Đoạn Kết

Pháp-hành-thiền-tuệ là pháp-hành chỉ có trong Phật-giáo mà thôi, hoàn toàn không có ngoài Phật-giáo.

Pháp-hành thiền-tuệ có từ khi Đức-Phật Gotama xuất hiện trên thế gian, khi giáo-pháp của Đức-Phật Gotama được phát triển, được lưu truyền trên thế gian, rồi sẽ bị mai một dần dần theo thời gian thì pháp-hành thiền-tuệ bị mất trước, còn tuổi thọ Phật-giáo đến 5000 năm sẽ bị suy đồi hoàn toàn trên cõi người này.

Pháp-hành thiền-tuệ là pháp-hành dẫn đến giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong ba giới bốn loài, đối với chư vị Bồ-tát thanh-văn-giác đã từng tích luỹ đầy đủ 10 pháp-hạnh ba-la-mật (pāramī) và 5 pháp-chủ (indriya) từ vô số kiếp quá-khứ được lưu trữ ở trong tâm sinh rồi diệt, từ kiếp này sang kiếp kia, cho đến kiếp hiện-tại.

Kiếp hiện-tại chư vị Bồ-tát thanh-văn-giác có duyên lành đến hầu đảnh lễ Đức-Phật hoặc chư bậc Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật, lắng nghe chánh-pháp của Đức-Phật, có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo: Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo.

Chư vị Bồ-tát thanh-văn-giác ấy là hành-giả có giới-hạnh trong sạch làm nơi nương nhờ, thực-hành pháp-hành thiền-tuệ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế y theo Đức-Phật, chứng đắc Thánh-đạo nào, Thánh-quả ấy trở thành bậc Thánh thanh-văn đệ-tử của Đức-Phật bậc nào tùy theo năng lực của 10 pháp-hạnh ba-la-mật và 5 pháp-chủ của mỗi vị Bồ-tát thanh-văn-giác.

Thánh thanh-văn đệ-tử có 4 bậc, mà mỗi bậc Thánh thanh-văn giảm dần được sự khổ tâm trong kiếp hiện-tại và kiếp vị-lai như sau:

1- Bậc Thánh Nhập-lưu đã diệt tận được 2 loại phiền-não là tà-kiến trong 4 tham-tâm hợp với tà-kiến và đã diệt tận được hoài-nghi trong si-tâm hợp với hoài-nghi không còn dư sót.

- Kiếp hiện-tại, bậc Thánh Nhập-lưu không còn khổ tâm do 2 loại phiền-não tà-kiến và hoài-nghi trong 5 bất-thiện-tâm (ác-tâm) là 4 tham-tâm hợp với tà-kiến và 1 si-tâm hợp với hoài-nghi ấy nữa, chỉ còn khổ tâm do 4 tham-tâm không hợp với tà-kiến, 2 sân-tâm và 1 si-tâm hợp với phóng-tâm mà thôi.

- Kiếp vị-lai, sau khi bậc Thánh Nhập-lưu chết, tuyệt đối không tái-sinh kiếp sau trong 4 cõi ác-giới, mà chỉ có đại-thiện-nghiệp trong đại-thiện-tâm cho quả tái-sinh kiếp sau đầu thai làm người hoặc hóa-sinh làm vị thiên-nam, vị thiên-nữ trên cõi trời dục-giới, nhiều nhất 7 kiếp nữa mà thôi. Đến kiếp thứ 7, bậc Thánh Nhập-lưu chắc chắn sẽ trở thành bậc Thánh A-ra-hán, rồi sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

2- Bậc Thánh Nhất-lai đã diệt tận được 1 loại phiền-não sân loại thô trong 2 sân-tâm không còn dư sót.

- Kiếp hiện-tại, bậc Thánh Nhất-lai không còn khổ tâm do phiền-não sân loại thô trong 2 sân-tâm ấy nữa, chỉ còn khổ tâm do 2 sân-tâm loại vi-tế, 4 tham-tâm không hợp với tà-kiến, 1 si-tâm hợp với phóng-tâm mà thôi.

- Kiếp vị-lai, sau khi bậc Thánh Nhất-lai chết, chỉ có đại-thiện-nghiệp trong đại-thiện-tâm cho quả tái-sinh kiếp sau đầu thai làm người hoặc hóa-sinh làm vị thiên-nam, vị thiên-nữ trên cõi trời dục-giới, 1 kiếp nữa mà thôi. Trong kiếp ấy, bậc Thánh Nhất-lai chắc chắn sẽ trở thành bậc Thánh A-ra-hán, rồi sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

3- Bậc Thánh Bất-lai đã diệt tận được 1 loại phiền-não sân loại vi-tế trong 2 sân-tâm không còn dư sót.

- Kiếp hiện-tại, bậc Thánh Bất-lai không còn khổ tâm do phiền-não sân trong 2 sân-tâm ấy nữa, chỉ còn khổ tâm do 4 tham-tâm không hợp với tà-kiến và 1 si-tâm hợp với phóng-tâm mà thôi.

- Kiếp vị-lai, sau khi bậc Thánh Bất-lai chết, không còn tái-sinh trở lại cõi dục-giới, chỉ có sắc-giới thiện-nghiệp trong bậc thiền sắc-giới thiện-tâm nào cho quả tái-sinh kiếp sau hóa-sinh làm vị phạm-thiên trên tầng trời sắc-giới phạm-thiên tương xứng với bậc thiền sắc-giới quả-tâm ấy. Vị phạm-thiên Thánh Bất-lai ấy chắc chắn sẽ trở thành bậc Thánh A-ra-hán tại tầng trời sắc-giới phạm-thiên ấy, rồi sẽ tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

4- Bậc Thánh A-ra-hán đã diệt tận được 7 loại phiền-não còn lại là tham, ngã-mạn, buồn-chán, si, phóng-tâm, không biết hổ-thẹn tội-lỗi, không biết ghê-sợ tội-lỗi trong 4 tham-tâm không hợp với tà-kiến, 1 si-tâm hợp với phóng-tâm không còn dư sót.

- Kiếp hiện-tại, bậc Thánh A-ra-hán hoàn toàn không còn khổ tâm do phiền-não trong bất-thiện-tâm nào nữa, chỉ còn khổ thân mà thôi. Bậc Thánh A-ra-hán đến khi hết tuổi thọ, đồng thời tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khổ tử sinh luân-hồi trong tam-giới.

Sở dĩ người nào chịu nỗi khổ tâm là vì phiền-não trong bất-thiện-tâm (ác-tâm) của người ấy.

Về phần khổ thân là do tứ đại không điều hòa, hễ chúng sinh có thân thì ắt có nỗi khổ thân đó là điều dĩ nhiên khó tránh khỏi được.

Vị Bồ-tát thanh-văn-giác nào thuộc về hạng người tam-nhân (tihetukapuggala) đã từng tích lũy đầy đủ 10 pháp-hạnh ba-la-mật và 5 pháp-chủ từ vô số kiếp quá-khứ cho đến kiếp hiện-tại, có duyên lành gặp được Phật-giáo đang được lưu truyền trên thế gian.

Vị Bồ-tát thanh-văn-giác ấy đến hầu đảnh lễ Ngài Trưởng-lão thiền sư, lắng nghe chánh-pháp của Đức-Phật, có đức-tin trong sạch nơi Tam-bảo: Đức-Phật-bảo, Đức-Pháp-bảo, Đức-Tăng-bảo, có giới-hạnh trong sạch làm nơi nương nhờ, là hành-giả thực-hành pháp-hành thiền-tuệ dẫn đến chứng ngộ chân-lý tứ Thánh-đế y theo Đức-Phật, chứng đắc 4 Thánh-đạo, 4 Thánh-quả và Niết-bàn, diệt tận được mọi tham-ái, mọi phiền-não không còn dư sót, trở thành bậc Thánh A-ra-hán hoàn toàn không có khổ tâm nữa, chỉ còn có khổ thân mà thôi.

Bậc Thánh A-ra-hán kiếp hiện-tại đến khi hết tuổi thọ gọi là tịch diệt Niết-bàn, giải thoát khỏi khổ thân, đồng thời giải thoát khỏi mọi cảnh khổ tử sinh luân-hồi trong ba giới bốn loài. Đó là quả-báu đặc biệt của pháp-hành thiền-tuệ trong Phật-giáo.

Patthanā

Iminā puññakammena, sukhī bhavāma sabbadā.

Ciraṃ tiṭṭhatu saddhammo, loke sattā sumaṅgalā.

Vietnam-raṭṭhikā sabbe ca, janā pappontu sāsane.

Vuḍḍhiṃ viruḷhivepullaṃ, patthayāmi nirantaraṃ.

Do nhờ phước thiện thanh cao này,

Cho chúng con thường được an-lạc.

Cầu mong chánh-pháp được trường tồn,

Tất cả chúng-sinh được hạnh phúc.

Dân tộc Việt Nam được phát triển,

Tiến hóa hưng thịnh trong Phật giáo.

Bần sư cầu nguyện với tâm thành,

Hằng mong được thành tựu như nguyện.

Ciraṃ tiṭṭhatu saddhammo lokasmiṃ.

Ciraṃ tiṭṭhatu saddhammo Vietnam-raṭṭhasmiṃ.

Cầu nguyện chánh-pháp được trường tồn trên thế gian.

Cầu nguyện chánh-pháp được trường tồn trên Tổ quốc Việt Nam thân yêu.

PL. 2562 / DL. 2018

Rừng Núi Viên Không

Xã Tóc Tiên, Huyện Tân Thành

Tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu.

Tỳ-khưu Hộ-Pháp

(Dhammarakkhita Bhikkhu)

(Aggamahāpaṇḍita)

SÁCH THAM KHẢO VÀ TRÍCH DẪN

- Vinayapiṭakapāḷi và Vinayaṭṭhakathāpāḷi.

- Suttantapiṭakapāḷi và Suttantaṭṭhakathāpāḷi.

- Abhidhammapiṭakapāḷi và Abhidhammaṭṭhakathāpāḷi.

- Bộ Visuddhimagga và Bộ Visisuddhimaggamahāṭīkā.

- Bộ Abhidhammatthasaṅgaha của Ngài Đại-Trưởng-Lão Bhaddanta Anuruddha.

- Toàn bộ Mahābuddhavaṃsa của Ngài Đại-Trưởng-Lão Bhaddanta Vicittasārābhivaṃsa (Visiṭṭhatipiṭakadhara, Mahātipiṭakakovida, Tipiṭakadharadhammabhaṇḍāgārika).

- Toàn bộ sách giáo khoa “Paramatthajotika” của Ngài Đại-Trưởng-Lão Bhaddanta Saddhammajotika.

- Các bộ sách của Ngài Đại-Trưởng-Lão Bhaddanta Ledi Sayadaw, v.v…

Mục lục quyển 10 | 01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07 | 08