SỐ 220
KINH ĐẠI BÁT-NHÃ BA-LA-MẬT-ĐA
HỘI THỨ IV
Phẩm 18: Tướng không
(QUYỂN 549 - 550)
Hán dịch: Đời Đường, Tam tạng Pháp sư Huyền Trang.
Bấy giờ Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
–Bạch Thế Tôn, Đại Bồ-tát không thoái chuyển thành tựu công đức rộng lớn thật hy hữu. Bạch Đức Thế Tôn, các tướng trạng của Đại Bồ-tát không thoái chuyển giảng nói nhiều như hằng hà sa số kiếp; do Đức Phật đã nói về các tướng trạng, đã chỉ rõ sự thành tựu vô lượng công đức thù thắng của Đại Bồ-tát không thoái chuyển. Cúi xin Đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác giảng tiếp nghĩa xứ tương ưng Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, làm cho các Bồ-tát được an trú trong ấy, tu các công đức nhanh chóng được viên mãn.
Đức Phật bảo Thiện Hiện:
–Hay thay, hay thay! Nay ông đã có thể vì các chúng Đại Bồ-tát mà thỉnh hỏi Đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác về nghĩa xứ tương ưng Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, làm cho các Bồ-tát được an trú trong ấy, tu các công đức nhanh chóng được viên mãn.
Thiện Hiện nên biết, nghĩa xứ tương ưng Bátnhã ba-la-mật-đa sâu xa, đó là không, vô tướng, vô nguyện, không tác, không sinh, không diệt, chẳng có vắng lặng, lìa nhiễm, Niết-bàn.
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật;
–Chỉ có pháp này được gọi là nghĩa xứ tương ưng Bát-nhã ba-la-mật-đa hay tất cả pháp đều được gọi là nghĩa xứ tương ưng Bát-nhã ba-la-mật-đa?
Đức Phật bảo Thiện Hiện:
–Tất cả các pháp cũng được gọi là nghĩa xứ tương ưng Bát-nhã ba-la-mật-đa. Vì sao? Vì tất cả sắc, thọ, tưởng, hành, thức cũng được gọi là nghĩa xứ tương ưng Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa.
Thiện Hiện, vì sao nói tất cả sắc, thọ, tưởng, hành, thức cũng được gọi là nghĩa xứ tương ưng Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa?
Thiện Hiện nên biết, như chân như sâu xa nên sắc cũng sâu xa. Như chân như sâu xa nên thọ, tưởng, hành, thức cũng sâu xa. Thế nên, tất cả sắc, thọ, tưởng, hành, thức đều được gọi là nghĩa xứ tương ưng Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa.
Này Thiện Hiện, như chân như của sắc sâu xa; nên sắc cũng sâu xa. Như chân như của thọ, tưởng, hành, thức sâu xa; nên thọ, tưởng, hành, thức cũng sâu xa. Thế nên tất cả sắc, thọ, tưởng, hành, thức cũng được gọi là nghĩa xứ tương ưng Bát-nhã bala-mật-đa sâu xa.
Này Thiện Hiện, nếu xứ không có sắc, gọi là sắc sâu xa. Nếu xứ không có thọ, tưởng, hành, thức gọi là thọ, tưởng, hành, thức sâu xa. Thế nên, tất cả sắc, thọ, tưởng, hành, thức cũng được gọi là nghĩa xứ tương ưng Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa.
Khi ấy, Thiện Hiện bạch Phật;
–Bạch Thế Tôn, phải chăng dùng phương tiện sâu xa vi diệu đem các ví dụ khác về các sắc để hiển thị Niết-bàn; đem các ví dụ khác về thọ, tưởng, hành, thức để hiển thị Niết-bàn?
Đức Phật bảo Thiện Hiện:
–Đúng thế, đúng thế, đúng như lời ông nói!
Thiện Hiện nên biết, các Đại Bồ-tát đối với nghĩa xứ tương ưng Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa nên suy tư chắc chắn, kỹ càng và nghĩ: “Nay ta nên như Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa đã dạy mà trụ. Nay ta nên như Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa đã giảng nói mà học.”
Thiện Hiện nên biết, Đại Bồ-tát nào có thể đối với nghĩa xứ tương ưng Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa này mà suy tư chắc chắn, kỹ càng; như Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa đã dạy mà trụ; như Bát-nhã bala-mật-đa sâu xa đã giảng nói mà học, thì Đại Bồtát đó do nương vào Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa này, mà suy tư chắc chắn, kỹ càng, tinh tấn tu học; cho dù chỉ một ngày, phước đức đạt được cũng vô lượng, vô biên. Như người ham dục luôn kiếm tìm, hẹn hò cùng các cô gái đẹp; cô gái ấy bị trở ngại, không đến chỗ hẹn được; người ấy dục tâm bùng cháy tuôn chảy. Thiện Hiện, ý ông nghĩ sao? Dục tâm của người ấy hướng về chỗ nào?
–Bạch Thế Tôn, dục tâm của người ấy hướng về người nữ. Người ấy nghĩ: “Làm thế nào để cô gái đến đây gặp ta, vui chơi khoái lạc?”
–Thiện Hiện, ý ông nghĩ sao? Người ấy ngày đêm sinh niệm dục mấy lần?
–Bạch Thế Tôn, người ấy ngày đêm nghĩ đến dục rất nhiều.
Đức Phật bảo Thiện Hiện:
–Đại Bồ-tát nào nương nơi Bát-nhã ba-la-mật- đa sâu xa, tư duy chắc chắn, kỹ càng, tinh cần tu học cho dù chỉ một ngày, để cầu vượt khỏi kiếp số trôi lăn trong dòng sinh tử, nếu đem so sánh cùng người tham dục trải qua một ngày đêm phát khởi nghĩ dục thì số lượng phát sinh tâm niệm như nhau. Thiện Hiện nên biết, Đại Bồ-tát này tùy sự nương vào Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, mà tư duy chắc chắn, kỹ càng, tinh cần tu học; tùy theo đó có thể giải thoát được bao nhiêu tội lỗi, làm trở ngại quả vị Giác ngộ cao tột. Thế nên Bồ-tát phải nương vào Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, tư duy chắc chắn, kỹ càng, tinh cần, tu học, để chóng chứng quả vị Giác ngộ cao tột.
Thiện Hiện nên biết, nếu Đại Bồ-tát nương vào Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, tư duy chắc chắn, kỹ càng, tinh tấn tu học, trải qua một ngày đêm; công đức đạt được vượt hơn các Bồ-tát xa lìa Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa trải qua hằng hà sa số đại kiếp, thì công đức bố thí vô lượng, vô biên.
Này Thiện Hiện, nếu Đại Bồ-tát nương vào Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, tư duy chín chắn, kỹ càng, tinh cần tu học, trải qua một ngày đêm, công đức đạt được, vượt hơn các Bồ-tát lìa Bát-nhã bala-mật-đa sâu xa, trải qua hằng hà sa số đại kiếp; đem các vật cúng dường các bậc Dự lưu, Nhất lai, Bất hoàn, A-la-hán, Độc giác, Bồ-tát, Như Lai, thì công đức bố thí vô lượng, vô biên.
Này Thiện Hiện, nếu Đại Bồ-tát nương vào Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa đã giảng nói mà trụ; trải qua một ngày đêm, tinh cần tu học, Bố thí, Tịnh giới, An nhẫn, Tinh tấn, Tĩnh lự, Bát-nhã; vượt hơn các Bồ-tát lìa Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, trải qua hằng hà sa số đại kiếp, tinh cần, tu học, Bố thí, Tịnh giới, An nhẫn, Tinh tấn, Tĩnh lự, Bát-nhã, thì công đức đạt được vô lượng, vô biên.
Này Thiện Hiện, nếu Đại Bồ-tát nương vào Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa đã giảng nói mà trụ, trải qua một ngày đêm, rồi đem giáo pháp vi diệu, bố thí cho các hữu tình, công đức đạt được vượt hơn các Bồ-tát lìa Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa trải qua hằng hà sa số đại kiếp đem pháp vi diệu bố thí cho các hữu tình, thì công đức đạt được vô lượng, vô biên.
Này Thiện Hiện, nếu Đại Bồ-tát nương vào Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa đã giảng nói mà trụ, trải qua một ngày đêm, tu ba mươi bảy pháp phần Bồ-đề và các căn lành khác, công đức đạt được vượt hơn các Bồ-tát lìa Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa trải qua hằng hà sa số đại kiếp tu ba mươi bảy pháp phần Bồ-đề và các căn lành khác, thì công đức đạt được vô lượng, vô biên.
Này Thiện Hiện, nếu Đại Bồ-tát nương Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa đã giảng nói mà trụ, trải qua một ngày đêm tu hành các thứ tài thí và pháp thí, ở chỗ vắng vẻ chánh niệm tư duy, trước đã tu các loại phước nghiệp, cùng các hữu tình bình đẳng và hồi hướng đến quả vị Giác ngộ cao tột, công đức đạt được vượt hơn các Bồ-tát lìa Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, trải qua hằng hà sa số đại kiếp, tu hành các thứ tài thí và pháp thí, ở chỗ vắng vẻ chánh niệm tư duy, trước đã tu hành các loại phước nghiệp, cho các hữu tình một cách bình đẳng và cùng nhau hồi hướng đến quả vị Giác ngộ cao tột, công đức đạt được vô lượng, vô biên.
Này Thiện Hiện, nếu Đại Bồ-tát nương vào Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa đã giảng nói mà trụ; trải qua một ngày đêm đem công đức thiện căn của chư Phật Thế Tôn và các đệ tử ba đời, đã có khắp mọi nơi hòa hợp cân nhắc số lượng trước mắt tùy hỷ, cho các hữu tình một cách bình đẳng, cùng nhau hồi hướng đến quả vị Giác ngộ cao tột, công đức đạt được vượt hơn các Bồ-tát lìa Bát-nhã bala-mật-đa sâu xa, trải qua hằng hà sa số đại kiếp đem công đức thiện căn của chư Phật Thế Tôn và các đệ tử ba đời, đã có khắp mà nơi hòa hợp cân nhắc số lượng, trước mắt tùy hỷ, cho các hữu tình một cách bình đẳng, cùng nhau hồi hướng đến quả vị Giác ngộ cao tột, thì công đức đạt được vô lượng, vô biên.
Bấy giờ Thiện Hiện bạch Phật:
–Như Thế Tôn đã dạy, các hành đều do phân biệt tạo ra, sinh từ vọng tưởng nên hoàn toàn không thật có; do nhân duyên nào mà các Bồ-tát đó đạt được công đức vô lượng, vô biên như vậy?
Đức Phật bảo Thiện Hiện:
–Đúng thế, đúng thế, như lời ông nói! Nhưng các Bồ-tát hành Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, cũng nói các hành đều do phân biệt tạo ra; không đều không sở hữu, hư vọng đều là không thật. Vì sao? Vì các Đại Bồ-tát này đã khéo học pháp không bên trong cho đến pháp không không tánh tự tánh, đã quán sát các hành đều do phân biệt tạo ra; cho nên không đều không sở hữu, hư vọng đều là không thật. Đại Bồ-tát này như thế quán sát các hành đều do phân biệt làm ra; cho nên không đều không sở hữu, hư vọng đều là không thật. Như vậy, như vậy thì không nên lìa Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa. Như như, không xa lìa Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa; như vậy, như vậy là đã đạt công đức vô lượng, vô biên.
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
–Vô lượng, vô biên có gì sai khác?
Đức Phật bảo Thiện Hiện:
–Nói vô lượng, nghĩa là đối với xứ này, lượng nó dứt hẳn. Nói vô biên, nghĩa là ở trong số này không thể cùng tận.
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
–Phải chăng có nhân duyên, sắc cũng có thể nói vô lượng, vô biên. Thọ, tưởng, hành, thức cũng có thể nói vô lượng, vô biên?
Đức Phật bảo Thiện Hiện:
–Có nhân duyên, nên sắc cũng có thể nói vô lượng, vô biên. Thọ, tưởng, hành, thức cũng có thể nói vô lượng, vô biên.
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
–Nhân duyên nào mà sắc cũng có thể nói vô lượng, vô biên? Thọ, tưởng, hành, thức cũng có thể nói vô lượng, vô biên?
Đức Phật bảo Thiện Hiện:
–Sắc là tánh không, nên cũng có thể nói là vô lượng, vô biên. Thọ, tưởng, hành, thức là tánh không, nên cũng có thể nói là vô lượng, vô biên.
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
–Chỉ có sắc, thọ, tưởng, hành, thức là không, hay tất cả pháp cũng đều không?
Đức Phật bảo Thiện Hiện:
–Trước đây ta đã chẳng từng nói, tất cả pháp đều không đó sao?
Cụ thọ Thiện Hiện thưa:
–Tuy Phật thường nói các pháp đều không, nhưng các hữu tình không có kiến thức hiểu biết, nên nay con hỏi lại như vậy.
Đức Phật bảo Thiện Hiện:
–Không phải chỉ có sắc, thọ, tưởng, hành, thức là không, mà ta nói các pháp đều không.
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
–Vô lượng, vô biên là khái niệm gì?
Đức Phật bảo Thiện Hiện:
–Vô lượng, vô biên là khái niệm của Không, Vô tướng, vô nguyện.
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
–Vô lượng, vô biên chỉ là Không, Vô tướng, Vô nguyện. Ngoài ra còn có nghĩa nào khác?
Đức Phật bảo:
–Thiện Hiện, ý ông nghĩ sao? Ta đã chẳng nói tất cả pháp môn đều không đó sao?
Thiện Hiện thưa:
–Đức Như Lai thường dạy, tất cả pháp môn đều không.
Đức Phật bảo Thiện Hiện:
–Không tức vô tận. Không tức vô lượng.
Không tức vô biên. Không tức các nghĩa khác.
Thế nên Thiện Hiện, tất cả pháp môn tuy có nhiều cách nói khác nhau nhưng nghĩa không khác. Thiện Hiện nên biết, các pháp không, lý đều không thể nói, Như Lai tìm cách nói là vô tận, hoặc nói vô lượng, nói vô biên, nói là không, nói vô tướng, nói vô nguyện, nói không tác, nói không sinh, nói không diệt, nói chẳng phải có, nói vắng lặng, nói lìa nhiễm, nói Niết-bàn...
Các pháp đều như thế, vô lượng pháp môn thật ra nghĩa đều không khác, đều là Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác vì các hữu tình mà tìm cách giảng nói.
Khi ấy Thiện Hiện bạch Phật:
–Kỳ lạ thay, bạch Thế Tôn, Ngài đã phương tiện thiện xả! Thật tánh các pháp vốn không thể giảng nói mà vì hữu tình nên tìm cách chỉ rõ. Như con hiểu nghĩa Phật đã nói, thật tánh các pháp đều không thể nói.
Đức Phật bảo Thiện Hiện:
–Đúng thế, đúng thế! Thật tánh các pháp đều không thể nói. Vì sao? Vì tánh tất cả pháp, rốt ráo đều không. Không có người có thể giảng nói rốt ráo không được.
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
–Nghĩa không thể nói có thêm bớt chăng?
Đức Phật bảo Thiện Hiện:
–Nghĩa không thể nói không thêm không bớt.
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
–Nếu nghĩa không thể nói không thêm, không bớt thì từ Bố thí cho đến Bát-nhã ba-la-mật-đa cũng phải không thêm bớt. Nếu sáu pháp Ba-lamật-đa này cũng không thêm bớt thì sáu pháp Bala-mật-đa đều phải không sở hữu. Nếu sáu pháp Ba-la-mật-đa này đều không sở hữu; tại sao Đại Bồ-tát tu hành Bố thí cho đến Bát-nhã ba-la-mậtđa, cầu chứng quả vị Giác ngộ cao tột, có thể thân cận quả vị Giác ngộ cao tột?
Đức Phật bảo Thiện Hiện:
–Đúng thế, đúng thế! Từ Bố thí... sáu pháp Bala-mật-đa đều không thêm bớt, cũng không sở hữu. Nhưng khi các Đại Bồ-tát tu hành Bát-nhã ba-lamật-đa với phương tiện thiện xảo thì không nghĩ thế này: “Như vậy, Bố thí cho đến Bát-nhã ba-lamật-đa có thêm, có bớt.”
Chỉ nên nghĩ: “Chỉ có danh tướng gọi là Bố thí cho đến Bát-nhã ba-la-mật-đa.”
Khi Đại Bồ-tát đó tu hành Bố thí cho đến Bátnhã ba-la-mật-đa; đem Bố thí cho đến Bát-nhã bala-mật-đa này mà câu hành tác ý và nương nơi căn lành để cùng phát khởi tâm này; cùng cho các hữu tình bình đẳng, cùng nhau hồi hướng đến quả vị Giác ngộ cao tột. Quả vị Giác ngộ cao tột rất sâu xa, vi diệu, phải dựa vào đó mà phát tâm hồi hướng như Phật. Do thế lực tăng thượng của hồi hướng bằng phương tiện thiện xảo này, nên chứng đắc quả vị Giác ngộ cao tột.
Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
–Bạch Thế Tôn, thế nào gọi là quả vị Giác ngộ cao tột?
Đức Phật bảo Thiện Hiện:
–Chân như của các pháp gọi là quả vị Giác ngộ cao tột.
Thiện Hiện nên biết, vì chân như của các pháp không có thêm bớt, nên quả vị Giác ngộ cao tột của chư Phật cũng không thêm bớt. Nếu Đại Bồ-tát thường an trú tác ý nhiều tương ưng chân như như vậy, liền gần với quả vị Giác ngộ cao tột.
Thế nên Thiện Hiện, nghĩa không thể nói, tuy không thêm bớt nhưng không lui mất tác ý chân như. Ba-la-mật-đa tuy không thêm bớt mà không lui mất sự cầu quả vị Giác ngộ cao tột. Đại Bồ-tát nào an trú, tác ý chân như như vậy, mà tu hành Bố thí cho đến Bát-nhã ba-la-mật-đa, liền gần quả vị Giác ngộ cao tột.
[Mục lục bộ Bát-nhã][220][221][222][223][224][225][226][227][228][229][230][231][232][233][234][235][236][237][238][239][240][241][242][243][244][245][246][247][248][249][250][251][252][253][254][255][256][257][258][259][260][261]