SỐ 220
KINH ĐẠI BÁT-NHÃ BA-LA-MẬT-ĐA
HỘI THỨ II
Phẩm 70: Bồ-tát hạnh
(QUYỂN 464)
Hán dịch: Đời Đường, Tam tạng Pháp sư Huyền Trang.
Bấy giờ Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật:
–Bạch Thế Tôn, Ngài đã dạy Bồ-tát phải thực hành Bồ-tát hạnh. Vậy pháp gì gọi là Bồ-tát hạnh?
Phật bảo:
–Thiện Hiện, hạnh Bồ-tát là việc làm của Bồtát nghĩa là vì quả vị Giác ngộ cao tột, Bồ-tát phải đi trong sinh tử nên gọi là Bồ-tát hạnh.
Cụ thọ Thiện Hiện lại bạch Phật:
–Bạch Thế Tôn, các Đại Bồ-tát phải hành Bồtát hạnh ở đâu?
Phật bảo:
–Thiện Hiện, các Đại Bồ-tát phải hành Bồ-tát hạnh nơi không sắc, thọ, tưởng, hành, thức; phải hành Bồ-tát hạnh nơi không nhãn xứ cho đến ý xứ; phải hành Bồ-tát hạnh nơi không sắc xứ cho đến pháp xứ; phải hành Bồ-tát hạnh nơi không nhãn giới cho đến ý giới; phải hành Bồ-tát hạnh nơi không sắc giới cho đến pháp giới; phải hành Bồtát hạnh nơi không nhãn thức giới cho đến ý thức giới; phải hành Bồ-tát hạnh nơi không nhãn xúc cho đến ý xúc; phải hành Bồ-tát hạnh nơi không các thọ do nhãn xúc làm duyên sinh ra cho đến không các thọ do ý xúc làm duyên sinh ra; phải hành Bồ-tát hạnh nơi không địa giới cho đến thức giới; phải hành Bồ-tát hạnh nơi không nhân duyên cho đến tăng thượng duyên; phải hành Bồ-tát hạnh nơi không vô minh cho đến lão tử; phải hành Bồtát hạnh dựa vào Bố thí ba-la-mật-đa cho đến Bátnhã ba-la-mật-đa; phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào pháp không bên trong cho đến pháp không không tánh tự tánh; phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào chân như cho đến cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn; phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào Thánh đế khổ, tập, diệt, đạo; phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào bốn Niệm trụ cho đến tám chi Thánh đạo; phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào bốn Tĩnh lự, phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào bốn Vô lượng, phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào bốn Định vô sắc; phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào tám Giải thoát, phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào tám Thắng xứ, phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào chín Định thứ đệ, phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào mười Biến xứ; phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào ba pháp môn giải thoát; phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào mười địa; phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào tất cả pháp môn Đà-la-ni, phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào tất cả pháp môn Tam-ma-địa; phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào năm loại mắt, phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào sáu phép thần thông; phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào mười lực của Như Lai, phải hành Bồtát hạnh dựa vào bốn điều không sợ; phải hành Bồtát hạnh dựa vào đại Từ, đại Bi, đại Hỷ, đại Xả; phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào mười tám pháp Phật bất cộng; phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào pháp không quên mất, tánh luôn luôn xả; phải hành Bồtát hạnh dựa vào trí Nhất thiết, trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng; phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào việc làm nghiêm tịnh cõi Phật, phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào việc đem lại sự thành tựu cho hữu tình; phải hành Bồ-tát hạnh dựa vào việc phát sinh văn tự Đà-la-ni, phải thực hành Bồ-tát hạnh dựa vào việc ngộ nhập văn tự Đà-la-ni, phải thực hành Bồ-tát hạnh dựa vào việc ngộ nhập không văn tự Đà-la-ni; phải thực hành Bồ-tát hạnh dựa vào việc làm phát sinh biện tài vô ngại; phải thực hành Bồtát hạnh dựa vào cảnh giới hữu vi, phải thực hành Bồ-tát hạnh dựa vào cảnh giới vô vi.
Thiện Hiện, các Đại Bồ-tát lúc tu hành Bồ-tát hạnh như thế thì cũng giống như quả vị Giác ngộ cao tột của Phật, không phân biệt hai tướng đối với các pháp. Thiện Hiện, Đại Bồ-tát nào lúc hành Bátnhã ba-la-mật-đa như thế thì gọi là vì quả vị Giác ngộ cao tột nên tu Bồ-tát hạnh. Thiện Hiện, Đại Bồ-tát nào có thể tu Bồ-tát hạnh như vậy thì mau chứng quả vị Giác ngộ cao tột.
Bấy giờ, Cụ thọ Thiện Hiện lại bạch Phật:
–Bạch Thế Tôn, Ngài đã nói về Phật-đà. Phật- đà ấy dựa vào nghĩa gì để gọi là Phật-đà?
Phật bảo:
–Thiện Hiện, dựa vào nghĩa giác ngộ, nghĩa chân thật, nghĩa Thế Tôn nên gọi là Phật-đà.
Lại nữa Thiện Hiện, ở trong các thật pháp mà thị hiện Chánh đẳng Chánh giác nên gọi là Phậtđà; lại nữa Thiện Hiện, thông đạt thật pháp nên gọi là Phật-đà; lại nữa Thiện Hiện, đối với tất cả pháp như tánh sở hữu, chấm dứt tánh sở hữu, giác ngộ sự điên đảo nên gọi là Phật-đà.
Lại nữa Thiện Hiện, vì trí chuyển vô ngại biến khắp ba đời cùng pháp vô vi nên gọi là Phật-đà. Lại nữa Thiện Hiện, mở ra sự giác ngộ như thật cho tất cả hữu tình, giúp họ xa lìa điên đảo nên gọi là Phật-đà.
Bấy giờ Cụ thọ Thiện Hiện lại bạch Phật:
–Bạch Thế Tôn, như Ngài đã nói về Bồ-đề. Bồđề ấy nương vào nghĩa gì mà gọi là Bồ-đề?
Phật bảo:
–Thiện Hiện, Bồ-đề là nghĩa không, là nghĩa chân như, là nghĩa thật tế, là nghĩa pháp tánh, là nghĩa pháp giới. Lại nữa Thiện Hiện, giả lập danh tướng, bày ra nói năng để làm cho giác ngộ sự thắng diệu tối thượng nên gọi là Bồ-đề.
Lại nữa Thiện Hiện, nghĩa không thể phá hoại là nghĩa Bồ-đề, nghĩa không phân biệt là nghĩa Bồđề. Lại nữa Thiện Hiện, là chân chánh, là thật, chẳng hư dối, chẳng đổi thay nên gọi là Bồ-đề. Lại nữa Thiện Hiện, chỉ là danh tướng giả, không thật có để có thể nắm bắt được nên gọi là Bồ-đề.
Lại nữa Thiện Hiện, vì chư Phật có tánh giác biến khắp thanh tịnh nên gọi là Bồ-đề. Lại nữa Thiện Hiện, nương vào đó mà chư Phật hiện chứng Chánh đẳng Chánh giác đối với tất cả pháp, tất cả các loại tướng nên gọi là Bồ-đề.
Bấy giờ Cụ thọ Thiện Hiện lại bạch Phật:
–Bạch Thế Tôn, vì Bồ-đề mà các Đại Bồ-tát tu hành sáu pháp Ba-la-mật-đa cho đến trí Nhất thiết trí thì làm lợi, làm hại, làm tăng, làm giảm, làm sinh, làm diệt, làm nhiễm, làm tịnh đối với những pháp nào?
Phật bảo:
–Này Thiện Hiện, vì Bồ-đề các Đại Bồ-tát tu sáu pháp Ba-la-mật-đa cho đến trí Nhất thiết trí thì không lợi, không hại, không tăng, không giảm, không sinh, không diệt, không nhiễm, không tịnh đối với tất cả các pháp. Vì sao vậy? Vì Bồ-đề, các Đại Bồ-tát hành Bát-nhã ba-la-mật-đa lấy tất cả pháp hoàn toàn không sở duyên làm phương tiện, không làm lợi hại, không làm tăng giảm, không làm sinh diệt, không làm nhiễm tịnh đối với các pháp ở ngay trong hiện tại.
Cụ thọ Thiện Hiện lại bạch Phật:
–Bạch Thế Tôn, nếu vì Bồ-đề nên lúc tu hành sáu pháp Ba-la-mật-đa cho đến trí Nhất thiết trí, Đại Bồ-tát nào lấy tất cả pháp hoàn toàn không sở duyên làm phương tiện, không làm lợi hại, không làm tăng giảm, không làm sinh diệt, không làm nhiễm tịnh đối với các pháp ngay trong hiện tại thì Đại Bồ-tát này thực hành Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa làm sao hộ trì Bố thí ba-la-mật-đa cho đến Bátnhã ba-la-mật-đa; làm sao hộ trì pháp không bên trong cho đến pháp không không tánh tự tánh; làm sao hộ trì chân như cho đến cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn; làm sao hộ trì Thánh đế khổ, tập, diệt, đạo; làm sao hộ trì bốn Niệm trụ cho đến tám chi Thánh đạo; làm sao hộ trì bốn Tĩnh lự, bốn Vô lượng, bốn Định vô sắc; làm sao hộ trì tám Giải thoát cho đến mười Biến xứ; làm sao hộ trì ba pháp môn giải thoát Không, Vô tướng, Vô nguyện; làm sao hộ trì các địa của Bồ-tát; làm sao hộ trì tất cả pháp môn Đà-la-ni, tất cả pháp môn Tam-ma-địa; làm sao hộ trì năm loại mắt, sáu phép thần thông; làm sao hộ trì mười lực của Như Lai cho đến mười tám pháp Phật bất cộng; làm sao hộ trì pháp không quên mất, tánh luôn luôn xả; làm sao hộ trì trí Nhất thiết, trí Đạo tướng, trí Nhất thiết tướng; làm sao vượt qua các địa vị Thanh văn, Độc giác, nhập vào Chánh tánh ly sinh của Bồ-tát, dần dần chứng đắc trí Nhất thiết trí.
Phật bảo:
–Này Thiện Hiện, lúc thực hành Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, các Đại Bồ-tát không kẹt ở hai bên nên nắm giữ, tu hành sáu pháp Ba-la-mật-đa cho đến không kẹt ở hai bên cho nên lần lượt chứng đắc trí Nhất thiết trí.
Cụ thọ Thiện Hiện lại bạch Phật:
–Bạch Thế Tôn, lúc thực hành Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa, nếu các Đại Bồ-tát không kẹt ở hai bên nên nắm giữ, tu hành sáu pháp Ba-la-mật-đa cho đến không vướng ở hai bên nên tuần tự chứng đắc trí Nhất thiết trí thì vì sao từ lúc mới phát tâm trở về sau Đại Bồ-tát thường tăng thêm tất cả pháp lành?
Phật bảo:
–Này Thiện Hiện, Đại Bồ-tát nào thấy có hai mà thực hành thì tất cả các pháp lành không thể tăng thêm. Vì sao vậy? Phàm phu ngu si đều nương vào pháp đối đãi nên các pháp lành đã phát sinh không thể tăng thêm. Đại Bồ-tát nào do không thấy hai nên thực hành thì lúc mới phát tâm cho đến về sau thường tăng thêm tất cả thiện pháp.
Vì thế, này Thiện Hiện, các Đại Bồ-tát có căn lành kiên cố nên thế gian, Trời, Người, A-tố-lạc... không thể hủy hoại làm rơi vào địa vị Thanh văn, Độc giác, các loại pháp ác của thế gian không thể khống chế làm cho lúc thực hành sáu pháp Ba-la-mật-đa cho đến trí Nhất thiết trí các pháp lành đã có không được tăng thêm.
Như vậy, Thiện Hiện, các Đại Bồ-tát nên thực hành Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa không hai.
Cụ thọ Thiện Hiện lại bạch:
–Bạch Thế Tôn, vì căn lành nên các Đại Bồ-tát thực hành Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa phải không?
Phật bảo:
–Không phải. Các Đại Bồ-tát không phải vì thiện căn nên thực hành Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa cũng không phải vì không thiện căn nên thực hành Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa. Vì sao vậy? Vì pháp của các Đại Bồ-tát là như vậy, nếu chưa thân cận chư Phật Thế Tôn, hoặc các thiện căn chưa hoàn toàn viên mãn, hoặc chưa được bạn lành thường xuyên hộ trì thì quyết không thể đạt được trí Nhất thiết trí.
Cụ thọ Thiện Hiện lại bạch Phật:
–Bạch Thế Tôn, vì sao Đại Bồ-tát thân cận chư Phật, viên mãn căn lành, thường được bạn lành bảo bọc thì có thể mau chứng đắc trí Nhất thiết trí?
Phật dạy:
–Thiện Hiện, từ lúc mới phát tâm, các Đại Bồ- tát thân cận Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác nghe giảng chánh pháp là Khế kinh cho đến Luận nghị, nghe xong thọ trì, ôn tập thường xuyên làm cho hoàn toàn thông suốt. Sau khi đã hoàn toàn thông suốt, vị ấy tư duy quán sát, sau khi đã quán sát vị ấy thấy rõ nghĩa lý sâu sắc, thấy nghĩa lý rồi, lại hoàn toàn thông đạt. Sau khi đã hoàn toàn thông đạt, vị ấy đạt được Đà-la-ni, phát sinh biện tài vô ngại cho đến chứng đắc trí Nhất thiết trí. Dù sinh ở đâu, vị ấy cũng không quên mất nghĩa lý của giáo pháp chân chánh mình đã được nghe và hành trì và vị ấy trồng nhiều căn lành ở chỗ chư Phật. Nhờ năng lực của căn lành bảo bọc nên vị ấy không đọa vào cảnh giới ác và nạn xứ. Nhờ được căn lành che chở nên vị ấy thường được vui vẻ thanh tịnh. Nhờ năng lực vui vẻ thanh tịnh bảo bọc nên vị ấy thường không điên đảo, đem lại sự thành tựu cho hữu tình, làm nghiêm tịnh cõi Phật. Lại nhờ căn lành bảo bọc nên vị ấy thường không xa lìa bạn lành thanh tịnh, chân chánh là các vị Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác, các Đại Bồ-tát các Thanh văn, Độc giác và những người thường ca ngợi Phật, Pháp, Tăng khác.
Như vậy, Thiện Hiện, các Đại Bồ-tát thân cận chư Phật viên mãn căn lành được bạn lành chân chánh hộ trì thường xuyên thì có thể mau chứng đắc trí Nhất thiết trí. Vì vậy, Thiện Hiện, các Đại Bồ-tát hành Bát-nhã ba-la-mật-đa sâu xa muốn mau chứng đắc trí Nhất thiết trí thì phải siêng năng gần gũi chư Phật, giữ gìn cho các căn lành đã trồng được viên mãn và thờ phụng bạn lành đừng sinh nhàm chán.
[Mục lục bộ Bát-nhã][220][221][222][223][224][225][226][227][228][229][230][231][232][233][234][235][236][237][238][239][240][241][242][243][244][245][246][247][248][249][250][251][252][253][254][255][256][257][258][259][260][261]