Giải thoát, phân biệt, khai thị tướng của tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ; phân biệt, khai thị tướng của bốn Niệm trụ, phân biệt, khai thị tướng của bốn Chánh đoạn, bốn Thần túc, năm Căn, năm Lực, bảy chi Đẳng giác, tám chi Thánh đạo; phân biệt, khai thị tướng của pháp môn giải thoát Không, phân biệt, khai thị tướng của pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện; phân biệt, khai thị tướng của mười địa Bồ-tát; phân biệt, khai thị tướng của năm loại mắt, phân biệt, khai thị tướng của sáu phép thần thông; phân biệt, khai thị tướng của mười lực của Phật, phân biệt, khai thị tướng của bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả, mười tám pháp Phật bất cộng; phân biệt, khai thị tướng của pháp không quên mất, phân biệt, khai thị tướng của tánh luôn luôn xả; phân biệt, khai thị tướng của trí Nhất thiết, phân biệt, khai thị tướng của trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng; phân biệt, khai thị tướng của tất cả pháp môn Đà-la-ni, phân biệt, khai thị tướng của tất cả pháp môn Tam-ma-địa; phân biệt, khai thị tướng của quả Dự lưu, phân biệt, khai thị tướng của quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán; phân biệt, khai thị tướng của quả vị Độc giác; phân biệt, khai thị tướng của tất cả hạnh Đại Bồ-tát; phân biệt, khai thị tướng của quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật. Bấy giờ, Đức Thế Tôn bảo các Thiên tử:
–Đúng vậy, đúng vậy, đúng như lời các ông đã nói! Thiên tử nên biết, tướng của tất cả các pháp, Như Lai biết như thật là tướng. Đó là tính chất biến chuyển, ngăn ngại là tướng của sắc, Như Lai biết như thật là không tướng; lãnh hội thu nạp là tướng của thọ, Như Lai biết như thật là không tướng; nắm lấy bóng dáng là tướng của tưởng, Như Lai biết như thật là không tướng; tạo tác là tướng của hành, Như Lai biết như thật là không tướng; phân biệt, nhận rõ là tướng của thức, Như Lai biết như thật là không tướng; khổ nào tích tụ là tướng của uẩn, Như Lai biết như thật là không tướng; cửa ngõ của sinh trưởng là tưởng của xứ, Như Lai biết như thật là không tướng; nhiều độc hại là tướng của giới, Như Lai biết như thật là không tướng; hòa hợp sinh khởi là tướng của duyên khởi, Như Lai biết như thật là không tướng; thường ban cho là tướng của Bố thí ba-la-mật-đa, Như Lai biết như thật là không tướng; không bị phiền não thiêu đốt là tướng của Tịnh giới ba-lamật-đa, Như Lai biết như thật là không tướng; không giận dữ là tướng An nhẫn ba-la-mật-đa, Như Lai biết như thật là không tướng; chẳng thể khuất phục là tướng của Tinh tấn ba-la-mật-đa, Như Lai biết như thật là không tướng; thu nhiếp giữ vững tâm là tướng của Tĩnh lự ba-la-mật-đa, Như Lai biết như thật là không tướng; không hề bị trở ngại là tướng của Bát-nhã ba-la-mật-đa, Như Lai biết như thật là không tướng; không sở hữu là tướng của chân như..., Như Lai biết như thật là không tướng; chẳng hư vọng là tướng của bốn Thánh đế, Như Lai biết như thật là không tướng; không phiền nhiễu là tướng của bốn Tĩnh lự, Như Lai biết như thật là không tướng; không có giới hạn ngăn cách là tướng của bốn Vô lượng, Như Lai biết như thật là không tướng; không ồn ào tạp loạn là tướng của bốn Định vô sắc, Như Lai biết như thật là không tướng; không bị ràng buộc là tướng của tám Giải thoát, Như Lai biết như thật là không tướng; có khả năng chế phục là tướng của tám Thắng xứ, Như Lai biết như thật là không tướng; chẳng tán loạn là tướng của chín Định thứ đệ, Như Lai biết như thật là không tướng; không giới hạn là tướng của mười Biến xứ, Như Lai biết như thật là không tướng; có công năng xuất ly là tướng của ba mươi bảy pháp Bồ-đề phần, Như Lai biết như thật là không tướng; xa lìa hết mực là tướng của pháp môn giải thoát Không, Như Lai biết như thật là không tướng; rất tĩnh lặng là tướng của pháp môn giải thoát Vô tướng, Như Lai biết như thật là không tướng; nhàm chán các khổ là tướng của pháp môn giải thoát Vô nguyện, Như Lai biết như thật là không tướng; hướng đến đại giác ngộ là tướng của mười địa Bồ-tát, Như Lai biết như thật là không tướng; có khả năng quán chiếu là tướng của năm loại mắt, Như Lai biết như thật là không tướng; không ngưng trệ là tướng của sáu phép thần thông, Như Lai biết như thật là không tướng; khéo quyết định là tướng nơi mười lực của Phật, Như Lai biết như thật là không tướng; khéo an lập là tướng của bốn điều không sợ, Như Lai biết như thật là không tướng; không hề bị dứt đoạn là tướng của bốn sự hiểu biết thông suốt, Như Lai biết như thật là không tướng; đem lại lợi lạc là tướng của đại Từ, Như Lai biết như thật là không tướng; nhổ tận gốc sầu khổ là tướng của đại Bi, Như Lai biết như thật là không tướng; mừng việc thiện là tướng của đại Hỷ, Như Lai biết như thật là không tướng; bỏ ồn ào tạp loạn là tướng đại Xả, Như Lai biết như thật là không tướng; chẳng thể đoạt được là tướng của mười tám pháp Phật bất cộng, Như Lai biết như thật là không tướng; khéo nhớ nghĩ là tướng của pháp không quên mất, Như Lai biết như thật là không tướng; không chấp trước là tướng của tánh luôn luôn xả, Như Lai biết như thật là không tướng; hiện rõ bậc giác ngộ là tướng của trí Nhất thiết, Như Lai biết như thật là không tướng; khéo thông đạt là tướng của trí Đạo tướng, Như Lai biết như thật là không tướng; hiện rõ sự giác ngộ thù thắng là tướng của trí Nhất thiết tướng, Như Lai biết như thật là không tướng; nhiếp trì khắp là tướng của tất cả pháp môn Đà-la-ni, Như Lai biết như thật là không tướng; nhiếp thọ khắp là tướng của tất cả pháp môn Tam-ma-địa, Như Lai biết như thật là không tướng; khéo thọ giáo là tướng của quả Thanh văn, Như Lai biết như thật là không tướng; tự khai ngộ là tướng của quả vị Độc giác, Như Lai biết như thật là không tướng; hướng đến đại quả là tướng của tất cả hạnh Đại Bồ-tát, Như Lai biết như thật là không tướng; không gì bằng là tướng của quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật, Như Lai biết như thật là không tướng.
Thiên tử nên biết, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, đối với tất cả tướng của các pháp như thế đều có khả năng biết như thật là không tướng. Do nhân duyên này, Ta nói chư Phật đã chứng đắc trí vô ngại, không ai sánh bằng.
Bấy giờ, Phật bảo Cụ thọ Thiện Hiện:
–Thiện Hiện nên biết, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa là mẹ của chư Phật, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có công năng chỉ rõ thật tướng của các pháp nơi thế gian. Cho nên Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác nương nơi pháp ấy mà an trú, cung kính cúng dường, tôn trọng ngợi khen, nhiếp thọ, hộ trì pháp đã nương vào, an trú ấy; pháp đó tức là Bát-nhã bala-mật-đa sâu xa. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì Bátnhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng sinh ra chư Phật, có khả năng làm nơi nương tựa cho chư Phật, có khả năng chỉ rõ thật tướng của các pháp nơi thế gian.
Này Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác là Bậc luôn biết ân, là Bậc luôn báo ân. Này Thiện Hiện, nếu có người hỏi, ai là Bậc tri ân và báo ân. Vì sao? Này Thiện Hiện, vì tất cả người tri ân và báo ân trong thế gian không ai hơn Phật.
–Bạch Thế Tôn, Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác tri ân và báo ân như thế nào?
–Này Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác vận hành bằng cỗ xe như vậy, đi con đường như vậy để đạt đến quả vị Giác ngộ cao tột, giác ngộ rồi, trong tất cả các thời luôn cung kính, cúng dường, tôn trọng, ngợi khen, luôn nhiếp thọ, hộ trì cỗ xe ấy, con đường ấy, chưa từng rời bỏ xe và đường đi; nên biết đấy chính là Bát-nhã ba-lamật-đa sâu xa. Này Thiện Hiện, như vậy gọi là Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác tri ân, báo ân.
Lại nữa Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác thảy đều nương nơi Bát-nhã ba-la-mậtđa sâu xa, đối với các pháp tướng có và tướng không đều biểu hiện sự giác ngộ bình đẳng, hoàn toàn không có sự tác dụng, vì cái tạo tác là không sở hữu. Tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác đều nương nơi Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, đối với các pháp có tướng, không tướng đều biểu hiện sự giác ngộ bình đẳng, không có sự thành tựu, vì các hình tướng đều chẳng thể nắm bắt được.
Này Thiện Hiện, vì chư Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác biết nương nơi Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa như vậy nên có khả năng biểu hiện sự giác ngộ bình đẳng về các pháp tướng, không tướng, đều không tác dụng, không có chỗ thành tựu, ở trong tất cả thời đều cung kính cúng dường, tôn trọng ngợi khen, nhiếp thọ hộ trì, không hề gián đoạn, cho nên gọi là tri ân, báo ân một cách chân thật.
Lại nữa Thiện Hiện, tất cả Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác thảy đều nương nơi Bát-nhã ba-la-mậtđa sâu xa, đối với các pháp không tạo tác, không thành tựu, không sinh khởi, chuyển trí, lại có khả năng biết nhân duyên của sự chuyển ấy. Vì vậy nên biết Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng sinh ra chư Phật, cũng có khả năng chỉ rõ như thật về tướng của thế gian.
Bấy giờ, Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
–Bạch Thế Tôn, tất cả pháp tánh đều không sinh, không khởi, không biết, không thấy, như thế sao có thể nói Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng sinh ra chư Phật, là mẹ của chư Phật, cũng có khả năng chỉ rõ như thật về tướng của thế gian?
Phật dạy:
–Này Thiện Hiện, đúng vậy, đúng vậy, đúng như ông đã nói! Tất cả pháp tánh đều không sinh, không khởi, không biết, không thấy, nhưng nương thế tục mà nói Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng sinh ra chư Phật, là mẹ của chư Phật, cũng có khả năng chỉ rõ như thật về tướng của thế gian.
–Bạch Thế Tôn, tại sao các pháp không sinh, không khởi, không biết, không thấy?
–Này Thiện Hiện, vì tất cả các pháp là không, không sở hữu, đều chẳng tự tại, hư dối không chắc thật, nên tất cả các pháp không sinh, không khởi, không biết, không thấy.
Lại nữa Thiện Hiện, tất cả pháp tánh đều không nương tựa vào đâu, không hệ thuộc vào đâu, do nhân duyên ấy, nên không sinh, không khởi, không biết, không thấy.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa tuy có khả năng sinh ra chư Phật, có khả năng chỉ rõ như thật về tướng của thế gian, nhưng không có cái sinh khởi, cũng không có cái chỉ rõ.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy sắc nên gọi là chỉ rõ tướng của sắc; vì chẳng thấy thọ, tưởng, hành, thức nên gọi là chỉ rõ tướng của thọ, tưởng, hành, thức.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy nhãn xứ nên gọi là chỉ rõ tướng của nhãn xứ; vì chẳng thấy nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ nên gọi là chỉ rõ tướng của nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy sắc xứ nên gọi là chỉ rõ tướng của sắc xứ; vì chẳng thấy thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ nên gọi là chỉ rõ tướng của thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy nhãn giới nên gọi là chỉ rõ tướng của nhãn giới; vì chẳng thấy sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra nên gọi là chỉ rõ tướng của sắc giới cho đến tướng của các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy nhĩ giới nên gọi là chỉ rõ tướng của nhĩ giới; vì chẳng thấy thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc cùng các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra nên gọi là chỉ rõ tướng của thanh giới cho đến tướng của các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy tỷ giới nên gọi là chỉ rõ tướng của tỷ giới; vì chẳng thấy hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc cùng các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra nên gọi là chỉ rõ tướng của hương giới cho đến tướng của các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy thiệt giới nên gọi là chỉ rõ tướng của thiệt giới; vì chẳng thấy vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc cùng các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra nên gọi là chỉ rõ tướng của vị giới cho đến tướng của các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy thân giới nên gọi là chỉ rõ tướng của thân giới; vì chẳng thấy xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra nên gọi là chỉ rõ tướng của xúc giới cho đến tướng của các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy ý giới nên gọi là chỉ rõ tướng của ý giới; vì chẳng thấy pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp giới cho đến tướng của các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy địa giới nên gọi là chỉ rõ tướng của địa giới; vì chẳng thấy thủy, hỏa, phong, không, thức giới nên gọi là chỉ rõ tướng của thủy, hỏa, phong, không, thức giới.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy vô minh nên gọi là chỉ rõ tướng của vô minh; vì chẳng thấy hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sinh, lão tử, sầu bi khổ ưu não nên gọi là chỉ rõ tướng của hành cho đến tướng của lão tử, sầu bi khổ ưu não.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy Bố thí ba-la-mật-đa nên gọi là chỉ rõ tướng của Bố thí ba-la-mật-đa; vì chẳng thấy Tịnh giới, An nhẫn, Tinh tấn, Tĩnh lự, Bát-nhã ba-lamật-đa nên gọi là chỉ rõ tướng của Tịnh giới cho đến tướng của Bát-nhã ba-la-mật-đa.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy pháp không bên trong nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp không bên trong; vì chẳng thấy pháp không bên ngoài, pháp không cả trong ngoài, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không nơi tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp không bên ngoài cho đến tướng của pháp không không tánh tự tánh.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy chân như nên gọi là chỉ rõ tướng của chân như; vì chẳng thấy pháp giới, pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sinh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp giới cho đến tướng của cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy Thánh đế khổ nên gọi là chỉ rõ tướng của Thánh đế khổ; vì chẳng thấy Thánh đế tập, diệt, đạo nên gọi là chỉ rõ tướng của Thánh đế tập, diệt, đạo.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy bốn Tĩnh lự nên gọi là chỉ rõ tướng của bốn Tĩnh lự; vì chẳng thấy bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc nên gọi là chỉ rõ tướng của bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy tám Giải thoát nên gọi là chỉ rõ tướng của tám Giải thoát; vì chẳng thấy tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ nên gọi là chỉ rõ tướng của tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy bốn Niệm trụ nên gọi là chỉ rõ tướng của bốn Niệm trụ; vì chẳng thấy bốn Chánh đoạn, bốn Thần túc, năm Căn, năm Lực, bảy chi Đẳng giác, tám chi Thánh đạo nên gọi là chỉ rõ tướng của bốn Chánh đoạn cho đến tướng của tám chi Thánh đạo.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy pháp môn giải thoát Không nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp môn giải thoát Không; vì chẳng thấy pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy mười địa Bồ-tát nên gọi là chỉ rõ tướng của mười địa Bồ-tát.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy năm loại mắt nên gọi là chỉ rõ tướng của năm loại mắt; vì chẳng thấy sáu phép thần thông nên gọi là chỉ rõ tướng của sáu phép thần thông.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy mười lực của Phật nên gọi là chỉ rõ tướng nơi mười lực của Phật; vì chẳng thấy bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả, mười tám pháp Phật bất cộng nên gọi là chỉ rõ tướng của bốn điều không sợ cho đến tướng của mười tám pháp Phật bất cộng.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy pháp không quên mất nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp không quên mất; vì chẳng thấy tánh luôn luôn xả nên gọi là chỉ rõ tướng của tánh luôn luôn xả.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy trí Nhất thiết nên gọi là chỉ rõ tướng của trí Nhất thiết; vì chẳng thấy trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng nên gọi là chỉ rõ tướng của trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy tất cả pháp môn Đà-la-ni nên gọi là chỉ rõ tướng của tất cả pháp môn Đà-la-ni; vì chẳng thấy tất cả pháp môn Tam-ma-địa nên gọi là chỉ rõ tướng của tất cả pháp môn Tam-ma-địa.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy quả Dự lưu nên gọi là chỉ rõ tướng của quả Dự lưu; vì chẳng thấy quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán nên gọi là chỉ rõ tướng của quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy quả vị Độc giác nên gọi là chỉ rõ tướng của quả vị Độc giác.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy tất cả hạnh Đại Bồ-tát nên gọi là chỉ rõ tướng của tất cả hạnh Đại Bồ-tát.
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa vì chẳng thấy quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật nên gọi là chỉ rõ tướng của quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật.
Này Thiện Hiện, do ý nghĩa như thế Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ về thật tướng thế gian của chư Phật nên gọi là mẹ của chư Phật.
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
–Bạch Thế Tôn, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, tại sao vì chẳng thấy sắc nên gọi là chỉ rõ tướng của sắc, vì chẳng thấy thọ, tưởng, hành, thức nên gọi là chỉ rõ tướng của thọ, tưởng, hành, thức?
Tại sao vì chẳng thấy nhãn xứ nên gọi là chỉ rõ tướng của nhãn xứ, vì chẳng thấy nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ nên gọi là chỉ rõ tướng của nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ?
Tại sao vì chẳng thấy sắc xứ nên gọi là chỉ rõ tướng của sắc xứ, vì chẳng thấy thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ nên gọi là chỉ rõ tướng của thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ?
Tại sao vì chẳng thấy nhãn giới nên gọi là chỉ rõ tướng của nhãn giới, vì chẳng thấy sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra nên gọi là chỉ rõ tướng của sắc giới cho đến tướng của các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra?
Tại sao vì chẳng thấy nhĩ giới nên gọi là chỉ rõ tướng của nhĩ giới, vì chẳng thấy thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc cùng các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra nên gọi là chỉ rõ tướng của thanh giới cho đến tướng của các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra?
Tại sao vì chẳng thấy tỷ giới nên gọi là chỉ rõ tướng của tỷ giới, vì chẳng thấy hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc cùng các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra nên gọi là chỉ rõ tướng của hương giới cho đến tướng của các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra? Tại sao vì chẳng thấy thiệt giới nên gọi là chỉ rõ tướng của thiệt giới, vì chẳng thấy vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc cùng các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra nên gọi là chỉ rõ tướng của vị giới cho đến tướng của các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra?
Tại sao vì chẳng thấy thân giới nên gọi là chỉ rõ tướng của thân giới, vì chẳng thấy xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra nên gọi là chỉ rõ tướng của xúc giới cho đến tướng của các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra?
Tại sao vì chẳng thấy ý giới nên gọi là chỉ rõ tướng của ý giới, vì chẳng thấy pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp giới cho đến tướng của các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra?
Tại sao vì chẳng thấy địa giới nên gọi là chỉ rõ tướng của địa giới, vì chẳng thấy thủy, hỏa, phong, không, thức giới nên gọi là chỉ rõ tướng của thủy, hỏa, phong, không, thức giới?
Tại sao vì chẳng thấy vô minh nên gọi là chỉ rõ tướng của vô minh, vì chẳng thấy hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sinh, lão tử, sầu bi khổ ưu não nên gọi là chỉ rõ tướng của hành cho đến tướng của lão tử, sầu bi khổ ưu não?
Tại sao vì chẳng thấy Bố thí ba-la-mật-đa nên gọi là chỉ rõ tướng của Bố thí ba-la-mật-đa, vì chẳng thấy Tịnh giới, An nhẫn, Tinh tấn, Tĩnh lự, Bát-nhã ba-la-mật-đa nên gọi là chỉ rõ tướng của Tịnh giới cho đến tướng của Bát-nhã ba-la-mật-đa? Tại sao vì chẳng thấy pháp không bên trong nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp không bên trong, vì chẳng thấy pháp không bên ngoài, pháp không cả trong ngoài, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không nơi tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp không bên ngoài cho đến tướng của pháp không không tánh tự tánh?
Tại sao vì chẳng thấy chân như nên gọi là chỉ rõ tướng của chân như, vì chẳng thấy pháp giới, pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sinh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp giới cho đến tướng của cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn?
Tại sao vì chẳng thấy Thánh đế khổ nên gọi là chỉ rõ tướng của Thánh đế khổ, vì chẳng thấy Thánh đế tập, diệt, đạo nên gọi là chỉ rõ tướng của Thánh đế tập, diệt, đạo?
Tại sao vì chẳng thấy bốn Tĩnh lự nên gọi là chỉ rõ tướng của bốn Tĩnh lự, vì chẳng thấy bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc nên gọi là chỉ rõ tướng của bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc?
Tại sao vì chẳng thấy tám Giải thoát nên gọi là chỉ rõ tướng của tám Giải thoát, vì chẳng thấy tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ nên gọi là chỉ rõ tướng của tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ?
Tại sao vì chẳng thấy bốn Niệm trụ nên gọi là chỉ rõ tướng của bốn Niệm trụ, vì chẳng thấy bốn Chánh đoạn, bốn Thần túc, năm Căn, năm Lực, bảy chi Đẳng giác, tám chi Thánh đạo nên gọi là chỉ rõ tướng của bốn Chánh đoạn cho đến tướng của tám chi Thánh đạo?
Tại sao vì chẳng thấy pháp môn giải thoát Không nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp môn giải thoát Không, vì chẳng thấy pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện?
Tại sao vì chẳng thấy mười địa Bồ-tát nên gọi là chỉ rõ tướng của mười địa Bồ-tát?
Tại sao vì chẳng thấy năm loại mắt nên gọi là chỉ rõ tướng của năm loại mắt, vì chẳng thấy sáu phép thần thông nên gọi là chỉ rõ tướng của sáu phép thần thông?
Tại sao vì chẳng thấy mười lực của Phật nên gọi là chỉ rõ tướng nơi mười lực của Phật, vì chẳng thấy bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả, mười tám pháp Phật bất cộng nên gọi là chỉ rõ tướng của bốn điều không sợ cho đến tướng của mười tám pháp Phật bất cộng?
Tại sao vì chẳng thấy pháp không quên mất nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp không quên mất, vì chẳng thấy tánh luôn luôn xả nên gọi là chỉ rõ tướng của tánh luôn luôn xả?
Tại sao vì chẳng thấy trí Nhất thiết nên gọi là chỉ rõ tướng của trí Nhất thiết, vì chẳng thấy trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng nên gọi là chỉ rõ tướng của trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng?
Tại sao vì chẳng thấy tất cả pháp môn Đà-lani nên gọi là chỉ rõ tướng của tất cả pháp môn Đàla-ni, vì chẳng thấy tất cả pháp môn Tam-ma-địa nên gọi là chỉ rõ tướng của tất cả pháp môn Tamma-địa?
Tại sao vì chẳng thấy quả Dự lưu nên gọi là chỉ rõ tướng của quả Dự lưu, vì chẳng thấy quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán nên gọi là chỉ rõ tướng của quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán?
Tại sao vì chẳng thấy quả vị Độc giác nên gọi là chỉ rõ tướng của quả vị Độc giác?
Tại sao vì chẳng thấy tất cả hạnh Đại Bồ-tát nên gọi là chỉ rõ tướng của tất cả hạnh Đại Bồ-tát?
Tại sao vì chẳng thấy quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật nên gọi là chỉ rõ tướng của quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật?
Phật dạy:
–Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa do chẳng duyên sắc mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy sắc nên gọi là chỉ rõ tướng của sắc; chẳng duyên thọ, tưởng, hành, thức mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy thọ, tưởng, hành, thức nên gọi là chỉ rõ tướng của thọ, tưởng, hành, thức; do chẳng duyên nhãn xứ mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy nhãn xứ nên gọi là chỉ rõ tướng của nhãn xứ; chẳng duyên nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ nên gọi là chỉ rõ tướng của nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ; do chẳng duyên sắc xứ mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy sắc xứ nên gọi là chỉ rõ tướng của sắc xứ; chẳng duyên thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ nên gọi là chỉ rõ tướng của thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ; do chẳng duyên nhãn giới mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy nhãn giới nên gọi là chỉ rõ tướng của nhãn giới; chẳng duyên sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy sắc giới cho đến các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra nên gọi là chỉ rõ tướng của sắc giới cho đến các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra; do chẳng duyên nhĩ giới mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy nhĩ giới nên gọi là chỉ rõ tướng của nhĩ giới; chẳng duyên thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc cùng các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy thanh giới cho đến các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra nên gọi là chỉ rõ tướng của thanh giới cho đến các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra; do chẳng duyên tỷ giới mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy tỷ giới nên gọi là chỉ rõ tướng của tỷ giới; chẳng duyên hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc cùng các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy hương giới cho đến các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra nên gọi là chỉ rõ tướng của hương giới cho đến các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra; do chẳng duyên thiệt giới mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy thiệt giới nên gọi là chỉ rõ tướng của thiệt giới; chẳng duyên vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc cùng các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy vị giới cho đến các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra nên gọi là chỉ rõ tướng của vị giới cho đến các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra; do chẳng duyên thân giới mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy thân giới nên gọi là chỉ rõ tướng của thân giới; chẳng duyên xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy xúc giới cho đến các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra nên gọi là chỉ rõ tướng của xúc giới cho đến các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra; do chẳng duyên ý giới mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy ý giới nên gọi là chỉ rõ tướng của ý giới; chẳng duyên pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy pháp giới cho đến các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp giới cho đến các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra; do chẳng duyên địa giới mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy địa giới nên gọi là chỉ rõ tướng của địa giới; chẳng duyên thủy, hỏa, phong, không, thức giới mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy thủy, hỏa, phong, không, thức giới nên gọi là chỉ rõ tướng của thủy, hỏa, phong, không, thức giới; do chẳng duyên vô minh mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy vô minh nên gọi là chỉ rõ tướng của vô minh; chẳng duyên hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sinh, lão tử, sầu bi khổ ưu não mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy hành cho đến lão tử, sầu bi khổ ưu não nên gọi là chỉ rõ tướng của hành cho đến lão tử, sầu bi khổ ưu não; do chẳng duyên Bố thí ba-lamật-đa mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy Bố thí ba-la-mật-đa nên gọi là chỉ rõ tướng của Bố thí bala-mật-đa; chẳng duyên Tịnh giới, An nhẫn, Tinh tấn, Tĩnh lự, Bát-nhã ba-la-mật-đa mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy Tịnh giới cho đến Bát-nhã bala-mật-đa nên gọi là chỉ rõ tướng của Tịnh giới cho đến Bát-nhã ba-la-mật-đa; do chẳng duyên pháp không bên trong mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy pháp không bên trong nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp không bên trong; chẳng duyên pháp không bên ngoài, pháp không cả trong ngoài, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không nơi tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy pháp không bên ngoài cho đến pháp không không tánh tự tánh nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp không bên ngoài cho đến pháp không không tánh tự tánh; do chẳng duyên chân như mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy chân như nên gọi là chỉ rõ tướng của chân như; chẳng duyên pháp giới, pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sinh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy pháp giới cho đến cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp giới cho đến cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn; do chẳng duyên Thánh đế khổ mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy Thánh đế khổ nên gọi là chỉ rõ tướng của Thánh đế khổ; chẳng duyên Thánh đế tập, diệt, đạo mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy Thánh đế tập, diệt, đạo nên gọi là chỉ rõ tướng của Thánh đế tập, diệt, đạo; do chẳng duyên bốn Tĩnh lự mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy bốn Tĩnh lự nên gọi là chỉ rõ tướng của bốn Tĩnh lự; chẳng duyên bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc nên gọi là chỉ rõ tướng của bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc; do chẳng duyên tám Giải thoát mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy tám Giải thoát nên gọi là chỉ rõ tướng của tám Giải thoát; chẳng duyên tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ nên gọi là chỉ rõ tướng của tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ; do chẳng duyên bốn Niệm trụ mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy bốn Niệm trụ nên gọi là chỉ rõ tướng của bốn Niệm trụ; chẳng duyên bốn Chánh đoạn, bốn Thần túc, năm Căn, năm Lực, bảy chi Đẳng giác, tám chi Thánh đạo mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy bốn Chánh đoạn cho đến tám chi Thánh đạo nên gọi là chỉ rõ tướng của bốn Chánh đoạn cho đến tám chi Thánh đạo; do chẳng duyên pháp môn giải thoát Không mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy pháp môn giải thoát Không nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp môn giải thoát Không; chẳng duyên pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện; do chẳng duyên mười địa Bồ-tát mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy mười địa Bồ-tát nên gọi là chỉ rõ tướng của mười địa Bồ-tát; do chẳng duyên năm loại mắt mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy năm loại mắt nên gọi là chỉ rõ tướng của năm loại mắt; chẳng duyên sáu phép thần thông mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy sáu phép thần thông nên gọi là chỉ rõ tướng của sáu phép thần thông; do chẳng duyên mười lực của Phật mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy mười lực của Phật nên gọi là chỉ rõ tướng của mười lực của Phật; chẳng duyên bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả, mười tám pháp Phật bất cộng mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy bốn điều không sợ cho đến mười tám pháp Phật bất cộng nên gọi là chỉ rõ tướng của bốn điều không sợ cho đến mười tám pháp Phật bất cộng; do chẳng duyên pháp không quên mất mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy pháp không quên mất nên gọi là chỉ rõ tướng của pháp không quên mất; chẳng duyên tánh luôn luôn xả mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy tánh luôn luôn xả nên gọi là chỉ rõ tướng của tánh luôn luôn xả; do chẳng duyên trí Nhất thiết mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy trí Nhất thiết nên gọi là chỉ rõ tướng của trí Nhất thiết; chẳng duyên trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng nên gọi là chỉ rõ tướng của trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng; do chẳng duyên tất cả pháp môn Đàla-ni mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy tất cả pháp môn Đà-la-ni nên gọi là chỉ rõ tướng của tất cả pháp môn Đà-la-ni; chẳng duyên tất cả pháp môn Tam-ma-địa mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy tất cả pháp môn Tam-ma-địa nên gọi là chỉ rõ tướng của tất cả pháp môn Tam-ma-địa; do chẳng duyên quả Dự lưu mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy quả Dự lưu nên gọi là chỉ rõ tướng của quả Dự lưu; chẳng duyên quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán nên gọi là chỉ rõ tướng của quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán; do chẳng duyên quả vị Độc giác mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy quả vị Độc giác nên gọi là chỉ rõ tướng của quả vị Độc giác; do chẳng duyên tất cả hạnh Đại Bồ-tát mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy tất cả hạnh Đại Bồtát nên gọi là chỉ rõ tướng của tất cả hạnh Đại Bồtát; do chẳng duyên quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật mà sinh thức, đó là vì chẳng thấy quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật nên gọi là chỉ rõ tướng của quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật.
Này Thiện Hiện, do ý nghĩa như thế, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ thật tướng của thế gian cho chư Phật, nên gọi là mẹ của chư Phật.
Lại nữa Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng vì chư Phật mà hiện rõ cái không của thế gian nên gọi là mẹ của chư Phật; tức có khả năng chỉ rõ thật tướng của thế gian cho chư Phật.
Bạch Thế Tôn, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng vì chư Phật mà chỉ rõ cái không của thế gian là gì?
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng vì chư Phật chỉ rõ sắc là cái không của thế gian, chỉ rõ thọ, tưởng, hành, thức là cái không của thế gian; chỉ rõ nhãn xứ là cái không của thế gian, chỉ rõ nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ là cái không của thế gian; chỉ rõ sắc xứ là cái không của thế gian, chỉ rõ thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ là cái không của thế gian; chỉ rõ nhãn giới là cái không của thế gian, chỉ rõ sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra là cái không của thế gian; chỉ rõ nhĩ giới là cái không của thế gian, chỉ rõ thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc cùng các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra là cái không của thế gian; chỉ rõ tỷ giới là cái không của thế gian, chỉ rõ hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc cùng các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra là cái không của thế gian; chỉ rõ thiệt giới là cái không của thế gian, chỉ rõ vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc cùng các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra là cái không của thế gian; chỉ rõ thân giới là cái không của thế gian, chỉ rõ xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra là cái không của thế gian; chỉ rõ ý giới là cái không của thế gian, chỉ rõ pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra là cái không của thế gian; chỉ rõ địa giới là cái không của thế gian, chỉ rõ thủy, hỏa, phong, không, thức giới là cái không của thế gian; chỉ rõ vô minh là cái không của thế gian, chỉ rõ hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sinh, lão tử, sầu bi khổ ưu não là cái không của thế gian; chỉ rõ Bố thí ba-la-mật-đa là cái không của thế gian, chỉ rõ Tịnh giới, An nhẫn, Tinh tấn, Tĩnh lự, Bát-nhã ba-la-mật-đa là cái không của thế gian; chỉ rõ pháp không bên trong là cái không của thế gian, chỉ rõ pháp không bên ngoài, pháp không cả trong ngoài, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không nơi tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh là cái không của thế gian; chỉ rõ chân như là cái không của thế gian, chỉ rõ pháp giới, pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sinh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn là cái không của thế gian; chỉ rõ Thánh đế khổ là cái không của thế gian, chỉ rõ Thánh đế tập, diệt, đạo là cái không của thế gian; chỉ rõ bốn Tĩnh lự là cái không của thế gian, chỉ rõ bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc là cái không của thế gian; chỉ rõ tám Giải thoát là cái không của thế gian, chỉ rõ tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ là cái không của thế gian; chỉ rõ bốn Niệm trụ là cái không của thế gian, chỉ rõ bốn Chánh đoạn, bốn Thần túc, năm Căn, năm Lực, bảy chi Đẳng giác, tám chi Thánh đạo là cái không của thế gian; chỉ rõ pháp môn giải thoát Không là cái không của thế gian, chỉ rõ pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện là cái không của thế gian; chỉ rõ mười địa Bồ-tát là cái không của thế gian; chỉ rõ năm loại mắt là cái không của thế gian, chỉ rõ sáu phép thần thông là cái không của thế gian; chỉ rõ mười lực của Phật là cái không của thế gian, chỉ rõ bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả, mười tám pháp Phật bất cộng là cái không của thế gian; chỉ rõ pháp không quên mất là cái không của thế gian, chỉ rõ tánh luôn luôn xả là cái không của thế gian; chỉ rõ trí Nhất thiết là cái không của thế gian, chỉ rõ trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng là cái không của thế gian; chỉ rõ tất cả pháp môn Đàla-ni là cái không của thế gian, chỉ rõ tất cả pháp môn Tam-ma-địa là cái không của thế gian; chỉ rõ quả Dự lưu là cái không của thế gian, chỉ rõ quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán là cái không của thế gian; chỉ rõ quả vị Độc giác là cái không của thế gian; chỉ rõ tất cả hạnh Đại Bồ-tát là cái không của thế gian; chỉ rõ quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật là cái không của thế gian.
Này Thiện Hiện, do ý nghĩa như thế Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ thật tướng nơi thế gian cho chư Phật nên gọi là mẹ của chư Phật.
Lại nữa Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng khiến Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác làm cho các thế gian nhận lấy cái không của thế gian, tưởng đến cái không của thế gian, nghĩ về cái không của thế gian, thấu rõ cái không của thế gian.
Này Thiện Hiện, do ý nghĩa như vậy, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ thật tướng nơi thế gian cho chư Phật nên gọi là mẹ của chư Phật.
Lại nữa Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ tướng không của thế gian cho chư Phật nên gọi là mẹ của chư Phật, tức có khả năng chỉ rõ thật tướng nơi thế gian cho chư Phật.
Bạch Thế Tôn, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về tướng không của thế gian là gì?
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật sắc là tướng không của thế gian; thọ, tưởng, hành, thức là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhãn xứ là tướng không của thế gian, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật sắc xứ là tướng không của thế gian, thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhãn giới là tướng không của thế gian, sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhĩ giới là tướng không của thế gian, thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc cùng các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tỷ giới là tướng không của thế gian, hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc cùng các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật thiệt giới là tướng không của thế gian, vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc cùng các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật thân giới là tướng không của thế gian, xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật ý giới là tướng không của thế gian, pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật địa giới là tướng không của thế gian, thủy, hỏa, phong, không, thức giới là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật vô minh là tướng không của thế gian, hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sinh, lão tử, sầu bi khổ ưu não là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật Bố thí ba-la-mật-đa là tướng không của thế gian, Tịnh giới, An nhẫn, Tinh tấn, Tĩnh lự, Bát-nhã ba-la-mật-đa là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp không bên trong là tướng không của thế gian, pháp không bên ngoài, pháp không cả trong ngoài, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không nơi tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật chân như là tướng không của thế gian, pháp giới, pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sinh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật Thánh đế khổ là tướng không của thế gian, Thánh đế tập, diệt, đạo là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật bốn Tĩnh lự là tướng không của thế gian, bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tám Giải thoát là tướng không của thế gian, tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật bốn Niệm trụ là tướng không của thế gian, bốn Chánh đoạn, bốn Thần túc, năm Căn, năm Lực, bảy chi Đẳng giác, tám chi Thánh đạo là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp môn giải thoát Không là tướng không của thế gian, pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật mười địa Bồ-tát là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật năm loại mắt là tướng không của thế gian, sáu phép thần thông là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật mười lực của Phật là tướng không của thế gian, bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả, mười tám pháp Phật bất cộng là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp không quên mất là tướng không của thế gian, tánh luôn luôn xả là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật trí Nhất thiết là tướng không của thế gian, trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tất cả pháp môn Đà-la-ni là tướng không của thế gian, tất cả pháp môn Tam-ma-địa là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả Dự lưu là tướng không của thế gian, quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả vị Độc giác là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tất cả hạnh Đại Bồ-tát là tướng không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật là tướng không của thế gian.
Này Thiện Hiện, do ý nghĩa như thế Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về thật tướng nơi thế gian, nên gọi là mẹ của chư Phật.
Lại nữa Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian nên gọi là mẹ của chư Phật, tức có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về thật tướng nơi thế gian.
Bạch Thế Tôn, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian là gì?
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật sắc là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; thọ, tưởng, hành, thức là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhãn xứ là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật sắc xứ là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhãn giới là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhĩ giới là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc cùng các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tỷ giới là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc cùng các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật thiệt giới là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc cùng các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật thân giới là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật ý giới là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật địa giới là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, thủy, hỏa, phong, không, thức giới là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật vô minh là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sinh, lão tử, sầu bi khổ ưu não là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật Bố thí bala-mật-đa là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, Tịnh giới, An nhẫn, Tinh tấn, Tĩnh lự, Bátnhã ba-la-mật-đa là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp không bên trong là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, pháp không bên ngoài, pháp không cả trong ngoài, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không nơi tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật chân như là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, pháp giới, pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sinh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật Thánh đế khổ là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, Thánh đế tập, diệt, đạo là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật bốn Tĩnh lự là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tám Giải thoát là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật bốn Niệm trụ là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, bốn Chánh đoạn, bốn Thần túc, năm Căn, năm Lực, bảy chi Đẳng giác, tám chi Thánh đạo là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp môn giải thoát Không là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật mười địa Bồ-tát là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật năm loại mắt là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, sáu phép thần thông là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật mười lực của Phật là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả, mười tám pháp Phật bất cộng là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp không quên mất là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, tánh luôn luôn xả là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật trí Nhất thiết là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tất cả pháp môn Đà-la-ni là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, tất cả pháp môn Tam-ma-địa là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả Dự lưu là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian, quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả vị Độc giác là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tất cả hạnh Đại Bồ-tát là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật là tướng chẳng thể nghĩ bàn của thế gian.
Này Thiện Hiện, do ý nghĩa như thế Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về thật tướng nơi thế gian, nên gọi là mẹ của chư Phật.
Lại nữa Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về tướng xa lìa của thế gian nên gọi là mẹ của chư Phật, tức có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về thật tướng nơi thế gian.
Bạch Thế Tôn, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về tướng xa lìa của thế gian là gì?
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật sắc là tướng xa lìa của thế gian; thọ, tưởng, hành, thức là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhãn xứ là tướng xa lìa của thế gian, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật sắc xứ là tướng xa lìa của thế gian, thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhãn giới là tướng xa lìa của thế gian, sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhĩ giới là tướng xa lìa của thế gian, thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc cùng các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tỷ giới là tướng xa lìa của thế gian, hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc cùng các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật thiệt giới là tướng xa lìa của thế gian, vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc cùng các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật thân giới là tướng xa lìa của thế gian, xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật ý giới là tướng xa lìa của thế gian, pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật địa giới là tướng xa lìa của thế gian, thủy, hỏa, phong, không, thức giới là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật vô minh là tướng xa lìa của thế gian, hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sinh, lão tử, sầu bi khổ ưu não là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật Bố thí ba-la-mật-đa là tướng xa lìa của thế gian, Tịnh giới, An nhẫn, Tinh tấn, Tĩnh lự, Bát-nhã ba-la-mật-đa là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp không bên trong là tướng xa lìa của thế gian, pháp không bên ngoài, pháp không cả trong ngoài, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không nơi tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật chân như là tướng xa lìa của thế gian, pháp giới, pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sinh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật Thánh đế khổ là tướng xa lìa của thế gian, Thánh đế tập, diệt, đạo là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật bốn Tĩnh lự là tướng xa lìa của thế gian, bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tám Giải thoát là tướng xa lìa của thế gian, tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật bốn Niệm trụ là tướng xa lìa của thế gian, bốn Chánh đoạn, bốn Thần túc, năm Căn, năm Lực, bảy chi Đẳng giác, tám chi Thánh đạo là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp môn giải thoát Không là tướng xa lìa của thế gian, pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật mười địa Bồ-tát là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật năm loại mắt là tướng xa lìa của thế gian, sáu phép thần thông là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật mười lực của Phật là tướng xa lìa của thế gian, bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả, mười tám pháp Phật bất cộng là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp không quên mất là tướng xa lìa của thế gian, tánh luôn luôn xả là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật trí Nhất thiết là tướng xa lìa của thế gian, trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tất cả pháp môn Đà-la-ni là tướng xa lìa của thế gian, tất cả pháp môn Tam-ma-địa là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả Dự lưu là tướng xa lìa của thế gian, quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả vị
Độc giác là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tất cả hạnh Đại Bồ-tát là tướng xa lìa của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật là tướng xa lìa của thế gian.
Này Thiện Hiện, do ý nghĩa như thế Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về thật tướng nơi thế gian, nên gọi là mẹ của chư Phật.
Lại nữa Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về tướng tịch tĩnh của thế gian nên gọi là mẹ của chư Phật, tức có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về thật tướng nơi thế gian.
Bạch Thế Tôn, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về tướng tịch tĩnh của thế gian là gì?
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật sắc là tướng tịch tĩnh của thế gian; thọ, tưởng, hành, thức là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhãn xứ là tướng tịch tĩnh của thế gian, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật sắc xứ là tướng tịch tĩnh của thế gian, thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhãn giới là tướng tịch tĩnh của thế gian, sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhĩ giới là tướng tịch tĩnh của thế gian, thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc cùng các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tỷ giới là tướng tịch tĩnh của thế gian, hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc cùng các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật thiệt giới là tướng tịch tĩnh của thế gian, vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc cùng các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật thân giới là tướng tịch tĩnh của thế gian, xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật ý giới là tướng tịch tĩnh của thế gian, pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật địa giới là tướng tịch tĩnh của thế gian, thủy, hỏa, phong, không, thức giới là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật vô minh là tướng tịch tĩnh của thế gian, hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sinh, lão tử, sầu bi khổ ưu não là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật Bố thí bala-mật-đa là tướng tịch tĩnh của thế gian, Tịnh giới, An nhẫn, Tinh tấn, Tĩnh lự, Bát-nhã ba-lamật-đa là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp không bên trong là tướng tịch tĩnh của thế gian, pháp không bên ngoài, pháp không cả trong ngoài, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không nơi tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật chân như là tướng tịch tĩnh của thế gian, pháp giới, pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sinh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật Thánh đế khổ là tướng tịch tĩnh của thế gian, Thánh đế tập, diệt, đạo là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật bốn Tĩnh lự là tướng tịch tĩnh của thế gian, bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tám Giải thoát là tướng tịch tĩnh của thế gian, tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật bốn Niệm trụ là tướng tịch tĩnh của thế gian, bốn Chánh đoạn, bốn Thần túc, năm Căn, năm Lực, bảy chi Đẳng giác, tám chi Thánh đạo là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp môn giải thoát Không là tướng tịch tĩnh của thế gian, pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật mười địa Bồ-tát là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật năm loại mắt là tướng tịch tĩnh của thế gian, sáu phép thần thông là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật mười lực của Phật là tướng tịch tĩnh của thế gian, bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả, mười tám pháp Phật bất cộng là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp không quên mất là tướng tịch tĩnh của thế gian, tánh luôn luôn xả là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật trí Nhất thiết là tướng tịch tĩnh của thế gian, trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tất cả pháp môn Đà-la-ni là tướng tịch tĩnh của thế gian, tất cả pháp môn Tam-mađịa là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả Dự lưu là tướng tịch tĩnh của thế gian, quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả vị Độc giác là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tất cả hạnh Đại Bồ-tát là tướng tịch tĩnh của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật là tướng tịch tĩnh của thế gian.
Này Thiện Hiện, do ý nghĩa như thế Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về thật tướng nơi thế gian, nên gọi là mẹ của chư Phật.
Lại nữa Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về tướng rốt ráo không của thế gian nên gọi là mẹ của chư Phật, tức có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về thật tướng nơi thế gian.
Bạch Thế Tôn, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về tướng rốt ráo không của thế gian là gì?
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật sắc là tướng rốt ráo không của thế gian; thọ, tưởng, hành, thức là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhãn xứ là tướng rốt ráo không của thế gian, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật sắc xứ là tướng rốt ráo không của thế gian, thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhãn giới là tướng rốt ráo không của thế gian, sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhĩ giới là tướng rốt ráo không của thế gian, thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc cùng các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tỷ giới là tướng rốt ráo không của thế gian, hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc cùng các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật thiệt giới là tướng rốt ráo không của thế gian, vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc cùng các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật thân giới là tướng rốt ráo không của thế gian, xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật ý giới là tướng rốt ráo không của thế gian, pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật địa giới là tướng rốt ráo không của thế gian, thủy, hỏa, phong, không, thức giới là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật vô minh là tướng rốt ráo không của thế gian, hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sinh, lão tử, sầu bi khổ ưu não là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật Bố thí ba-la-mật-đa là tướng rốt ráo không của thế gian, Tịnh giới, An nhẫn, Tinh tấn, Tĩnh lự, Bát-nhã ba-la-mật-đa là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp không bên trong là tướng rốt ráo không của thế gian, pháp không bên ngoài, pháp không cả trong ngoài, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không nơi tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật chân như là tướng rốt ráo không của thế gian, pháp giới, pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sinh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật Thánh đế khổ là tướng rốt ráo không của thế gian, Thánh đế tập, diệt, đạo là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật bốn Tĩnh lự là tướng rốt ráo không của thế gian, bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tám Giải thoát là tướng rốt ráo không của thế gian, tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật bốn Niệm trụ là tướng rốt ráo không của thế gian, bốn Chánh đoạn, bốn Thần túc, năm Căn, năm Lực, bảy chi Đẳng giác, tám chi Thánh đạo là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp môn giải thoát Không là tướng rốt ráo không của thế gian, pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật mười địa Bồ-tát là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật năm loại mắt là tướng rốt ráo không của thế gian, sáu phép thần thông là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật mười lực của Phật là tướng rốt ráo không của thế gian, bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả, mười tám pháp Phật bất cộng là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp không quên mất là tướng rốt ráo không của thế gian, tánh luôn luôn xả là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật trí Nhất thiết là tướng rốt ráo không của thế gian, trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tất cả pháp môn Đà-la-ni là tướng rốt ráo không của thế gian, tất cả pháp môn Tam-ma-địa là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả Dự lưu là tướng rốt ráo không của thế gian, quả Nhất lai, Bất hoàn, A-lahán là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả vị Độc giác là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tất cả hạnh Đại Bồ-tát là tướng rốt ráo không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật là tướng rốt ráo không của thế gian.
Này Thiện Hiện, do ý nghĩa như thế Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về thật tướng nơi thế gian, nên gọi là mẹ của chư Phật.
Lại nữa Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về tướng của pháp không không tánh nơi thế gian nên gọi là mẹ của chư Phật, tức có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về thật tướng nơi thế gian.
Bạch Thế Tôn, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về tướng của pháp không không tánh nơi thế gian là gì?
Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật sắc là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; thọ, tưởng, hành, thức là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhãn xứ là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật sắc xứ là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhãn giới là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhĩ giới là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc cùng các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tỷ giới là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc cùng các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật thiệt giới là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc cùng các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật thân giới là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật ý giới là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật địa giới là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, thủy, hỏa, phong, không, thức giới là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật vô minh là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sinh, lão tử, sầu bi khổ ưu não là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật Bố thí bala-mật-đa là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, Tịnh giới, An nhẫn, Tinh tấn, Tĩnh lự, Bát-nhã ba-la-mật-đa là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp không bên trong là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, pháp không bên ngoài, pháp không cả trong ngoài, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không nơi tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật chân như là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, pháp giới, pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sinh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật Thánh đế khổ là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, Thánh đế tập, diệt, đạo là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật bốn Tĩnh lự là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tám Giải thoát là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật bốn Niệm trụ là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, bốn Chánh đoạn, bốn Thần túc, năm Căn, năm Lực, bảy chi Đẳng giác, tám chi Thánh đạo là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp môn giải thoát Không là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật mười địa Bồ-tát là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật năm loại mắt là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, sáu phép thần thông là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật mười lực của Phật là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả, mười tám pháp Phật bất cộng là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp không quên mất là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, tánh luôn luôn xả là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật trí Nhất thiết là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tất cả pháp môn Đà-la-ni là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, tất cả pháp môn Tam-ma-địa là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả Dự lưu là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian, quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả vị Độc giác là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tất cả hạnh Đại Bồ-tát là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật là tướng của pháp không không tánh nơi thế gian.
Này Thiện Hiện, do ý nghĩa như thế Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về thật tướng nơi thế gian, nên gọi là mẹ của chư Phật.
Lại nữa Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian nên gọi là mẹ của chư Phật, tức có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về thật tướng nơi thế gian.
–Bạch Thế Tôn, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian là gì?
–Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật sắc là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; thọ, tưởng, hành, thức là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhãn xứ là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật sắc xứ là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhãn giới là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhĩ giới là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc cùng các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tỷ giới là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc cùng các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật thiệt giới là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc cùng các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật thân giới là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật ý giới là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật địa giới là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, thủy, hỏa, phong, không, thức giới là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật vô minh là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sinh, lão tử, sầu bi khổ ưu não là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật Bố thí ba-la-mật-đa là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, Tịnh giới, An nhẫn, Tinh tấn, Tĩnh lự, Bát-nhã ba-lamật-đa là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp không bên trong là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, pháp không bên ngoài, pháp không cả trong ngoài, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không nơi tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật chân như là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, pháp giới, pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sinh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật Thánh đế khổ là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, Thánh đế tập, diệt, đạo là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật bốn Tĩnh lự là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tám Giải thoát là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật bốn Niệm trụ là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, bốn Chánh đoạn, bốn Thần túc, năm Căn, năm Lực, bảy chi Đẳng giác, tám chi Thánh đạo là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp môn giải thoát Không là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật mười địa Bồ-tát là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật năm loại mắt là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, sáu phép thần thông là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật mười lực của Phật là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả, mười tám pháp Phật bất cộng là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp không quên mất là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, tánh luôn luôn xả là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật trí Nhất thiết là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tất cả pháp môn Đà-la-ni là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, tất cả pháp môn Tam-ma-địa là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả Dự lưu là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian, quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả vị Độc giác là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tất cả hạnh Đại Bồ-tát là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật là tướng của pháp không tự tánh nơi thế gian.
Này Thiện Hiện, do ý nghĩa như thế Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về thật tướng nơi thế gian, nên gọi là mẹ của chư Phật.
Lại nữa Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian nên gọi là mẹ của chư Phật, tức có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về thật tướng nơi thế gian.
–Bạch Thế Tôn, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian là gì?
–Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật sắc là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; thọ, tưởng, hành, thức là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhãn xứ là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật sắc xứ là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhãn giới là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhĩ giới là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc cùng các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tỷ giới là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc cùng các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật thiệt giới là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc cùng các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật thân giới là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật ý giới là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật địa giới là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, thủy, hỏa, phong, không, thức giới là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật vô minh là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sinh, lão tử, sầu bi khổ ưu não là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật Bố thí ba-la-mật-đa là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, Tịnh giới, An nhẫn, Tinh tấn, Tĩnh lự, Bát-nhã ba-la-mật-đa là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp không bên trong là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, pháp không bên ngoài, pháp không cả trong ngoài, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không nơi tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật chân như là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, pháp giới, pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sinh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật Thánh đế khổ là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, Thánh đế tập, diệt, đạo là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật bốn Tĩnh lự là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tám Giải thoát là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật bốn Niệm trụ là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, bốn Chánh đoạn, bốn Thần túc, năm Căn, năm Lực, bảy chi Đẳng giác, tám chi Thánh đạo là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp môn giải thoát Không là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật mười địa Bồ-tát là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật năm loại mắt là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, sáu phép thần thông là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật mười lực của Phật là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả, mười tám pháp Phật bất cộng là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp không quên mất là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, tánh luôn luôn xả là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật trí Nhất thiết là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tất cả pháp môn Đà-la-ni là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, tất cả pháp môn Tam-ma-địa là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả Dự lưu là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian, quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả vị Độc giác là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tất cả hạnh Đại Bồ-tát là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật là tướng của pháp không không tánh tự tánh nơi thế gian.
Này Thiện Hiện, do ý nghĩa như thế Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về thật tướng nơi thế gian, nên gọi là mẹ của chư Phật.
Lại nữa Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về tướng thuần không của thế gian nên gọi là mẹ của chư Phật, tức có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về thật tướng nơi thế gian.
–Bạch Thế Tôn, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về tướng thuần không của thế gian là gì?
–Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật sắc là tướng thuần không của thế gian; thọ, tưởng, hành, thức là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhãn xứ là tướng thuần không của thế gian, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật sắc xứ là tướng thuần không của thế gian, thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhãn giới là tướng thuần không của thế gian, sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhĩ giới là tướng thuần không của thế gian, thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc cùng các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tỷ giới là tướng thuần không của thế gian, hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc cùng các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật thiệt giới là tướng thuần không của thế gian, vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc cùng các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật thân giới là tướng thuần không của thế gian, xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật ý giới là tướng thuần không của thế gian, pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật địa giới là tướng thuần không của thế gian, thủy, hỏa, phong, không, thức giới là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật vô minh là tướng thuần không của thế gian, hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sinh, lão tử, sầu bi khổ ưu não là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật Bố thí ba-la-mật-đa là tướng thuần không của thế gian, Tịnh giới, An nhẫn, Tinh tấn, Tĩnh lự, Bát-nhã ba-la-mật-đa là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp không bên trong là tướng thuần không của thế gian, pháp không bên ngoài, pháp không cả trong ngoài, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không nơi tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật chân như là tướng thuần không của thế gian, pháp giới, pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sinh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật Thánh đế khổ là tướng thuần không của thế gian, Thánh đế tập, diệt, đạo là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật bốn Tĩnh lự là tướng thuần không của thế gian, bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tám Giải thoát là tướng thuần không của thế gian, tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật bốn Niệm trụ là tướng thuần không của thế gian, bốn Chánh đoạn, bốn Thần túc, năm Căn, năm Lực, bảy chi Đẳng giác, tám chi Thánh đạo là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp môn giải thoát Không là tướng thuần không của thế gian, pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật mười địa Bồ-tát là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật năm loại mắt là tướng thuần không của thế gian, sáu phép thần thông là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật mười lực của Phật là tướng thuần không của thế gian, bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả, mười tám pháp Phật bất cộng là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp không quên mất là tướng thuần không của thế gian, tánh luôn luôn xả là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật trí Nhất thiết là tướng thuần không của thế gian, trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tất cả pháp môn Đà-la-ni là tướng thuần không của thế gian, tất cả pháp môn Tam-ma-địa là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả Dự lưu là tướng thuần không của thế gian, quả Nhất lai, Bất hoàn, A-lahán là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả vị Độc giác là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tất cả hạnh Đại Bồ-tát là tướng thuần không của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật là tướng thuần không của thế gian.
Này Thiện Hiện, do ý nghĩa như thế Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về thật tướng nơi thế gian, nên gọi là mẹ của chư Phật.
Lại nữa Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian nên gọi là mẹ của chư Phật, tức có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về thật tướng nơi thế gian.
–Bạch Thế Tôn, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian là gì?
–Này Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật sắc là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; thọ, tưởng, hành, thức là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhãn xứ là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý xứ là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật sắc xứ là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, thanh, hương, vị, xúc, pháp xứ là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhãn giới là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, sắc giới, nhãn thức giới và nhãn xúc cùng các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật nhĩ giới là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, thanh giới, nhĩ thức giới và nhĩ xúc cùng các thọ do nhĩ xúc làm duyên sinh ra là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tỷ giới là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, hương giới, tỷ thức giới và tỷ xúc cùng các thọ do tỷ xúc làm duyên sinh ra là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật thiệt giới là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, vị giới, thiệt thức giới và thiệt xúc cùng các thọ do thiệt xúc làm duyên sinh ra là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật thân giới là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, xúc giới, thân thức giới và thân xúc cùng các thọ do thân xúc làm duyên sinh ra là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật ý giới là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, pháp giới, ý thức giới và ý xúc cùng các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật địa giới là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, thủy, hỏa, phong, không, thức giới là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật vô minh là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, hành, thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thọ, ái, thủ, hữu, sinh, lão tử, sầu bi khổ ưu não là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật Bố thí ba-la-mật-đa là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, Tịnh giới, An nhẫn, Tinh tấn, Tĩnh lự, Bát-nhã ba-la-mật-đa là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp không bên trong là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, pháp không bên ngoài, pháp không cả trong ngoài, pháp không không, pháp không lớn, pháp không thắng nghĩa, pháp không hữu vi, pháp không vô vi, pháp không rốt ráo, pháp không không biên giới, pháp không tản mạn, pháp không không đổi khác, pháp không bản tánh, pháp không tự tướng, pháp không cộng tướng, pháp không nơi tất cả pháp, pháp không chẳng thể nắm bắt được, pháp không không tánh, pháp không tự tánh, pháp không không tánh tự tánh là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật chân như là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, pháp giới, pháp tánh, tánh không hư vọng, tánh chẳng đổi khác, tánh bình đẳng, tánh ly sinh, pháp định, pháp trụ, thật tế, cảnh giới hư không, cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật Thánh đế khổ là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, Thánh đế tập, diệt, đạo là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật bốn Tĩnh lự là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tám Giải thoát là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, tám Thắng xứ, chín Định thứ đệ, mười Biến xứ là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật bốn Niệm trụ là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, bốn Chánh đoạn, bốn Thần túc, năm Căn, năm Lực, bảy chi Đẳng giác, tám chi Thánh đạo là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp môn giải thoát Không là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, pháp môn giải thoát Vô tướng, Vô nguyện là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật mười địa Bồ-tát là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật năm loại mắt là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, sáu phép thần thông là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật mười lực của Phật là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, bốn điều không sợ, bốn sự hiểu biết thông suốt, đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả, mười tám pháp Phật bất cộng là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật pháp không quên mất là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, tánh luôn luôn xả là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật trí Nhất thiết là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tất cả pháp môn Đà-la-ni là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, tất cả pháp môn Tam-ma-địa là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả Dự lưu là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian, quả Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả vị Độc giác là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật tất cả hạnh Đại Bồ-tát là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian; có khả năng chỉ rõ cho chư Phật quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật là tướng thuần vô tướng, vô nguyện của thế gian.
Này Thiện Hiện, do ý nghĩa như thế Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về thật tướng nơi thế gian, nên gọi là mẹ của chư Phật.
Lại nữa Thiện Hiện, Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa có khả năng chỉ rõ cho chư Phật về các tướng nơi thế gian ấy, khiến không sinh khởi về thế gian này, tưởng về thế gian khác. Vì sao? Vì thật không có pháp để có thể khởi tưởng về thế gian này, về thế gian khác.
[Mục lục bộ Bát-nhã][220][221][222][223][224][225][226][227][228][229][230][231][232][233][234][235][236][237][238][239][240][241][242][243][244][245][246][247][248][249][250][251][252][253][254][255][256][257][258][259][260][261]